Sümüklü böceklerden Hollywood starı

Bilim insanı Emilie Hardouin’e göre şehir­ler bazı hayvanların neslinin tükenmesi­ni engelliyor. İngiltere’de 27 memeli türüne ilişkin 11 bin gözlem analiz edildi. Doğal or­tamda nesli tükenmekte olan Batı Avrupa kir­pisi/ su sıçanı gibi türleri kentlerin koruduğu, doğal hayatta zorlanan türlerin şehirlerde da­ha hızlı ürediği ortaya çıktı.

Los Angeles’ta 967 türe ilişkin yapılan çalış­mada sümüklü böcek ve salyangoz gibi nemi seven türlerin kurak doğal hayattan lüks çim­lerle örülü evlerin arka bahçelerine göç ettiği ortaya çıktı. Yeraltı sivrisinekleri gibi insanlı­ğın inşa ettiği metrolardaki tünellerde hayata adapte olmuş pek çok tür Antroposen odaklı evrimin bir parçası.

Besin kara delikleri

Illinois Urbana Üniversitesi tarım ekono­misti Sandy Dall’a göre “insan türünü küresel tarım ticaretindeki işbirliği koruyacak.” “Ye­rel üret yerel tüket” mottosu mutlu azınlığın; “küresel gıda arzına” karşı duruşunun simge­si. Mesafe kısaldıkça düşük emisyonlu ürün­ler üreterek milli gıda sistemlerinin ulusla­rarası şoklardan korunacağı savunuluyor. Ya doğru değilse. “Glokal/yerel/organik tarım/ onarıcı tarım” gibi ekollerin de kusur ve çık­mazları var.

Uzmanlara göre; “iklim değişikliği karşısın­da toplumların beslenme hakkını korumak için yerelcilik etkili olmayabilir.” Leuven Üni­versitesi uzmanlarından Charlotte Janssens gıda üretimine ilişkin binlerce küresel harita oluşturdu ve bu haritaların iklim değişikliği tahminleri ve ticaret rejimlerinin çeşitli kom­binasyonlar altında nasıl değişeceğini incele­di. Gelecek haritalarına göre; Afrika/Asya, bi­zim de içinde bulunduğumuz Akdeniz çanağı gibi iklim açısından hassas bölgelerde gıda ve­rimliliğinde büyük düşüşler yaşanırken kısıt­layıcı ticaret senaryolarında besin kara delik­lerinin çok büyüyeceği ortaya çıktı.”

Isınan dünyanın çaresi; “küresel ticari adaptasyon.” Potsdam İklim Araştırma Ensti­tüsü’ne göre; serbest ticarete izin verilirse ik­lim değişikliğinin tarım üzerinden kaynakla­nan küresel ekonomik kayıpları yüzde 65 azal­tılabilir.” Gıda korumacılığı, her şeyi kendi ülkemizde üretelim anlayışı tarihe karışacağa benziyor. Zira her şeyi her şeyin üretilemediği coğrafyalarda verimsiz şekilde üretmek gıda­ların uzaklardan gelmesinden daha büyük ve­rimsizliğe ve kaynak israfına neden olabiliyor.

Tarlada çalışanlara güneş kremi

ABD Çalışma Bakanlığı, tarlada ve diğer yerlerde çalışan, yüksek sıcaklığın olumsuz etkilerine maruz kalan işçileri korumak için işverenlere “Isı Yaralanması ve Hastalık Ön­leme Planı” geliştirmelerini zorunlu kılan bir yasa tasarısını kabul etti. İşçilere her saat ba­şına bir litre soğuk su, güneş kremi gibi hak­lar tanınıyor. DSÖ’ye göre aşırı sıcaklar her yıl 255 bin kişinin ölümüne neden oluyor.

Lyme hastalığı geliyor

Geleceğin tadında zenginleştirilmiş gıdalar kadar yeni virüs ve hastalıklar var. Tarımda­ki istilacıların çoğu insan sağlığını da tehdit ediyor. Kene kaynaklı Lyme hastalığında ge­lecek 20 yılda rekor artış öngörülüyor. Sadece bilim kurgu hikâyeleri değil gerçek iklim kah­ramanları da yaratıcı gelecek tasarımlarıyla olası düşmanlara karşı yeni biyoteknoloji or­duları kuruyor.

Hobi bahçelerinden fobi bahçelerine

2050’de Latin Amerika, Sahra Altı Afrika, Akdeniz Çanağı’nın yüzde 60’ı çöl. 30 yıl sonra üzerinde hiçbir tarımsal faaliyet yapılamaya­cak topraklara büyük paralar ödenirken gıda fiyatlarının da artmasına neden olunuyor. Ho­bi bahçeleri gerçek çiftçinin fobisi. Tarımın hakkı olan su ya çimlere ya da hobi bahçeciliği oynayanlara gidiyor. Uzmanlar yeni araziden çok “gıda tasarrufu/su güveliği/verim artışı/ kültür gıdalar” gibi başlıklarda çalışılması ge­rektiğini ifade ediyor.

Keresteden balık yemi

Biyoteknoloji şirketi Arbiom çiftlik balık­ları içinSyloPro adında ahşap bazlı bir prote­in geliştirdi. Balık yemi pazarı; “soya ve balık ununa” dayalı olunca sürdürülebilirlik so­runları yaşanıyor. Arbiom, kereste fabrika­larından çıkan odun atıklarına uyguladığı bir fermentasyon tekniği ile onları proteine dö­nüştürdü.

Ezcümle; her şey değişiyor, bilgiler, ilgiler, ahlak ve ticaret. Danimarka karbon üretmesin diye sığırlara yıllık 100 dolar vergi koyarken, ABD hücresel tarıma yatırım yaparken, dün­ya mangrov ormanları inşa ederken biz daha fazla üretmeye teşvik ediyoruz. Yenidünyanın neresinde duracağız karar zamanı.