Suç örgütleri ve yönetim disiplini
Bir kaçış
Takvimler 11 Temmuz’u, saatler 20:52’yi gösteriyordu. Mahkum yatağına oturdu. Ayakkabılarını değişti. Banyo bölümüne geçti. Banyoyu hücreden ayıran bel hizasındaki duvarın arkasında eğildi ve ekranda görünmez oldu. Altı saniye sonra da hücreden çıkmıştı. Çünkü banyo bölümünde döşemenin altındaki kapak, bir tünele açılıyordu. Burası, Meksika’nın maksimum güvenlikli Altiplano Hapishanesi idi. Mahkum ise, ünlü uyuşturucu karteli Sinaloa’nın başı, Joaquin Guzman idi.
Tünel
Tünel deyip geçmemek gerek. Uzunluğu 1,5 kilometre . Tavanına PVS boru hattı döşenmiş. Bu boru hattı tünele taze hava taşıyor. Tüneli floresan lambalar aydınlatılıyor. Tünelin tabanına ray döşenmiş. Rayların üstünde bir motosiklet gövdesine bağlanmış demiryolu aracı var. Görünen o ki tünel, yapımı aylar süren bir mühendislik projesi.
Tünel, açık alandaki bir briket binanın altına açılıyor. Binaya bir jeneratör konulmuş. Jeneratör, tünelin açılmasında kullanılan elektrikli aygıtları beslemiş. Ayrıca binada, makineleri tünel ağzına indirmede kullanılmış elektrikli bir vinç ile boş çelik hasır bobinleri bulunmuş.
Tünel açma işi, Guzman’ın icadı değil. Banka soyguncuları, içki kaçakçıları ve gerillalar tünelleri değişik amaçlar için kullanmış. Ama Guzman’ın uyuşturucu karteli ilk kez 1989 yılında, A.B.D ile Meksika arasında “sınır ötesi” tüneli inşa etmiş ve zaman içinde bu işi mükemmel hale getirmiş.
Suç örgütlerinin yönetsel başarısı
Devin Liddell, marka stratejileri konusunda çalışan bir uzman. “Sinaloa Karteli’nden alınacak 3 ders” diye bir makale yazmış. (3 Business Lessons From The Sinaloa Drug Cartel, http://www.fastcodesign.com/3033847/3-business-lessons-from-the-sinaloa-drug-cartel). Aşağıda, bu makaleden ilginç noktaları paylaşacağım.
Suç örgütleri, yasal şirketlere oranla çok başarılı. Örneğin, net kâr marjları çok yüksek. Havayollarının net kâr marjları %1.8, petrol şirketlerinin ortalama %8 iken, kokain kartellerinin %93. Tam zamanlı çalışan personel başına düşen kâr rakamları da yüksek. Örneğin, Google’da 270 bin dolar, Apple’da 400 bin dolar. Ve bunlar epey yüksek rakamlar iken, Sinaloa Karteli’nde bu rakam 20 milyon olarak tahmin ediliyor. Sinaloa Karteli, küresel gelişime de ayak uydurmuş. Kuzey Amerika’dan sonra şimdi Avrupa, Asya ve Avustralya’ da da etkinmiş. Ve bazı suç örgütleri uzun ömürlü.
Liddell, bu suç örgütlerinin başarısını örgüt kültürüne bağlıyor. Örgüt kültürlerinin üç önemli ögesi var.
1- Değerler (Credo): Japon suç örgütü yakuzalar, kendilerini “şövalye organizasyonlar” olarak tanımlıyorlar ve çok ciddi olarak bağlı kaldıkları değerler sistemleri var. Sinaola Karteli ise popülist bir yaklaşım benimsemiş. Sadece uyuşturucu işi yapıyor. Adam kaçırmaya ve masum sivilleri öldürmeye şiddetle karşı olduklarını belirtiyorlar. Yasal şirketlerin çoğu zaman sözde kalan “değerler”I yerine, suç örgütlerinde bu değerler, eylem ve davranışlarla gerçek hayata yansıyor.
2- Doğaçlama (Improvisation): Yasal organizasyonların çoğu için yenilikçilik, bir ayrı süreç. Ama suç organizasyonlarında yaşamın bir parçası. Sisteme karşı savaşırken her an yeni şeyler bulmak, yaratıcı olmak zorundalar. Örneğin, Sinaola, U.S. ve Meksika sınırında ilk tüneli inşa etmiş. Sınır güvenliği ekiplerine aile mensuplarını yerleştirmiş. Nerede bir fırsat ya da tehdit var, suç örgütleri fazla gecikmeden hemen doğaçlama ile bir yenilik ya da çözüm buluyor.
3- Küçük-ama-büyük (Small-but-big): Büyük yasal kuruluşların elemanları çoğu kez organizasyon şemalarındaki küçük kutucuklarda adeta kayboluyor. Büyük suç örgütleri ise küçük, ama etkin ve yetkili gruplar halinde çalışıyor. Her an yakalanma riskleri var. Ama her eleman paylaşılan değerler ve ana amaç doğrultusunda tam yetkili olarak hareket ediyor.
Sonuç
Suç örgütleri, yönetim disiplini için ilginç bir örnek teşkil ediyor. Araştırmacılar bu örgütleri inceleyerek ilginç şeyler buluyor.
Acaba bizdeki siyasi yapılar incelense neler bulunurdu? Ne dersiniz?