Şubat sanayi üretimi ve perakende satışları 2015 ortalamasının gerisinde

Sanayi Endeksi, Perakende satış Hacim Endeksi gibi göstergelerin derlenmesinin ve yayınlanmasının amacı, ekonomide, sanayide olan biteni izlemektir. Bu göstergelerin, farklı yorumcularca farklı amaçlarla değişik şekillerde olduğundan kötü veya olduğundan iyi gösterilmeye çalışılacağını kabul etmek gerekir.

Ancak ekonomiyi yönetenler, sanayinin içinde olanlar, iş adamları, sermaye sahipleri ve ülkenin iyiliği için neler yapılması gerektiğini tartışanlar için göstergelerdeki “gerçekler” önem taşır.

Şubat ayı sanayi üretim göstergelerinde öne çıkan gerçek gelişme şudur; “Şubat ayında sanayi üretimi ve perakende satışlar Ocak ayının üzerindedir. Ancak Ocak ve Şubat ayları sanayi üretimi ve perakende satışlar, 2015 yılının 12 aylık sanayi üretimi ve perakende satış ortalamalarının altındadır. Bu bilinirse “Sanayi şaha kalktı. Üretim artışı başladı” şeklinde yanlış değerlemelerle kendi kendimizi aldatmayız.

Ocaktan şubata sanayi üretiminde ve perakende satışlarda canlanma var. Bu bir gerçek ve de iyi haber. 

Türkiye İstatistik Kurumu her ay sanayi üretimdeki değişimi gösteren bir endeks (gösterge) yayımlıyor. 2010 yılı sanayi üretimi 100 kabul edilerek her ay sanayi üretimdeki değişim ve sanayi üretimin yıllık büyüklüğü belirleniyor.

2010 yılında 100 olan sanayi üretimi ortalaması 2015 yılında 124.5 oldu. Demek ki, 15 yıldır her yıl ortalama (birikimli hesapla değil de, yaklaşık olarak) yüzde 1,5 dolayında bir sanayi üretimi gerçekleşiyor.

2016 yılı sanayi üretim endeksleri Ocak ayında 110,6, Şubat ayında 120.0 olarak belirlendi.  Demek ki, ilk 2 ayda sanayi üretimi 2015 yılı aylık ortalaması olan 124.5’in¦ altında kalmış durumda.

Ancak, 2015 yılının ilk 2 ayında sanayi üretim endeksleri çok gerilemişti. Özellikle Şubat ayında 110.6’ya düşmüştü. Bu yıl Şubat ayında endeks  (2015 ortalamasının altında kalmasına rağmen) 120.0 olarak belirlenince, “Şubat ayında sanayi üretiminde yıllık yüzde 8.4 artış” olduğu şeklinde yanıltıcı bir tablo ortaya çıktı. (Buna baz etkisi nedeniyle yanılma deniliyor.)

Türkiye İstatistik Kurumu, (1) Önce sanayi üretimi miktar olarak belirleyerek, olduğu gibi (herhangi bir arındırma işlemi yapmadan) açıklıyor. Sanayinin esas durumunu gösteren endeks budur. (2) Daha sonra “Takvim etkisinden” arındırıyor. Çalışma gün ve saatine göre bir hesaplama yapıyor. (3) En son olarak da “Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırıyor”.  

Böylece sanayi üretimdeki değişimi gösteren 3 farklı bilgi seti ortaya çıkıyor.

Esas olan arındırılmamış endeks sayılarıdır. Bu sayıları değerlendirirken de baz etkisine, (önceki yılın ve ayın endeksindeki olağan dışı değişimlere) dikkat etmek gerekir.

Baz etkisi (2015 yılı şubat ayı endeksindeki olağan dışı gelişme) nedeniyle arındırılmamış endekse göre sanayi üretiminde yıllık artış yüzde 8.4, şubat ayında aylık artış yüzde 3.0 oldu.

Ne var ki şubat ayı endeks rakamı olan 120.0, 2015 yılı ortalama sanayi üretim endeksi 124.5’in altında. Açık anlatımla, sanayi üretimi genel olarak iyi durumda değil.

Takvim etkisinden arındırılmış endeks rakamlarına göre yıllık artış yüzde 5.8 ama aylık artış yok.

-Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksine göre Şubat ayları arasındaki değişime göre hesaplanan yıllık artış yüzde 5.3 oranında. Aylık sanayi üretimindeki, artış ise yüzde 0.5 oranında.

Geçen hafta sonu Türkiye İstatistik Kurumu Perakende Satış Hacim Endeksini de yayınladı. Bu endeks  iç talebi, perakende kesimde satışların nasıl gittiğini  gösterir. Sabit fiyatlarla KDV dahil perakende satış hacmi ortalaması 2010 yılında 100 iken, 2015 yılında 128.6 oldu.

On beş yılda yılık ortalama satış hacmi artışı (Birikimli hesap ile değil de kaba bir hesap ile) yüzde 1.6 dolayında.

2016 yılının Ocak ayında endeks 110.4, Şubat ayında 115.2 oldu. Satışlar 2015 yılı ortalama satış hacmi endeksi 128.6’sının altında, ama ocaktan şubata satışlarda yüzde 4.3 oranında artış var.

2015 yılı Şubat ayında satışlarda önemli gerileme vardı. Baz etkisi ile yıllık perakende satış artışı yüksek görünüyor.

Genel olarak ocaktan şubata aylık artış oranının yüzde 4.5 olması olumlu bir gelişmedir. Piyasada canlanmanın başladığını işaret eder.

Özetle, sanayi üretimi ve perakende satış rakamları 2015 yılı aylık ortalamanın gerisinde ama, ocaktan şubata sanayi üretimi de perakende satışlar da yükselme eğilimi gösteriyor.