Şu faiz konusunu netleştirelim
İlk yazıyı 8 Şubat'ta yazdık ve kamu bankalarının mevduat faizinde diğer bankalarla olan farkı kapattıklarını belirttik. İkinci yazımızın tarihi 12 Şubat'tı. Bu kez, kafalarda oluşan bir soruya yanıt vermeye çalıştık. "Acaba mevduat faizini yükselten kamu bankaları mıydı?" Daha sonra 13 ve 14 Şubat'ta faiz konusuna yine değindik.
Konu para olunca ilgi normaldi ve okuyucularımızdan çok sayıda geri dönüş oldu, soru geldi, kimi okurlarımız da yanlış değerlendirme yaptığımızı dile getirdi. İşte bugün bize yazan okurlarımızın yanıt vermek istiyoruz.
Bir okurumuz, azami faiz oranlarının müşterilere mutlaka verilen faiz olmadığını, bunun bankaların Merkez Bankası'na ilettikleri "uygulayabilecekleri faizi" gösterdiğini dile getiriyor.
Gerçek öyle değil. Azami faiz olarak aktardığımız oranlar fiilen uygulanan oranlar. Zaten yazılarımızda da "fiilen uygulanan" vurgusu var. Bankalar fiilen uyguladıkları faiz oranlarını Merkez Bankası'na iletiyor. Merkez de bu oranları en yüksekten aşağı doğru sıralıyor. Bir banka, tek bir müşteriye bile uygulamış olsa, o para cinsinde ve o vadedeki o oran en yüksek faiz oluyor. Merkez bu veriyi para cinslerine ve vadelere göre tüm bankalar ve kamu bankaları ayrımında ilan ediyor.
Merkez Bankası'nın faiz istatistikleri bölümünde "mevduata uygulanan ağırlıklı ortalama faiz oranları" akım (son dönem) ve stok (toplam mevduat) veriler şeklinde açıklanıyor.
Bir de "mevduata fiilen uygulanan azami faiz oranları" bölümü var. Burada hem tüm bankaların, hem ayrıca kamu bankalarının oranları veriliyor. İşte bizim "fiilen uygulanan azami faiz oranları" diye üstüne basa basa yazdığımız bu. (12 Şubat tarihli yazımızda ortalama ve en yüksek faizler birlikte yer alıyor.)
Daha önce vurguladığımız bir başka konu daha var. Tasarruf sahipleri bankaların bizim yazdığımız azami faiz oranlarını kendilerine uygulamadıklarından şikayetçi. Biraz önce de belirttik, herhangi bir vadedeki azami oran, belki bir tek müşteriye ve bir an için uygulandı. Zaten adı üstünde, "azami faiz", herkese uygulanacak değil. Hangi banka neyi ölçü alarak bu faizi veriyor, tabii ki bilemeyiz.
Bankaların Merkez Bankası'na "uygulayabilecekleri faiz" olarak ilettikleri oranlar farklı bir anlam taşıyor ve zaten çok yüksek. Bu oranlar şubatın ilk haftası itibarıyla TL'de yüzde 20'yi, dolar ve euroda yüzde 10'u buluyor. Bankalar hareket alanlarını geniş tutabilmek ve "gerektiğinde uygulayabilmek" için bu faizi bildiriyorlar. Bir okurun sorduğu gibi bu oranlar zaten fiilen uygulanmıyor. Kaldı ki uygulanıyor olsa bile bu faizi hangi bankanın verdiğini bizim bilmemiz söz konusu değil.
