Strateji ve taktik
Strateji konusu bazen yanlış anlaşılıyor ve taktik dediğimiz kavramla karıştırılıyor. Strateji, uzun vadeli planı, genel hedefi ifade eder.
Şirket olarak rakiplerin fark etmediği yeni bir pazar fark ettiniz, buraya yönelik hedefler belirlediniz, iki sene içinde bu hedefleri gerçekleştireceğinizi düşünüyorsunuz. İşte bu hedeflere ulaşmak için yapacağınız detaylı planlama ve devreye alacağınız inisiyatifler stratejidir. Taktikler ise bu büyük hedefe ulaşmak için kullanılan kısa vadeli planlar ve manevralardır. Bu iki senelik süre içinde, ana hedef doğrultusunda ilerlerken, bazı ara hedeflere yönelik kararlar almanız, eylemlerde bulunmanız gerekir. Bunlar taktiksel karar ve eylemlerdir.
Taktik, stratejiyi destekler
Örneğin bir restoran zinciriniz var. Hem yurt içi ve yurt dışında büyüme hedefiniz var. Büyümeyi gerçekleştirmek için ana stratejiniz yüksek kazanç elde edebileceğiniz, talebin yüksek olacağı lokasyonlar belirlemek, buralara yatırım yapmak ve kazanç sağlamak. Bu stratejiyi hayata geçirmek için, pek çok taktik uygulayabilirsiniz. Bunlardan bir tanesi, faaliyet gösterdiğiniz yöredeki müşterilere özel yerel yemekler sunarak ve yerel kültürleri yansıtan restoran tasarımları ile hizmet vermektir. Diyelim ki kimyasal ürünler üreten bir şirketiniz var.
Ürününüz pek çok sektörde hammadde olarak kullanılıyor. Büyümek ve bunu yaparken de eldeki müşterileri tutmak istiyorsunuz. Ancak pazarda ciddi rekabet var. Fiyat rekabeti sizi zorluyor. Bu noktada büyümeyi sağlamak için iki stratejiniz olabilir. Birincisi müşteri memnuniyetini en yüksek seviye çıkartmak, ikincisi ise ölçek büyüterek, maliyetleri düşürüp, birim fiyatı indirmek ve rekabette öne çıkmak. İlk strateji ürün kaliteniz, teslimat süreniz ve müşteri ilişkilerini kapsıyor. İkincisi ise, yatırım ve kapasite artışı ile alakalı.
Bu noktada taktikleriniz ne olabilir? Teslimat sürelerini piyasaya göre kısaltmak bir taktik hamledir. Ya da kullandığınız hammadde kalitesini bir seviye artırmak ve bunu duyurmak bir hamledir. Müşterilere özel müşteri temsilcisi atamak, ürünle ilgili bilgi veren bir yapay zeka asistanını müşteri hizmetine sokmak birer taktiktir.
Sadece taktiklerle iş yapılmaz
Bazı şirketlerde “hocam biz rakibin hamlesine karşı şöyle bir strateji yaptık”, “finansal sıkışıklık geliyordu, şu stratejik kararı aldık”, “bizim ürün yetersizdi, açığı kapatmak için stratejik olarak şu hizmeti sunduk” veya “stratejik bir kararla fiyatı kırdık, rakipler afalladı” şeklinde taktikler duyuyorum. Bunlar strateji sanılıyor.
Stratejik yönettiğimizi sanıyoruz. Oysa ben nihai hedefi sorduğumda, cevap alamıyorum. Nereye ulaşmak istiyoruz veya ne hedefliyoruz soruları zor sorulardır, insanı düşündürür. Hedefi olmayan bir şirket, fırtınalı denizlerde gideceği limanı bilmeyen gemi gibidir. Taktik manevralar ile bir fırtınadan kurtulur veya kayalıklardan uzaklaşır ama bir sonrakine yakalanır.
Aradaki farkı bilerek yöneteceğiz
Aradaki farkı bilerek yönetmek; ne istediğimizi (hedef ), oraya nasıl gideceğimizi (strateji ve yolda giderken yol kapalı ise veya daha kestirme bir rota mevcut ise sapmamız gereken diğer yolları (taktik) bilerek yönetmemizi sağlar. Bu piyasaya tepki vermekten, ya da konjonktürü beklemekten daha iyi bir yoldur. Gerek özel sektör şirketleri gerekse de kamu idareleri olmak üzere pek çok stratejik plan elimden geçti.
Gördüğüm şu: Genelde hedefler stratejik değil operasyonel oluyor, ayrıca strateji olarak yazılan aksiyonların çoğu da aslında birer taktik. Bu durumda siz geleceği inşa etmiyor, günü kurtarmış oluyorsunuz. Ne olursa olsun taktiksel değil, stratejik yönetmek gerekiyor. Her taktik, bir stratejiye hizmet etmelidir. Farkı bilirsek iş kolaylaşır.