Stok beyanını ortaklara dağıtırken vergiye dikkat

7440 Sayılı yapılandırma kanununun 6/1. maddesi, gelir ve kurumlar vergisi mü­kelleflerine işletmede mevcut olduğu hâlde kayıtlarda yer almayan emtia, makine, teçhi­zat ve demirbaşlar için işlet­me kayıtlarının düzeltilerek fiili duruma uyguna hale ge­tirilmesine imkân vermiştir.

Stok beyanı olarak adlandırı­lan düzenlemenin gelir ver­gisi ve kurumlar vergisi mükel­leflerince 3 Temmuz 2023 tari­hine kadar işletme kayıtlarının düzeltilerek fiili duruma uygun hale getirilmesine imkân veren bir düzenleme olduğunu hatır­latmış olalım.

7440 sayılı kanu­na göre stok beyanında bulunan mükellefler, aktiflerine intikal ettirdikleri emtia için 525 Kay­da Alınan Emtia Özel Karşılık­lar Hesabı kullanarak pasifte karşılık hesabı açarlar, ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilme­si hâlinde sermayenin unsuru sayılır ve vergilendirilmez. Söz konusu hesabın Enflasyon dü­zeltmesi ve sonrasında ortakla­ra dağıtılması karşısındaki ver­gisel etkisini ele alalım.

Karşılık hesabı enflasyon düzeltmesine tabidir

Enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak mali tablolar ile Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre yapılacak düzeltme işlemleri­nin usul ve esasları 30/12/2023 tarihli Resmi Gazete’de yayım­lanan 555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile be­lirlenmiştir.

555 Nolu Vergi Usul Kanunu Tebliğinde yapı­lan açıklamalar çerçevesinde, işletmede mevcut olduğu hal­de kayıtlarda yer almayan em­tianın kayda alınmasına ilişkin olarak pasifte oluşturulması gereken “525” Nolu karşılık he­sabının, parasal olmayan kıy­met olarak kabul edilerek enf­lasyon düzeltmesine tabi tutul­ması ve düzeltilmiş bilançoda düzeltilmiş değerleriyle yer al­ması gerekmektedir.

Karşılık hesabının ortaklara dağıtımı

7440 sayılı Kanuna göre ka­yıtlarda yer almayan emtia için ayrılan ve 525 Nolu Hesapta iz­lenen karşılığın, ortaklara dağı­tılması veya işletmenin tasfiye edilmesi hâlinde vergilendiril­mez. Ayrıca söz konusu hesabın enflasyon düzeltmesine tabi tu­tulması ve düzeltilmiş bilanço­da düzeltilmiş değerleriyle yer alması gerekmektedir.

Enflas­yon düzeltmesine tabi tutulan karşılığın ortaklara dağıtılıp da­ğıtılmayacağı, dağıtılması ha­linde vergisel etkisine dikkat etmek gerekir. 555 Nolu Ver­gi Usul Kanunu Tebliğinde yer alınan açıklamalara göre pa­sif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği tak­dirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişki­lendirilmeksizin, bu dönem­de vergiye tâbi tutulur. An­cak öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları düzelt­me sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebi­lir veya kurumlar vergisi mü­kelleflerince sermayeye ilave edilebilir; bu işlemler kâr dağı­tımı sayılmaz.

Karşılık hesabının düzeltme öncesi tutarı ortaklara dağıtılabilir

İşletme kayıtlarında yer al­mayan emtia için ayrılan ve 525 Nolu Hesapta izlenen karşılı­ğın, 31.12.2023 tarihli düzelt­me öncesi bilançolarda yer alan tutarın ortaklara vergisiz dağı­tımı mümkün olup, enflasyon düzeltmesi neticesinde oluşan farkların ortaklara dağıtımı ha­linde dönem kazancı ile ilişki­lendirilmeksizin kâr payı dağı­tımı olarak vergiye tabi tutula­cağını belirtelim.

İşletmelerin söz konusu hesabı alt hesaplar­da ayrı ayrı takip etmeleri enf­lasyon düzeltme farklarının or­taklara dağıtılmasında vergi et­kisinin gözden kaçırılmasının önüne geçilecektir. Ayrıca söz konusu hesaba ilişkin enflasyon düzeltmesi neticesinde oluşan farkların geçmiş yıl zararları­na mahsup edilebileceğini veya kurumlar vergisi mükelleflerin­ce sermayeye ilave edilebilece­ğini bu işlemlerin kâr dağıtımı sayılmayacağını da belirtmiş olalım.