SSK'lılar nasıl emekli olacak?

Resul Kurt [email protected] www.resulkurt.com Ülkemizde SSK sigortalılarının emekli olabilmesi için sigortalılık süresi, yaş ve prim gün sayısının tamamlanması gerekiyor. SSK sigortalılarının emekliliklerinde 08.09.1999 tarihinden önce sigortalı olup olmadığı önem taşıyor. SSK'lılar 08.09.1999 tarihinden önce sigortalı olması halinde emeklilikte kademeli geçişten yararlanabilecek, ancak 08.09.1999 tarihinden sonra sigortalı olanlar emeklilikte kademeli geçişten yararlanamayacaktır. Aşağıdaki tabloda, işe giriş tarihlerine göre erkek sigortalıların emeklilik koşulları açıklanmıştır. Reformda doğrular Çalışanlar bir gün önceden bildirilecek İşverenler, 4/a (eski SSK'lılar) sigortalılarını, işe başlama tarihinden önce, sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlü olacak. Ancak inşaat işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar için, en geç çalışmaya başlatıldığı gün, yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçlarına sefer esnasında alınarak çalıştırılanlar ile Kuruma ilk defa işyeri bildirgesi verilecek işyerlerinde ilk defa sigortalı çalıştırmaya başlanılan tarihten itibaren bir ay içinde çalışmaya başlayan sigortalılar için, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç söz konusu bir ay Kuruma bildirilmesi halinde ceza uygulanmayacak. Böylece kayıtdışı istihdamla mücadelede önemli bir sistem devam ettirilmiş olacak. Ücretler bankaya yatacak Çalıştırılan işçilerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde ödenenlerin özel olarak açılan banka hesabına yatırılacak. Böylece kayıtdışı istihdam engellenmesine çalışılacak. Kısmi süreli çalışanlarda isteğe bağlı prim ödeyecek Ay içerisinde 30 günden az çalışan veya prim ödeme gün sayısı, kısmi süreli (part-time) çalışan sigortalılar da aylık çalışma gün sayılarını 30 güne tamamlayacak şekilde isteğe bağlı sigorta primi ödeyebilecekler. Kısmi süreli (part-time) çalışan sigortalılar aynı ay içerisinde isteğe bağlı sigortaya prim ödemeleri halinde, primi ödenen primler süreler zorunlu sigortalılığa ilişkin prim ödeme gün sayısına otuz günü geçmemek üzere eklenen bu süreler, 4 / (b) (bağ-Kur) sigortalılık süresi olarak kabul edilecek. Çifte Maaş Dönemi Bitecek Hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından bağlanacak aylığı verilecek. Böylece, çifte maaş dönemi bitecek. İşverenler kendi şirketinden SSK'lı olamayacak 4/b (eski adıyla Bağ-Kur) sigortalıları, kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden, Kanunun SSK'lı olarak bildirilemeyecekler. Eksik ve yanlışlar Çalışma Müşavirliği kurulmalı Özellikle kayıtdışı istihdamla mücadele ve işyerlerinde çalışma ve sosyal güvenlik hukuku işlemleri konusunda "yeminli çalışma müşavirliği" kurulması uygun olacaktır. Böylece hem işverenlerin inşaat ve ihale konusu işlerle ilgili teminat çözümleri kolaylaşacak, hem de işverenlere mevzuat konusunda rehberlik ve danışmanlık hizmetleri verilebilecektir. Reform, kayıtdışını teşvik edecek Kurumun denetim ve kontrolle görevli yaptıkları denetimlerde sigortasız çalıştırıldığını veya sigorta gün sayılarının eksik bildirildiğini tespit ettikleri sigortalıların geriye yönelik hizmetlerinin veya prime esas kazançlarının, en fazla tespitin yapıldığı tarihten geriye yönelik bir yıllık süreye ilişkin kısmı dikkate alınabilecek. Bu da kayıtdışı istihdamı teşvik edecek. İşçi olarak da çalışan Bağ-Kur'lulardan SSK primi alınmayacak Halen mevzuatımıza göre, Bağ-Kurlu statüsünde prim ödeyenler, bu sigortalılıkları devam ederken iş sözleşmesine tabi çalışmaları durumunda kendilerinden prim alınmamaktadır. Çünkü istisna kapsamındadır. Oysa bu kişi bir iş kazasına uğradığında mağdur olmaktadır. Bu nedenle bu şekilde Bağ-Kurlu statüsünde iken hizmet akdiyle bir başka işyerinde çalışanlardan Bağ-Kurlu primine ek olarak hizmet akdiyle çalıştığı her bir işyerinde ayrıca kısa vadeli sigorta primi alınması ve iş kazası ve meslek hastalığı yardımı yapılması gerekmektedir. Bu şekilde ek prim de alınmış olacaktır. İdari para cezası İtiraz Komisyonu'na işveren ve SMMM oda temsilcileri de dahil edilmeli İdari para cezaları ilgiliye tebliğ ile tahakkuk edecek. Tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde kuruma ya da kurumun ilgili hesaplarına yatırılır veya aynı süre içinde kuruma itiraz edilebilecek. İtiraz takibi durdurulacak. Kurumca itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde yetkili İdare Mahkemesi'ne başvurabilecek. Bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması halinde, idari para cezası kesinleşecek. Ancak, özellikle birçok kurum ünitesinde itiraz müessesi yeterince değerlendirilmemektedir. Kurum personeli bunu bir yük olarak görmekte ve işverenlerin başvurularını nerdeyse hiç dikkate almadan doğrudan reddetmektedir. Bu nedenle hem kurum personelinin, hem de işveren ve mali müşavirlerin bulunduğu bir komisyon kurulmalıdır. Böylece hem idari para cezaları itiraz müessesesi daha sağlıklı işleyecek hem de yargının iş yükü azalacaktır. Ayrıca, idari para cezasının tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde peşin ödenmesi halinde, bunun üçte ikisinin tahsil edilmesi halinde tahsilat sorunu yaşanmayacağı gibi, işverenlere de rehberlik edilmiş olacaktır. Bağ-Kur'lunun kazancından prim alınacak Bugüne kadar uygulanan sistemde, Bağ-Kur'lular 24 gelir basamağından bulundukları basamağa göre prim ödemekteydi. Ancak, sosyal güvenlik reformu bunu değiştirerek Bağ-Kur'lulara beyan edecekleri kazançlar üzerinden prim alınacak. Buna göre, 4/b (Bağ-Kur) sigortalıları tarafından kurumca belirlenen sürelerde aylık prime esas kazanç beyan edilecek. Ancak beyan edilen kazançta bir değişiklik olması durumunda, sigortalının yeniden beyan ettiği kazanç üzerinden hesaplanan prim tahsil edilecek. Sigortalı aynı zamanda işveren ise beyan edeceği aylık kazancı, çalıştırdığı sigortalıların kazancının en yükseğinden az olamayacak. Beyanda bulunmayan veya beyan ettiği kazancın düşük olduğu tespit edilen sigortalıların prime esas kazançları, tespit edilen kazanç düzeyine çıkartılarak beyan edilen kazançla arasındaki farkın primi gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmak suretiyle tahsil edilecek. Ancak, burada Bağ-Kur'luların kazancının nasıl tespit edileceği sorunu ortaya çıkmaktadır. Bu düzenlemenin fiilen uygulanma imkanı olmadığı görülmektedir. Bağ-Kur'lunun o ayki kazancının ne olduğunu, kendisi dahi bilememektedir. SSK'ya göre normal şartlarla emekli olacak 'erkekler' için hesaplama Erkek sigortalıların tamamlaması gereken yaş, sigortalılık süresi ve prim gün sayısı İşe başlama tarihi Tamamlaması gereken sigortalılık süresi Tamamlaması gereken yaş Tamamlaması gereken prim ödeme süresi 08.09.1976 ve daha öncesi 25 Yok 5000 09.09.1976-23.05.1979 25 44 5000 24.05.1979-23.11.1980 25 45 5000 24.11.1980-23.05.1982 25 46 5075 24.05.1982-23.11.1983 25 47 5150 24.11.1983-23.05.1985 25 48 5225 24.05.1985-23.11.1986 25 49 5300 24.11.1986-23.05.1988 25 50 5375 24.05.1988-23.11.1989 25 51 5450 24.11.1989-23.05.1991 25 52 5525 24.05.1991-23.11.1992 25 53 5600 24.11.1992-23.05.1994 25 54 5675 24.05.1994-23.11.1995 25 55 5750 24.11.1995-23.05.1997 25 56 5825 24.05.1997-23.11.1998 25 57 5900 24.11.1998-08.09.1999 25 58 5975 09.09.1999-Reformun yürürlük tarihine kadar -- 60 7000 Reformun yürürlük tarihinden itibaren 2035'e kadar -- 60 9000 (Kanunun yürürlüğe girdiği tarih ile 31/12/2008 tarihleri arasında sigortalı sayılanlar için 7100 gün olarak Ve 1/1/2009 tarihinden itibaren sigortalı sayılanlar için ise her takvim yılı başında 7100 güne 100 gün eklenmek suretiyle 9000 güne çıkacaktır.) İlk defa 08.09.1999-Reformun yürürlük tarihi arasında sigortalı olan erkeklerin emekliliği İlk defa 08.09.1999 tarihi ile sosyal güvenlik reformunun yürürlük tarihleri arasında çalışmaya başlayan SSK sigortalılarına aşağıdaki şartlarla yaşlılık aylığı bağlanacaktır; a) Erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması ve en az 7000 gün, b) Erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması, 25 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 4500 gün, Emeklilik primi ödemiş olmaları şartı ile emekli aylığına hak kazanacaklardır. Yani, reformun yürürlük tarihinden önce işe girmiş olanlar için halen geçerli olan emeklilik yaşları ve şartlarında herhangi bir değişiklik yapılmayacaktır. Halen hem memurlar, hem Bağ-Kur'lular hem de SSK'lılar için kadınlarda 58 ve erkeklerde de 60 yaş sınırı 1999'dan beri uygulanıyor. Ayrıca, yaşlılıktan emeklilik de sistemin sigortası işlevini görüyor. Yani, kadınlarda 58 ve erkeklerde de 60 yaşına gelmesine rağmen prim gün sayısı yeterli olmayanlar da 5400 günle emekli olabiliyor. C- İlk defa reformun yürürlük tarihinden sonra sigortalı olan erkeklerin emekliliği İlk defa reformun yürürlük tarihinden sonra sigortalı olacak erkekler için emeklilik yaşı 2036 yılına kadar 60, 2036 yılından itibaren ise kademeli olarak artacak ve 2044 yılında 65'e ulaşacaktır. Yıllar itibarıyla erkek sigortalılar için emeklilik yaşları aşağıdaki tabloda gösterildiği gibi artacaktır. Erkek Yıllar Yaş 2008-2035 Değişmiyor 2036-2037 61 2038-2039 62 2040-2041 63 2042-2043 64 2044'ten itibaren 65 Ancak, reformdan sonra işe girenlerde 2036 yılına kadar yaş koşulu değişmemekle birlikte prim gün sayısı 7000 gün sayısı her yıl 100'er gün artırılarak (7100, 7200, 7300... gibi) uygulanacak. Bu süre, 2028 yılında 9000'e ulaşacak. İlk defa 2028 yılında işe girecek olan bir sigortalının emekliliğinde 9000 gün prim ödeme şartı aranacak. SSK'ya göre normal şartlarla emekli olacak 'kadınlar' için hesaplama tablosu Kadın sigortalıların tamamlaması gereken yaş, sigortalılık süresi ve prim gün sayısı İşe başlama tarihi Tamamlaması gereken sigortalılık süresi Tamamlaması gereken yaş Tamamlaması gereken prim ödeme süresi 01.04.1981 öncesi 20 Yok 5000 01.04.1981-08.09.1981 20 38 5000 09.09.1981-23.05.1984 20 40 5000 24.05.1984-23.05.1985 20 41 5000 24.05.1985-23.05.1986 20 42 5075 24.05.1986-23.05.1987 20 43 5150 24.05.1987-23.05.1988 20 44 5225 24.05.1988-23.05.1989 20 45 5300 24.05.1989-23.05.1990 20 46 5375 24.05.1990-23.05.1991 20 47 5450 24.05.1991-23.05.1992 20 48 5525 24.05.1992-23.05.1993 20 49 5600 24.05.1993-23.05.1994 20 50 5675 24.05.1994-23.05.1995 20 51 5750 24.05.1995-23.05.1996 20 52 5825 24.05.1996-23.05.1997 20 53 5900 24.05.1997-23.05.1998 20 54 5975 24.05.1998-23.05.1999 20 55 5975 24.05.1999-08.09.1999 20 56 5975 09.09.1999-Reformun yürürlük tarihine kadar Yok 58 7000 Reformun yürürlük tarihinden itibaren 2035'e kadar Yok 58 9000 (Kanunun yürürlüğe girdiği tarih ile 31/12/2008 tarihleri arasında sigortalı sayılanlar için 7100 gün olarak Ve 1/1/2009 tarihinden itibaren sigortalı sayılanlar için ise her takvim yılı başında 7100 güne 100 gün eklenmek suretiyle 9000 güne çıkacaktır.) B- İlk defa 08.09.1999-Reformun yürürlük tarihi arasında sigortalı olan kadınların emekliliği İlk defa 08.09.1999-08.09.1999 tarihi ile sosyal güvenlik reformunun yürürlük tarihleri arasında işe giren kadın sigortalılara Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre aşağıdaki şartlarla yaşlılık aylığı bağlanacaktır. a) Kadın ise 58 yaşını doldurmuş olması ve en az 7000 gün, b) Kadın ise 58 yaşını doldurmuş olması, 25 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 4500 gün, Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmaları şartı ile yaşlılık (emekli) aylığına hak kazanacaklardır. Yani, 08.09.1999 tarihinden sonra sigortalı olan kadınlar kademeli emeklilikten yararlanamayacaklardır. C- İlk defa reformun yürürlük tarihinden sonra sigortalı olan kadınların emekliliği İlk defa reformdan itibaren sigortalı olacak kadınlar için emeklilik yaşı 2036 yılına kadar 58, 2036 yılından itibaren ise kademeli olarak artacak ve 2048 yılında 65'e ulaşacaktır. Yıllar itibarıyla kadın sigortalılar için emeklilik yaşları aşağıdaki tabloda gösterildiği gibi artacaktır. Kadın Yıllar Yaş 2035'e kadar Değişmiyor 2036-2037 59 2038-2039 60 2040-2041 61 2042-2043 62 2044-2045 63 2046-2047 64 2048'den itibaren 65