Sporculara yapılan ödemeler ve vergilendirme

VERGİNİN GÜNDEMİ / Akif Akarca [email protected] Dr. Mehmet Şafak [email protected] Bedensel ve ruhsal gelişimi sağlamak amacıyla yapılan fiziksel faaliyetler olarak tanımlayabileceğimiz spor günümüzde bir endüstri haline gelmiştir. Globalleşme ve iletişimdeki hızlı gelişmeler futbol başta olmak üzere tüm spor dallarının toplumlara yayılmasını sağlamıştır. İnsanları kaynaştıran, kitleleri peşinde sürükleyen önemli aktiviteler haline gelmiştir. Sporcular, bunun sonucu olarak astronomik gelirler, transfer ücretleri elde edebilmektedirler. Sporculara icra ettikleri faaliyetleri karşılığı olarak çeşitli adlar altında ödemeler, ücret ödemeleri yapılmaktadır. Bunların başlıcaları maaş, prim, transfer ücreti, ödüller vb. dir. En çok dikkat çeken ise özellikle profesyonel futbolcuların aldığı transfer ücretleridir. Transfer ücreti: Sporcunun bağlı bulunduğu kulüpten bir başka kulübe transfer olması, kulüp değiştirmesi ya da amatörlükten profesyonelliğe geçmesi dolayısıyla, ilk defa profesyonel sözleşme imzalaması nedeniyle, elde ettiği gelir transfer ücreti olarak adlandırılmaktadır. Transfer ödemelerinin ödeme zamanı ve şekli sözleşmede gösterilir. Sözleşmede yazılı değilse her ayın son günü tüm ayı kapsayacak şekilde ödenir. Aylık ücret ödemeleri Sporcunun mesleki faaliyeti ve yaptığı hizmetlerin karşılığı olmak üzere sözleşmesi gereği olarak her ay düzenli olarak ödenen tutarlardır. Örneğin futbolcuya sözleşme süresinde ödenecek aylık ücretin mesleki faaliyetine karşılık olarak sözleşme ile belirlenmesi zorunludur. Aylık ücret, ilgili dönem için belirlenmiş asgari ücret tutarından az olamaz ve her ayın son günü ödenir. Prim ödemeleri Sporculara gösterdikleri başarılı performans dolayısıyla aylık ücret ve transfer ücreti haricinde sağlanan ayni veya nakdi ödemelerdir. Karşılaşmalarda spor kulübünün galip gelmesi ya da başarılı olması sonucunda sporculara teşvik niteliğinde sağlanır. Başarı ödülleri Ulusal ve uluslararası yarışmalarda üstün başarı göstermiş olan sporculara ayni ve nakdi ödüller verilebilmektedir. Alınan bu ödüller de elde edilen gelir niteliğindedir. Haksız fesih tazminatı Sporcunun bir kulübe transferi sırasında belli süreyi kapsayan sözleşme düzenlenmektedir. Yapılan bu sözleşmenin süresinden önce haklı bir neden olmaksızın, feshedilmesi halinde sporcu lehine sözleşmede belirlenen haklarının, talebi üzerine sporcuya verilmesi gerekir. Jübile gelirleri Sporcunun aktif spor hayatını sona erdirmesi halinde, bağlı bulunduğu federasyonun jübile kuralları uyarınca, bir kereye mahsus olmak üzere düzenlenen jübile maçı dolayısıyla elde edilen gelirler de sporcuya ait olmaktadır. Bu gelirde ücret niteliğinde sayılmaktadır. Sporcuların elde ettikleri reklam gelirleri Bir ürünün tanıtımı amacıyla, yapılan sözleşmelere bağlı olarak elde ettikleri gelirler de ücret olarak nitelenebilmektedir. Bu gelirin elde edilmesinde bağlı bulunduğu kulübün de rolü varsa Gelir Vergisi Kanunu madde 61'deki tanıma da uygun olarak ücret saymak gerekir. Sporcu gelirlerinde vergileme ve istisna uygulaması Gelir Vergisi Kanunu'nun 61. maddesinin 6. bendine göre "Sporculara transfer ücreti veya sair adlarla yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler" ücret niteliğindedir. Bu ücretin vergilemesi 31.12.2007 öncesinde ve 2008'den itibaren farklı hükümlere tabidir. 31.12.2007 öncesi Gelir Vergisi Kanunu'nun geçici 64. maddesine göre "31.12.2007 tarihine kadar sporculara ücret olarak yapılan ödemeler gelir vergisinden müstesnadır. Bu ücretler üzerinden yüzde 15 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılır. Bu istisnanın tevkif yoluyla ödenen gelir vergisine şümulü yoktur. Bu durumda sporcu ücretleri üzerindeki vergi yükü yüzde 15 olmaktadır. 2008 yılı ve sonrası vergileme 2008 yılı içinde 5766 sayılı kanunla Gelir Vergisi Kanunu'na eklenen geçici 72. madde ile sporculara ödenen ücretlerin vergileme rejimi yeniden düzenlenmiştir. Bu düzenlemenin uygulanması ile ilgili olarak 267 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği de 24.06.2008 tarihi Resmi Gazete'de yayınlanmıştır. Gelir Vergisi Kanunu'nun geçici 64. maddesine göre, sporculara yapılan ücret ve ücret sayılan ödemelerde yüzde 15 oranında tevkifat yapmak suretiyle vergilendirilmesine ilişkin hükmün uygulama süresi 3l.12.2007 tarihinde sona ermişti. 5766 sayılı kanuna Gelir Vergisi Kanunu'na eklenen geçici 72. maddeyle sporcu ücretlerinin vergilendirilmesi aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir. "31.12.2017 tarihine kadar sporculara yapılan ücret ve ücret sayılan ödemelerden aşağıdaki oranlarda gelir vergisi tevkifatı yapılır. a)Lig usulüne tabi spor dallarında; 1) En üst ligdekiler için yüzde l5, 2) En üst altı ligdekiler için yüzde 10, 3) Diğer liglerdekiler için yüzde 5, b) Lig usulüne tabi olmayan spor dallarındaki sporculara yapılan ödemeler ile milli sporculara uluslararası müsabakalara katılmaları karşılığında yapılan ödemelerden yüzde 5. Bu ödemeler üzerinden 94. madde kapsamında ayrıca tevkifat yapılmaz. Bu gelirler için yıllık beyanname verilmez, diğer gelirler dolayısıyla beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmez. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılmış olan ücret ve ücret sayılan ödemelerin vergilendirilmesinde 31.12.2007 tarihinden itibaren yürürlükte olan hükümler uygulanır. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslarını belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. " Ödemelere uygulanacak vergi oranları ve beyan Bu düzenlemelere göre, 31.12.2017 tarihine kadar sporculara yapılan ücret ve ücret sayılan ödemeler üzerinden; a) Lig usulüne tabi spor dallarında; 1) En üst ligdeki için yüzde l5, 2) En üst altı ligdekiler için yüzde 10, 3) Diğer liglerdekiler için yüzde 5, b) Lig usulüne tabi olmayan spor dallarındaki sporculara yapılan ödemeler ile milli sporculara uluslararası müsabakalara katılmaları karşılığında yapılan ödemelerden yüzde 5. Oranlar dikkate alınarak 01.07.2008 tarihinden itibaren gelir vergisi tevkifatı yapılacaktır. Bu ödemeler nihai vergileme niteliğinde olduğundan ayrıca Gelir Vergisi Kanunu'nun 94. madde kapsamında tevkifat yapılmayacak ve ücret gelirini elde edenler tarafından bu gelirleri için yıllık beyanname verilmeyecek, diğer gelirleri için beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir. Ücretlerin nakit dışındaki ödeme araçları vasıtasıyla yapılması Sporcu ücretleri, nakit olarak ödenebildiği gibi ayın olarak da ödenebilmektedir. Sporcu ücretlerine ilişkin ödemelerin nakit dışında örneğin gayrimenkul veya taşıt ve benzeri ayın şekilde yapılması halinde, Gelir Vergisi Kanunu'nun 63. maddesinin son fıkrası uyarınca ücretin safi tutarı; - Verilen ayınlar, verildiği gün ve yerdeki ortalama perakende fiyatlarına göre, - Konut tedariki ve sair suretle sağlanan menfaatler ise, konutun emsal kirasına veya menfaatin emsal bedeline göre tespit edilmek suretiyle değerlenecek ve bu ödeme tutarları toplamı üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılacaktır. 01.07.2008 tarihine kadar sporculara yapılan ücret ödemeleri Gelir Vergisi Kanunu'na eklenen geçici 72. maddenin üçüncü fıkrasında yer alan "Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılmış olan ücret ve ücret sayılan ödemelerin vergilendirilmesinde 31.12.2007 tarihinde yürürlükte olan hükümler uygulanır. "Hükmü uyarınca, 01.01.2008 tarihinden geçici 72. maddenin yürürlüğe girdiği 01.07.2008 tarihine kadar sporculara yapılan ücret ve ücret sayılan ödemeler üzerinden, geçici 64. maddedeki hükümler çerçevesinde yüzde 15 oranında tevkifat yapılmak suretiyle vergilendirilecektir. Bu dönem içinde yapılan ücret ödemelerinden genel hükümlerin uygulanması nedeniyle fazla kesilen vergi, ödenmiş olması kaydıyla, hak sahibi olan sporcuların talebi üzerine Vergi Usul Kanunu'nun düzeltmeye ilişkin hükümleri uyarınca red ve iade edilebilir. İade işleminin yapılabilmesi için dilekçe ile birlikte, mükelleflerin çalıştıkları kurumlardan alacakları, söz konusu dönemlere ilişkin vergi tevkifatı tutarları ile ücretlilere vergi indirimi (vergi iadesi) tutarlarına ilişkin bilgileri içeren bir belgeyi de vermeleri gerekir. Amatör sporculara tanınan istisnalar Gelir Vergisi Kanunu'nun 23. ve 29. maddelerinde amatör sporcu ücret gelirleri için istisna getirilmiştir. Yüz veya daha aşağı sayıda işçi çalıştıran iş yerlerinde bir, yüzden fazla işçi çalıştıran iş yerlerinde iki, amatör sporcu çalıştıranların, her yıl milli müsabakalara katıldıklarının belgelenmesi şartiyle asgari ücretin ki katını aşmayan ücretleri vergiden istisnadır. Ayrıca spor yarışmalarına katılan amatör sporculara ödenen ödül ve ikramiyeler de vergiye tabi tutulmaz.