Sosyal ve ekonomik etkenlerin, Z kuşağının tüketim davranışlarına etkisi

Kuşaklar, önemli sosyal, politik ve ekonomik olaylar tarafından şekillendirilen tüketici davranışı gösterir. Yaşam döngüleriyle birlikte kuşaklar, yaş da dâhil olmak üzere birçok özel­likleriyle tüketici davranışlarını bütünleştirir.

Bu davranış bütünlüğünde, ortak bir doğum dö­nemini, yaşı ve gelişimin kritik bir aşamasında önemli yaşam olaylarını paylaşan bir grup ola­rak da düşünce, deneyim ve eylem kalıplarında yakınlaşma sergiler. Zaman içinde aynı sosyal ve tarihsel olaylar kuşak gruplarını farklı şekil­de etkileyerek kuşaklararası değer farklılıkları­na yol açabilir. Elbette aynı kuşak grubundaki bi­reyler düşünce ve davranış kalıplarını paylaşsa­lar da değerleri arasında farklılıklar olabilir.

Farklı kuşakların, yetiştirilme tarzları, eko­nomik, sosyal geçmişleri ve oluşum aşamaların­da yaşanan kritik olaylar nedeniyle farklı değer yargılarına ve tüketici davranışlara sahip olduk­larını biliyoruz. Bu, nesiller boyunca değerler, yaşam tarzları, tutumlar ve davranışlarla ilgili önemli farklılıklara yol açabiliyor. Hatta kuşak­lararası tüketici davranışlarında farklılıklara yol açarken, tüketicilerin satın alma kalıplarını, alışveriş davranışlarını ve sürdürülebilir tüke­tim niyetlerini etkiler.

Alışverişte kuşak etkisi

Avrupa’da X ve Y kuşağı tüketicileri arasın­da çevre dostu ürünler satın alma eğilimi ara­sındaki farklılıklar incelenerek, sürdürülebilir tüketim isteğini etkilemede kuşak gruplarının rolü ve Y kuşağı ile daha yaşlı kuşaklar arasın­da sürdürülebilir ürünlerin satın alınmasın­da önemli farklılıklar bulundu. Bu, kuşakların cinsiyet, gelir ve eğitimden daha etkili bir de­ğişken haline geldiğini ve tüketicinin sürdürü­lebilir tüketim davranışını derinden etkiledi­ğini gösteriyor.

Kuşaklar farklı toplum ve çevrelerden gelir­ken, farklı önemli sosyal, tarihi ve ekonomik olayları deneyimlemiş, tutum ve yaşam tarzla­rı geliştirmiş, bu da bireyler arasında sürdürü­lebilir tüketime yönelik algı ve davranışlarda farklılıklara yol açmış durumda. Sürdürülebi­lir tüketimle ilgili faktörlere ilişkin farklı ku­şaklar arasındaki algı farklılıkları artık bilini­yor ve tüketici davranışını tahmin etmede çok önemli bir faktör olan yaşam tarzı belirleyici oluyor.

Bireyin toplumsal aynı zamanda farklı dönemlere ve deneyim ortamlarına göre deği­şen yaşam biçimi genç kuşakların daha yaşlıla­ra kıyasla sürdürülebilir yaşam tarzlarındaki bakışlarını da yansıtıyor. Sürdürülebilir tüke­tim algısının davranış üzerindeki olumlu etki­sini ve yaşam tarzının aracılık rolünü, yaşam tarzı ve sürdürülebilir tüketim davranışı ara­sındaki ilişkilerde kuşak farklılıklarını belir­lemek son dönemde daha da önemli hale geldi.

Buradan oluşan çıkarımlar, sonuçlar şirketle­rin ürün tasarlamasından tutun, pazarlamaya ilişkin birçok konuya ışık tutacak. Günümüzde genç yetişkinlerinin üniversite mezunu olma ve çalışma olasılıkları daha yükselirken, yeni­dünya da Z kuşağının ev ya da araba sahibi ol­ma olasılıkları da daha düşüyor. Diğer taraftan da dünya da değişen aile yapılarıyla yaklaşık üçte biri hala ebeveynleriyle birlikte yaşıyor.

Dünyanın her yerinde aileler küçülürken, dünya nüfusundaki genel görüntü ailelerin gi­derek daha dikey hale geldiğini gösteriyor.

Değişen aile yapısı etkisi

Geçmişte çeşitli aile dinamiklerine uygun, çok yönlü bir araç yelpazesi sunarak, fark­lı büyüklükteki ailelere hizmet verme olgu­sunu yakalayan otomotiv sektörü, kompakt sedanlardan geniş minivanlara ve SUV’lara kadar farklı büyüklükteki ailelere uygun seçe­nekler sundu.

Geniş oturma ve depolama alanıyla tasar­lanmış olan modellerle, daha büyük ailelere veya geniş aile üyeleriyle sık sık seyahat eden­lere hitap ettiler. Aile büyüklüğüne dayalı pa­zarlama yaklaşımı, ailelerin kendi özel ihti­yaçlarını karşılayan bir araç bulmasını sağla­yarak onları aileler arasında tercih edilen bir seçim haline getirdi. Yeni dönemde yeni ku­şaklarda araç yapılarını ve modellerini belir­leyecekler.

Gelecek tüketici alışkanlıkları

X, Y ve Z kuşaklarında tüketicinin çevre­sel farkındalığı, algısı ve sürdürülebilir ürün satın alma niyetleri arasındaki ilişki de ge­lecekte en çok incelenecek konular arasında yer alıyor. Üç farklı kuşak olan X, Y ve Z’nin çevreci ve sürdürülebilir ürünleri satın al­mada önemli bir etkiye sahip olduğunu bul­mamız yeterli olmayacak, hatta tüketicilerin algılanan kaygıları ve tanımlayıcı normları açısından kuşaklar arasında da tüketici dav­ranışlarında farklılıklar görebileceğiz.

Çev­reci üretim, sosyal sorumluluk, ar-ge ve çev­re bilinci arasındaki ilişkilerin yanı sıra çevre bilinci ile sürdürülebilir tüketim arasındaki ilişki üzerindeki kuşaklar arası davranışı da­ha da fazla inceleyeceğiz. Özetle kuşakların içinde de bölgesel ve daha detaylı bakış, in­celemeler, bu kuşak gruplarının değişkenler arasındaki ilişkileri daha kolay yönetmede ya da yönetmek için atacağımız adımlarda bize yön verecek.