Sosyal güvenlikte üç önemli düzenleme geliyor

Celal ÖZCAN

Birçok kanunda değişiklik öngören “Türkiye Varlık Fonu Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı” Bakanlar Kurulu’nca kabul edilerek 01.08.2016 tarihinde TBMM’ye gönderildi.

Tasarıda birçok kanunda değişiklik yapılması öngörülürken, tasarının 54, 55, 56, 70’inci maddelerinde sosyal güvenlik mevzuatı ile ilgili de üç önemli düzenleme yapılması öngörülmektedir. Kanun tasarısında yer alan düzenlemelerde, komisyonlarda ve meclis genel kurulundaki görüşmeler sırasında bazı değişiklikler yapılabilecek ise de tasarı metnindeki haliyle yapılması öngörülen değişiklikler hakkında bilgi verilecektir.

Kısmi süreli çalışanların GSS primini 30 güne tamamlama yükümlülüğü hafifletiliyor

Sosyal güvenlikteki mevcut düzenlemede, 4857 sayılı Kanun’un 13 ve 14’üncü maddelerine göre kısmi süreli çalışanlar ve çağrı üzerine çalışanlar ile ev hizmetlerinde 30 günden az çalışanlar 4/a (SSK) kapsamında çalıştıklarında, ayda içindeki eksik günlere ilişkin GSS primlerini 30 güne tamamlamak zorunluluğu bulunmakta, tamamlanmaması halinde ise, SGK tarafından hem eksik günlere ilişkin GSS prim borcu tahakkuk ettirilmekte, hem de borç ödenmediği sürece sağlık hizmeti verilmemektedir.

Sosyal güvenlikteki bu uygulama, özellikle kişileri kayıtdışı çalışmaya yöneltirken, bir yandan da anne ve babası üzerinden sağlık güvencesi olmasına rağmen hem okuyup, hem de harçlığını çıkarmak için çalışan öğrencilerin, gençlerin mağdur olmasına yol açmaktaydı.

Tasarıdaki düzenlemenin hayata geçmesi durumunda, kısmi süreli olarak çalışanlardan, aynı zamanda; eş, 18 yaşını, lise ve dengi öğrenimde ise 20 yaşını, yükseköğrenimde ise 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocuklar ile yaşına bakılmaksızın malül çocuklar ve geçimi genel sağlık sigortalısı tarafından sağlanan ana ve baba şeklinde bakmakla yükümlü olunan kişi olmaları (başkası üzerinden sağlık güvencelerinin olması) halinde, bu kişiler kısmi süreli çalışsalar dahi ay içindeki eksik günlere ilişkin GSS primini 30 güne tamamlama zorunlulukları olmayacaktır.

Ancak, 4857 sayılı Kanun’un 13 ve 14’üncü maddelerine göre kısmi süreli veya çağrı üzerine çalışanlar, ay içerisinde günün bazı saatlerinde çalışıp, çalıştığı saat karşılığında ücret alanlar ile Ek 9’uncu maddenin birinci fıkrasına tabi olanlardan ay içerisinde 20 gün ve daha az çalışanların, “bakmakla yükümlü olunan kişi” olmamaları, başka bir ifadeyle başkası üzerinde sağlık güvencelerinin bulunmaması halinde, ay içindeki eksik günlere ilişkin GSS priminin kendileri tarafından ödenmeye devam edilecektir.

Bağ-Kur sigortalılarına 5 puanlık prim indirimi geliyor 

Sosyal güvenlikteki mevcut düzenlemede, 01/10/2008 tarihinden buyana 4/a (SSK) statüsünde sigortalı çalıştıran işverenler, prim belgelerini yasal sürede SGK’ya vermeleri ve tahakkuk eden primlerini de yasal sürede ödemeleri halinde 5 puanlık sigorta primi Hazine indiriminden yararlanmakta iken, Bağ-Kur (4/b) sigortalıları için bu şekilde bir prim indirimi söz konusu değildi.

5510 sayılı Kanun’un 4/b maddesine göre;

- Köy ve mahalle muhtarları,

- Ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar,

- Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı olanlar,

- Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları,

- Tarımsal faaliyette bulunanlar

- 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun’a tabi jokey ve antrenörler,

Bağ-Kur sigortalısı olarak kabul edilmekte ve primleri de kendileri tarafından ödenmektedir.

Bu kapsamdaki sigortalılar, asgari ücret ile asgari ücretin 6.5 katı arasında olmak üzere kendileri tarafından seçilen matrah üzerinden uzun vadeli sigorta kolları primi %20, GGS primi %12.5, kısa vadeli sigorta kolları primi %2 olmak üzere toplamda %34.5 oranında prim ödemektedirler. 

Özellikle, 2016 yılında asgari ücretin %30 oranında öngörülenin üzerinde artırılmış olması çok sayıdaki küçük esnafın prim yükünü artırmış, bu da Bağ-Kur prim borçlarının birikimine yol açmıştır. 

Tasarıdaki düzenlemenin yasalaşması halinde Bağ-Kur sigortalılarının %20 olan uzun vadeli sigorta kolları priminin 5 puanlık kısmı aşağıda belirtilen şartların bulunması şartıyla Hazine tarafından karşılanacaktır.

Bu durumda, Bağ-Kur sigortalılarının %34.5 olan toplam prim oranı %29.5’a incektir ki, asgari ücretten prim ödeyen bir Bağ-Kur’lunun aylık prim yükünde (1647 TL X %5) 82,35 TL’lik bir azalma olacaktır.

Ancak, Bağ-Kur sigortalılarının söz konusu 5 puanlık sigorta primi Hazine indiriminden yararlanabilmeleri için; 

- İndirim düşüldükten sonra kalan primlerini yasal süresinde ödemiş olmaları,

- Kuruma kendi sigortalılıklarından kaynaklanan prim aslı ve fer’ileri ile idari para cezası borçlarının bulunmaması, 

gerekmektedir. 

Bağ-Kur sigortalıları için getirilen 5 puanlık prim indiriminden isteğe bağlı sigortalılar, ek 5, ek 6 sigortalıları faydalanamayacaktır. 

Proje bazlı süper yatırım teşviki kapsamında işverenlere sigorta primi desteği 

Tasarının 70’inci maddesinde yapılan düzenlemeye göre, belirlenen niteliklere sahip olan ve Ekonomi Koordinasyon Kurulu’nca desteklenmesine karar verilen yatırımlar için özel yatırım teşviklerini uygulama konusunda Bakanlar Kurulu’na yetki verilmektedir.

Bu çerçevede, proje bazlı olarak desteklenmesine karar verilen yatırımlar için diğer teşvik ve desteklerin yanısıra işverenlere sigorta primi ile ilgili de önemli destek sağlanacaktır.

Mevcut düzenlemede, 5510 sayılı Kanun’un ek 2’nci maddesi uyarınca yatırımlarda devlet yardımları hakkında kararlar çerçevesinde düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında gerçekleştirilecek yatırımlarla istihdam edilen sigortalılar için prime esas kazanç alt sınırı (asgari ücret) üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin; işveren hisselerinin tamamı karşılanmaktadır.

Tasarıdaki düzenlemenin yasalaşması durumunda ise, Proje Bazlı Süper Yatırım Teşviki Kapsamı’nda 5510 sayılı Kanunun ek 2’nci maddesindeki prime esas kazanç alt sınırına bağlı kalınmaksızın (üst sınıra kadar), 10 yıla kadar sigorta primi işveren hissesinin tamamı Ekonomi Bakanlığı tarafından karşılanacaktır.