Sosyal güvenlik reformunda iş kazasının kapsamı
Yapılan iş ile meydana gelen bir kazanın arasındaki illiyet bağı kavramından yola çıkılarak hangi hallerin iş kazası sayılacağı belirtilmiştir. Meydana gelen iş kazaları dolayısıyla gerekli yardım ve işlemlerin yapılabilmesi için, Kurumun bu kazalardan zamanında haberdar olmasını sağlamak üzere işverenler ile kendi nam ve hesabına çalışanların yükümlülüklerini tanımlamak ve kurumca yürütülecek işlemleri belirtmek üzere düzenleme yapılmıştır.
İş kazasının tanımı ve kapsamı
SSK'lının iş kazası
İş kazası;
4-1/a bendi (SSK'lı) kapsamında çalışan sigortalının;
1) İşyerinde bulunduğu sırada,
2) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla,
3) Görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
4) Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatına tabi olup olmadığına bakılmaksızın yine bu mevzuatta belirtilen sürelerde çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
5) İşverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında,
meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özre uğratan olaydır.
Bağ-Kur'lunun iş kazası
İş kazası;
4-1/(b) bendi (Bağ-Kur'lu) kapsamında çalışan sigortalının ise;
1) İşyerinde bulunduğu sırada,
2) Yürütmekte olduğu iş nedeniyle işyeri dışında,
meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özre uğratan olaydır.
İş kazasının SGK'ya bildirim süreleri
İş kazası;
a 4-1/a bendinde sayılan sigortalıların iş kazası geçirmeleri hâlinde işverenleri tarafından kazanın olduğu yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine derhâl, kuruma en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde,
b) 4-1/b bendi kapsamında olan sigortalıların iş kazası geçirmeleri hâlinde, bir ayı geçmemek şartıyla kendisi tarafından geçirdiği iş kazasına ilişkin rahatsızlığının bildirimine engel olmadığı günden sonra-ki üç iş günü içinde,
İş kazası ve meslek hastalığı bildirgesini vermekle yükümlü olanlar e-sigorta ile kuruma bildirir veya doğrudan ya da posta yoluyla da ilgili üniteye gönderebilir.
4-1/a bendinde sayılan sigortalıların iş kazası geçirmeleri hâlinde, belirtilen sürelerde işverence bildirim yapılmaması durumunda, bildirimin kuruma yapıldığı tarihe kadar sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği kurumca işverenden tahsil edilir.
Kuruma bildirilen olayın iş kazası sayılıp sayılmayacağı veya kusur oranlarının tespit edilebilmesi için kurumun denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları tarafından veya bakanlık iş müfettişleri vasıtasıyla soruşturma yapılacak.
1479 ve 2926 sayılı kanunlar gereğince Bağ-Kur'lu olanlara çok dar bir uygulama ile sadece işyeri merkezlerinde kaza geçirmeleri ve kaza sonrasında vefat etmeleri ya da en az yüzde 67 oranında uzuv kayıpları olması halinde iş kazası hükümleri uygulanmaktaydı. Ancak, 5510 sayılı kanunla birlikte iş kazası hükümleri 4-1/b'liler (Bağ-Kur'lular) için de geniş çerçevede uygulanmaya başlanacak. 5510 sayılı kanun sonrasında sadece iş kazası halleri genişletilmemekte, bir de iş kazası sonrasında verilen yardımlar da artırılmaktadır. Tedavi sonrasında en az yüzde 10 veya daha yüksek oranda bir meslekte kazanma gücü kaybı olursa ayrıca bir ömür boyu kendilerine gelir de bağlanacak. 4-1/(b) bendine göre sigortalı sayılanlara, iş kazası veya meslek hastalığı ya da analık hâllerinde genel sağlık sigortası dâhil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması şartıyla yatarak tedavi süresince veya yatarak tedavi sonrası bu tedavinin gereği olarak istirahat raporu aldıkları sürede her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilir. Ancak doğum öncesi ve sonrası geçici iş göremezlik ödeneği ödenebilmesi için yatarak tedavi şartı aranmaz.
4-1/(b) bendi kapsamındaki sigortalılar sadece, istirahat raporlarıyla birlikte PTT bank veya banka hesap numaralarını kuruma bildirirler, bunlardan kurumca çalışmadığına dair beyan dışında bilgiler istenmez.
İş kazalarında İdari İşlemler
. İş kazasına uğrayan personele derhal gerekli sağlık yardımları yapılır.
. İşyeri kaza raporu düzenlenir. Şahitlerin ifadesi alınır.
. Kaza o yer yetkili kolluk kuvvetlerine (Jandarma veya polise) derhal bildirilir.
. Kaza, ilgili SGK sigorta/sosyal güvenlik merkezi müdürlüğüne dilekçe ekindeki İş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi veya e-sigorta ile en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde bildirilir.
. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bölge müdürlüğüne İşyeri Kaza Ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu ile en geç iki iş günü içinde haber verilir. (4857 sayılı kanun)
. Kazayla ilgili bir dosya hazırlanır. Evraklar burada muhafaza edilir. Dosyada ayrıca; işçinin sigortalı işe giriş bildirgesi, işe giriş sağlık raporu, kaza tarihinden önceki dört aya ait ücret hesap pusulalarının sureti, işçi çizelgesi, eğitim belgesi ile diğer sertifikalar ve kişisel koruyucuları teslim belgeleri de yer alır.