Sosyal güvenlik mağdurları

Milyonlarca çalışan, milyonlarca emek­li 2024’de umduğunu bulamadı. 3 Mart 2023’de EYT yasası çıktı. Emekliliğini hak edenler müracaatta bulundu. Emeklilik için prim gün sayısı ve erkeklerde 18 yaş baz alına­rak 25 yıllık sigortalılık süresini tamamlaya­mayanlarda bu eksiklerini tamamladıklarında emekli olacaklar.

2024’de sosyal güvenlik sisteminde, sigor­talılık statüsü, işe başlama tarihi gibi küçük farklarla emeklilik ve sosyal güvenlik hakla­rını kaybeden, mağduriyet yaşayan ve çözüm bekleyenleri mutlu edecek bir yıl olmadı.

Sosyal Güvenlik Çalışma Hayatı ve Emek­lilik konularında yasal düzenleme bekleyen başlıca konular.

Kademeli emeklilik: 08/09/1999 sonra­sı 09/09/1999-30/04/2008 arasında sigorta­lı olanlar EYT sonrası mağdur olduklarını bir günle, bir ayla, bir yılla veya iki yılla EYT’li olamayanlar ise Kademeli Emeklilik beklen­tisine girdi.

Kademeli emeklilik hükümetin gündeminde değil ancak muhalefetin gündeminde, muhale­fette bu konuda bu kesime mavi boncuk dağıt­mak için mi gündemine aldı bilmiyoruz. CHP Genel Başkanı bu konuda açıklamalar yapıyor, sosyal medyada paylaşımlar yapıyor. Bu konu 2024’de tam anlamıyla gündem olamasa dahi seçime yakın zamanda en önemli gündem ko­nularından biri olacak.

Staj ve çıraklık sigortası: Ülkemizde çı­rak ve stajyerlerin ilk işe başlama tarihi emek­lilikte ilk işe giriş olarak kabul edilmiyor. 3 Mart 2023’e kadar EYT ile birlikte çok gün­demde olan bir konuydu, ancak bu konuda da hükümetin bir çalışması yok, 2024’de staj ve çıraklık sigorta başlangıcı nedeniyle EYT’li olamayanlar için umutların azaldığı bir yıl ol­du fakat bu konu da seçim zamanını bekleyen bir konu olduğu için belki 2024’de çok gün­dem olmadı ancak ilerleyen yıllarda bu konu da çok konuşulacak. Bu konuda da muhalefet çok net konuşuyor umut veriyor.

Düşük emekli aylıkları (ABO): Ülkemi­zin başlıca sorunu haline gelen düşük emek­li aylıkları, emekli aylığı hesaplama sistemi emekliler ve emekli olmayıp çalışanlar ve ile­ride emekli olacaklar tarafından çok konuşu­luyor. 2024’de defalarca bu konuda haberler yapıldı. Hükümetin Aylık Bağlama Oranların­da değişiklik yapacağı, daha fazla prim günü olanlar daha iyi emekli aylığı alacakları düzen­lemelerin yapılacağı ifade edilse de 2024’de bu konu da bir yasal düzenleme yapılmadı. Emek­lilerin beklediği seyyanen zam ya da intibak düzenlemeleri hayata geçirilmedi.

Bağ-Kur tescil mağdurları: 4.10.2000 öncesinde kendi adına işyeri açıp, şirket or­tağı olup Bağ-Kur primi ödemeyenlerin 4.10.2000 öncesi Bağ-Kur günlerini ihya (can­landırma) hakları yok. Bu durumda olan bin­lerce kişi zorunluluk esasına dayanan Bağ- Kur primlerini ödemedikleri için Anayasal hak olan sigortalılık haklarını kaybettiler. 2023’de dönemin Çalışma Bakanı Vedat Bil­gin bu konuda çalışmamız var, ellerinde esnaf odası, esnaf sicil ve ya vergi dairesinde kayıt hayıtları varsa bu kişiler geçmiş dönem hak­larını alacaklar demişti ancak 2024’de Bağ- Kur tescil mağduriyeti sorunu çözülmedi, umutlar sonraki yıllara kaldı.

Bağ-Kur gün eşitleme 7200 gün: Bağ- Kur’dan 08.09.1999 tarihine kadar sigorta­lı olan kadınlar 7200, erkekler 9000 gün ile, 09.09.1999 sonrasında sigortalı olan kadın ve erkekler 9000 prim günüyle emekli olur­lar. Cumhurbaşkanı dahil bu konuda Bağ-Kur prim gün sayısının geri çekileceği, Bağ-Kur prim gün sayısının erkeklerde 7200, kadın­larda 5400 güne çekileceği her ne kadar ifade edilse de bu konuda maalesef 2024’de yasal bir düzenleme yapılmadı.

Memurların askerlik borçlanması soru­nu: 08.09.1999 sonrasında sigortalı olanlar, ön­cesinde askerlik yapmışlarsa borçlanma süresi kadar işe başlama tarihi geriye çekilir ancak sa­dece SSK ve Bağ-Kur’lular için geçerlidir. Me­murların maalesef böyle bir hakları yok. Bu du­rumda olan SSK ve Bağ-kur’lular askerlik borç­lanması yaparak EYT’li olabiliyorlar ancak bu durumda olan memurlar EYT’li olamıyorlar. 2024’de bu konu basında geniş yer buldu. Da­valar açıldı. Ancak mağduriyeti giderecek yasal bir düzenleme yapılmadı.

Doğum borçlanması mağdurları: Emekli­likte prim gün sayısı eksik olan kadınlar üç ço­cuğa kadar toplam 2160 gün doğum borçlanma­sı hakkına sahiptirler.

Doğum borçlanması için öncelikle sigorta başlangıcının olması, daha sonra çocuklarını dünyaya getirmeleri gerekmektedir.

Önce çocuk dünyaya getirip, daha sonra si­gortalı olan kadınlara doğum borçlanması hak­kı verilmiyor. Adı doğum borçlanması ancak doğum yapan tüm kadınlar bu haktan yararla­namıyor. Bu konuda beklenti bir hayli fazla an­cak yasal düzenleme yok.