Sosyal Etki Tahvili’nde ilk uygulama yazılım sektöründe

Güzel işler oluyor Türkiye’de. 14 Ağustos Pazartesi günü Boğaziçi Üniversitesi Albert Long Hall binasında Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır’ın ki kendisi de bir Boğaziçili olmasıyla yüzümüzü güldürdü, yaptığı tanıtım lansmanında ‘İstanbul Kodluyor Projesi’ başlığıyla Türkiye’nin ilk ‘Sosyal Etki Tahvili’nin başlangıcını açıkladı. O da ne? dediğinizi duyar gibiyim. Anlatayım.

Sosyal etkili tahvili (SET), sosyal programların faydalarını parasallaştırıp özel yatırımcıya pazarlanabilir hale getirerek yeni fon kaynakları yaratan ve programların yönetsel ve mali risklerini kamu kesiminin üzerinden alan yenilikçi bir finansman yöntemi ve sektörler arası işbirliği türü. İlk pilot uygulamalarına Birleşik Krallık ve ABD’de başlanmış. SET, sosyal sorunlara çözüm bulan sonuca dayalı sözleşmeler.

Kamu ve özel sektör arasında bir işbirliği yaratıyor, etki tahvili kapsamında sağlayıcıların bir hizmet sunması için gereken sermaye, etki yatırımcıları tarafından finanse ediliyor ve en önemlisi de ‘hizmet’ ölçülebilir sonuçlara göre tasarlanıyor. Sürdürülebilir yatırımlar için sosyal ve çevresel etki oluşturma niyetinin yatırımların kalbine yerleştirilmesi, etki oluşturma hedefinin o yatırımın stratejisi haline gelmesi gerekir. ‘Yatırım’ başından itibaren ölçülebilmeli ki yarattığı katma değer görülebilsin ve kaynaklar buna göre yönetilebilsin.

Türkiye’de geçtiğimiz gün lansmanı yapılan ‘İstanbul Kodluyor Projesi’nin hedefi ve amacı yazılım sektöründe genç istihdamının artırılması. Hizmet sağlayıcılar aracılığıyla yazılımcı yetiştirme programları tasarlanmakta, programı tamamlayan gençlerin işe yerleştirilmeleri hedeflenmekte. Hedefteki genç kitle ise NEET olarak adlandırdığımız yani ‘Ne Eğitimde Ne İstihdamda Olan’ gençlerimiz.

Türkiye’de genç işsizlik oranı 15-24 yaş seviyesinde yüzde 19.2; NEET olarak yani Ne Eğitimde Ne İstihdamda Yer Alamayan gençlerimizin oranı ise yüzde 24.2. Bu oranlar Türkiye’nin en büyük kenti olan İstanbul’da ise; genç işsizlik oranı 15-24 yaş arasında yüzde 17.9, NEET olarak ise yüzde 21.4. İSTKA ile Bridges Outcomes Partnership ortaklığında belirlenen hedef grup ise son bir yıldır işsiz, asgari lise mezunu, 18-35 yaş arasındaki gençlerimizi ve kadın başvuru sahiplerini önceliklendirmeyi hedefliyor. Amaç, 1 milyon 250 bin dolar bütçeli bu projeyle 550 gencin yazılımcı olarak yetiştirilmesi ve işe yerleştirilmeleri.

Bu kriterlere uygun olan gençlerimiz istanbulkodluyor.com sitesinden başvurularını yapabilecek. İstanbul Kodluyor Projesi’nin Genel Koordinatörü T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, sonucu ödeyen ve fonlayıcı İSTKA (İstanbul Kalkınma Ajansı), ön finansmanı sağlayan Birleşik Krallık merkezli uluslararası etki yatırımcısı Bridges Outcomes Partnership, hizmet sağlayıcısı Enocta ve Türkiye paydaşı ise yeniliklerle Türkiye’ye tanıştırması bağlamında Etkiyap (Etki Yatırımı Derneği) ve derneğin başkanı Şafak Müderrisgil.

SET İşleyişi ise şu şekilde gerçekleşiyor: Öncelikle belirlenen sosyal ya da çevresel sorunlar üzerinden bu sorunların çözümüne dair hedefler belirleniyor. Ardından yatırımcılar, sosyal fayda yaratacak hizmetin sağlanması için riski üstlenip hizmet sağlayıcıya ilk yatırımı yapıyor.

Hizmet sağlayıcı, yatırımcının danışmanlığında faydalanıcılarla çalışarak belirlenen hedefleri tutturmaya çalışıyor. Belirlenen metrikler çerçevesinde hedeflere ulaşılması durumunda sonucu ödeyen taraf yatırımcılara ek getiri ile ödeme yapıyor. Ancak hedeflere ulaşılamaması durumunda herhangi bir ödeme yapılmıyor. Türkiye’de Sosyal koruma harcaması 2021 yılında bir önceki yıla göre yüzde 19,9 artış göstererek 785 milyar 662 milyon TL oldu.

Sosyal harcamalarının hepsinde artış olduğu ve her geçen gün sosyal devlet olma ilkesi yolunda yatırımlar yapıldığı göz önünde bulundurulduğunda SET’lerin Türkiye için önemli bir yatırım aracı olacağı düşünülebilir. Sosyal devlet olma ilkesi gereği sosyal projeler için ihtiyaç duyulan finansman kaynağı özel yatırımcıların dahil olmasıyla SET’ler ile sağlanmaktadır. Bu bağlamda devlet finansman sorununu özel yatırımcı ile paylaştığı için toplumun daha çok kesimine sosyal hizmet ulaştırabilecektir.