Sosyal ağlarda dolandırıcılık

Sanırım 80’li yılların başıydı. Günümüzde Facebook, Twitter gibi sosyal ağların en büyük problemlerinden biri olan “Scam” ile o yıllarda tanıştım. Eve gelen bir mektupta, eğer çoğaltılıp tanıdık 10 kişiye gönderilmezse başımıza türlü türlü dertlerin geleceği yazıyordu. O zamanlar ne yaptık hatırlamıyorum ancak eğer çoğaltıp 10 kişiye gönderdiysek büyük bir hata yapmışız. Ama yine de o zamanlar en büyük zararımız 10 mektubu elle çoğaltmak ve PTT’ye biraz daha pul parası kazandırmak olmuştur. Günümüz “Scam” mesajların zararları ise bu kadar basit değil.

Aslı astarı olmayan, küçük bir kartopu olarak başlayıp çığ gibi büyüyen bu mesajlara “scam” diyoruz. En yalın çevirisi ile dolandırıcılık. Ancak işin muhteviyatını ve işleyişini anlatmak için tek kelime yetersiz. Daha geniş bir tanım ile karşındaki kişinin güvenini kazanarak ona veya çevresindeki insanlara zarar verecek bir iş yaptırmak.

Scam ve spam mesajlar yıllarca e-posta adreslerimizi işgal ettiler. Hatta bir zamanlar bu mesajları biriktirdiğim, insanları uyarmaya çalıştığım blog dahi kurmuştum. Halen eski ve popüler mesajlara ve uyarılarıma postalar.blogspot.com adresinden ulaşabilirsiniz. Nijerya’dan gelen ve parasını başka bir ülkeye aktarmak için yardımınızı isteyen mesajlardan, Microsoft’un bir deney yürüttüğünü ve size binlerce dolar kazandıracağından bahseden yüzlerce değişik çeşidiyle bu tarz sahtekarlık mesajları kimilerinin parasını çaldı, kimilerinin hesaplarını ele geçirdi, kimilerini ise boş yere uğraştırmış oldu. Şimdi bu sıkıntı kendisine yepyeni bir mecra buldu. Sosyal ağlar.

Sosyal ağlarda scam mesajlar kimi zaman eski günlerdeki gibi devam ediyor. Özellikle Facebook gibi arkadaşlar arası paylaşımın çok daha kolay yapılabildiği (ve hatta teşvik edildiği) ortamlarda klasik 10 kişiye gönder mesajları artarak gelmeye devam ediyor. Her ne kadar uyarılar yapılıyor olsa da, insanlar en yakın dostları ile bu mesajları paylaşmaya ve gittikçe yayılmasına sebep olmaya devam ediyorlar.

Facebook üzerinden devam eden en büyük sorunlardan biri ise sahte hesaplar ile yapılan dolandırıcılık.

Sanal hesapların doğruluğunu teyit etme şansınız hiçbir zaman olamaz ve son yıllarda sahte hesaplar üzerinden scam mesajlar ile yayılan dolandırıcılık faaliyetleri artmış durumda. Çoğu zaman başınıza gelebilecek şey hesabınızın ele geçirilmesi olurken, daha da kötüsü tehdit, şantaj ve maddi dolandırıcılık vakaları oluyor.

Twitter gibi anlık mesaj paylaşmanın daha yoğun olduğu sosyal ağlarda ise scam mesajlar boyut değiştirmeye, insanları incitecek, tedirgin edebilecek veya toplumsal bir infial uyandıracak dedikodu mekanizması haline gelmeye başladı. Hemen hemen her ay ünlü bir kişinin sahte ölüm haberinin yayılması adeta gelenek haline geldi. Hiç olmamış olayların veya söylenmemiş sözlerin sanki gerçekmiş gibi hızlı bir şekilde yayılması ve bunların doğruluklarına ait tespitin güçlüğü, klasik scam mesajlardan daha tehlikeli bir hal almaya başladı.

Bu tarz sosyal ağlarda gördüğü her şeyi hızlı bir şekilde paylaşmaya, üzerine bin katmaya hazır büyük bir kitle var ve ne yazık ki ne kadar yazsanız da, anlatsanız da bu mekanizma işlemeye devam edecek. İşte en can sıkıcı husus da bu.