Soru işaretleri!

Bir süredir bankacılık endeksi freni çekilmiş bir şekilde hareket edemiyordu. ‘Bir şeyler’ vardı. Aslında biraz daha önce mevduat faizinde 13 puanlık bir düşüşe seviniyorduk.

Ama bankalar açısından sevinç uzun sürmedi. Bir süre beklenildi ve son karar önceki gece yarısı geldi. Daha önce kur korumalı mevduat teşvik edilirken, bu kez TL’ye dönüş teşvik edilmeye başlandı. Ancak buna bankacılık sistemi aracılık edecek. Merkez Bankası’nın aldığı Resmi Gazete’de yayımlanan karar uyarınca vadesi gelen KKM hesaplarının, TL mevduata geçirilmesi gerekecek.

Hedefi tutturamayan bankalar ise ek menkul kıymet tesisi almak zorunda kalacak. İlk beklenen tepki TL mevduat faizlerinde hızlı bir yükseliş. Yükseliş hızlı olursa borsadan da para çekilebilir. Geçtiğimiz hafta sonunda çıkışa geçen yabancıların çıkışı hızlanabilir. Döviz tekrar artışa geçerse şaşırmamak gerekebilir. Yeni KKM açılışları da büyük ölçüde durur.

Altın ve döviz hesaplarındaki zorunlu karşılık artışıyla TL mevduatın adres gösterilmesi de bu süreci destekler. Ancak işin bankacılık sistemi aracılığıyla yapılması, doğrudan aracısız yapılmaması ‘ürkek’ faiz artışı olarak yorumlanabilir. Bu hafta yani Merkez’in faiz kararının beklendiği bu hafta soru işaretleri ile başlayacak ve yine hareketli geçecek.

Bir soru işareti de geçtiğimiz haftadan kalma. Merkez Bankası’nın Piyasa Katılımcıları Anketi sonuçları geçtiğimiz hafta sonunda açıklandı. Temel ekonomik göstergeler konusundaki beklentilerin Ağustos itibariyle nasıl şekillendiği kamuoyuna aktarıldı.

Kamuoyu da doğal olarak kafa yordu, anket sonuçları haber oldu. Ağustos 2001’de ilk kez düzenlenen Piyasa Katılımcıları Anketi içeriği sürekli değişebilen bir anket. Nisan 2006’da, Haziran 2010, Ocak 2011, Ocak 2013, Kasım 2017, Haziran 2021, Ağustos 2021’de çeşitli değişiklikler yapılmış.

Başlangıçta ayda iki kez, ayın birinci ve üçüncü haftalarında düzenlenirken, 2013 Ocak ayından itibaren ayda bir kez uygulanmaya başlanmış. İlk yıllar değişikliklerinde mevcut sorulara yeni zaman aralıkları eklenmiş, mevcut sorulara yeni sorular eklenmiş. Diğerlerinin yanı sıra uzun vadeli faiz oranları, uzun vadeli GSYH büyüme beklentileri gibi. 2021’e kadar olan değişikliklerle herhalde anketin etkinliği artırılmak istenmiş. 2021 değişikliklerinde ise birçok soru anketten çıkarılmış.

Bunlar arasında 10 yıl sonra tüketici enflasyonunun ne olacağına ilişkin soru, altı ay sonrasına ilişkin repo faiz oranı, 10 yılı da kapsayacak şekilde çeşitli vadelerde devlet iç borçlanma senetleri yıllık bileşik faiz oranı da anketten çıkarılmış. İster istemez düşünüyorsunuz niye eklenmiş, niye çıkarılmış, ne zaman eklenmiş, ne zaman çıkarılmış? Anket sonuçları geleceğe ilişkin oldukça detay tahminler içeriyor. Bir de yıllar önce çıkarılan soruların çıkarılmamış olduğunu düşünsek, bir de ayda iki kez yapılmış olduğunu düşünsek. Profesyonellik gerektiren, çok ciddi bir iş.

Ancak kafa karıştıran bir husus var! Anketin sonuçlarının yayınlandığı duyurunun ilk sayfasında her ay tekrarlanan bilgilere göre; 2023 yılı Ağustos ayı Piyasa Katılımcıları Anketi, reel sektör ve finansal sektör temsilcileri ile profesyonellerden oluşan 40 katılımcı tarafından yanıtlanmış. Kimlermiş bunlar? 19’u bankalardan, 8’i banka dışı finansal sektör temsilcisi olmak üzere bankacılık sektöründen toplam 27 kişi. Ayrıca reel sektörden 4 kişi, profesyonellerden 9 kişi.

Sonuçta toplam 40 kişi. Anket sonuçları duyurusunun beşinci sayfasında her ay tekrarlanan dip nota göre ise Piyasa Katılımcıları Anketi her ay itibariyle 31’i finansal sektör, 4’ü reel sektör, 11’i ise profesyonellerden oluşan 46 katılımcıya gönderiliyor.

İki bilgiyi birleştirince şöyle anlıyorum; her ay 46 kişiye gönderiliyor, her ay bunların 40’ı yanıtlıyor. Her ay 31 finansal sektör temsilcisinden 27’si, her ay 4 reel sektör temsilcisinden 4’ü, her ay 11 profesyonelden 9’u anketi yanıtlıyor. Her ay 6 kişi kendisine gönderilmesine karşın anketi yanıtlamıyor.

Neden yanıtlayanların sayısı hep 40, neden yanıtlamayanlar hep 6, hep aynı kişiler mi yanıtlamıyor. Eğer onlarsa neden anket gönderilmeye devam ediliyor. Onlar değil de başkaları da yanıtlamıyorsa 6 sayısı neden değişmiyor? Yoksa herkes yanıt veriyor da 40 kişi mi seçiliyor? Her an karşılaştığımız soru işaretleri netleşse, anket sonuçlarına bakacağız da!...