Sonbahar ile birlikte dünya ve Türkiye ekonomisinde riskler – fırsatlar ile işletmelerin aksiyonları

11 Eylül 2024 itibarıyla Tür­kiye ve dünya ekonomisinin tehdit ve fırsatları sıralarsak,

Fırsatlar

-Global piyasalarda reses­yon beklentisinin yumuşak iniş beklentisine bırakması,

-FED’in Eylül 2024 itiba­rıyla faiz düşürmeye başlama­sına yönelik beklentilerin güç­lenmesi,

-Türkiye’nin enflasyonda baz etkisi sürecine girmiş olması,

-Döviz kurunun stabil halinin devam ediyor olması,

-Döviz girişlerinin dalgalıda olsa devam ediyor olması,

-Emtia ve enerji fiyatlarında­ki durağan halin devam etmesi,

-Eylül 2024 ile birlikte parite­nin artmasının beklenmesi.

Tehditler

-Bölgesel jeo stratejik riskle­rin finansal piyasalara etkisine bağlı volatilitenin artması,

-Carry trade etkisinin tekrar­lama olasılığı ve finansal istikra­ra olan olumsuz etkisi,

-Bölgesel korumacılığın art­ması dünya ticaretine olan azal­tıcı etkisi,

-ABD seçim sonuçlarının dünya ticaretine getireceği etki­ler konusunda belirsizliğin sür­mesi,

-Yurtiçinde daralmanın etki­sinin tüm sektörlerde hissedilir hale gelmesi ve büyüme beklenti­lerinin düşmesi,

-Reel sektörde iflas, konkor­dato, kapanan şirket sayılarının artışının işsizlik üzerinde de art­tırıcı etki yapması,

-Krediye ulaşılabilirliğin mik­tar ve maliyet yönüyle zorlaşma­sının işletme finansında yarattı­ğı daraltıcı etkiler reel ekonomik krize sürüklenme riskini artırıl­mas,ı

-Ekonomik politikanın baz et­kisi dışında enflasyon düşürücü etkisinin hissedilmemesine bağlı olarak TCMB’nin faizi düşürme­si yönünde baskının başlaması, (Aralık 2024 den önce faiz indiri­mi ekonomik programı olumsuz etkileyecektir.)

-Dezenflasyon programının para politikası dışında diğer ya­pısal süreçlere yönelik uy­gulamalarının gündeme gelmemesi, enflasyonun düşüş trendini tehdit et­meye devam ediyor.

*Eylül 2024 ile birlikte iç talepte daha daralan bir ya­pının iç pazara yönelik sa­tış yapan, işletme serma­yesi açığı olan ve faaliyet­lerini kısa vadeli kredi ile döndürmeye alışık firma­ların faaliyetlerinde azalma bek­lentisi,

-İhracat pazarlarının hare­ketliliğine rağmen uygulanan kur politikasının etkisine bağlı ola­rak dış pazar fiyatlamasının kâr­lılık yaratmamasının dış ticaret açığını büyütmesi,

-Gelir dağılımı bozukluğu ve yapısal reformlarının gecikmesi sürdürülebilir büyüme ve kalıcı düşük enflasyon hedeflerini sap­tırma beklentisinin güçlenmesi,

-Yabancı sermayenin dolar üzerinden reel faiz kazancının teşviki ile gelen sermayenin fa­izlerde düşme beklentisinde çı­kışa geçme ihtimali, Piyasa fiyat­ları ve ekonomik göstergelerin güvenirliliğinin sorgulanması ve fiyatlama davranışlarının risk primini yükseltmesi, Enflasyon muhasebesi uygulamasının işlet­melerin kârlılıklarını düşürmesi. (Gerçek kârlılık ile yüzleşmek.)

Uzun dönemli stratejiler

-İklim değişikliğinin pazar, üretim, yatırım faaliyet riskleri yaratması, (Firma sorgu)

-Sürdürülebilirlik ve işletme faaliyetleri ilişkisinin (yeşil mu­tabakat) dönüşüm maliyetleri, (Firma sorgu) Dijitalleşme, yapay zekâ uygulamaları ve otomasyon yatırımlarının iş planlarına gir­mekte gecikmesi, (Firma sorgu)

Ekonominin öncü göstergesi sanayi üretimi

Temmuz 2024 itibarıyla büyü­menin öncü göstergesi olan sana­yi üretimi 2024 yılında başlayan ve artarak devam eden yavaşla­mayı bir kere daha teyit etmiştir. Buna göre aylıkta sanayi üreti­mi %0,4 artarken, geçen yıl aynı döneme göre ise %3,9 düştüğü­nü görmekteyiz.

İmalat sanayi ta­rafına baktığımızda ise Temmuz 2024’te geçen yılın aynı ayına gö­re %5,1 azaldı. Aylık da ise %0,05 artış gerçekleşti. Bu sürecin 2024 yıl sonuna kadar devam edece­ği öngörülebilir. Burada kritik iki konu bulunmaktadır, a) Bu veri­lerin siyasetin etkisiyle erken faiz indirimi, b) İhracat fiyatlamasın­da yaşanılan uygulanan ekonomik programının sonucu olarak yaşa­nılan zorluklara çözüm üretilme­mesidir.

Son söz: “Aynı evrende yaşama­malı cellatlar ve çocuklar; ya ölme­li cellatlar ya da hiç doğmamalı ço­cuklar…” Ernesto Che Guevara

2024 – 2025 dönemi için işletmelerimizin cevaplaması gereken sorular

 -Yıllık finansal hedefleri, yatı­rım ve nakit bazlı bütçelemeyi nasıl yapacağınızı,

-Nakit akış takibini nasıl yapa­cağınız,

Alacak ve ödeme vadelerini nasıl belirleyeceğinizi ve etki­lerini nasıl irdeleyeceğinizi,

-Stok yönetimi anlayışını ye­niden yapılandırmanızı,

-Mali analiz raporlarını nasıl oluşturup standardize edece­ğinizi, bu verileri kullanarak ve takip ederek nasıl iyileştirme­ler yapacağınızı ve sapmaları ve yapılacak aksiyonları nasıl yöneteceğinizi,

-Maliyet azaltma faaliyetleri­ni nasıl yapacağınızı,

-Yerine koyma maliyeti yak­laşımı fiyatlamanızın stratejisi olmalı,

-İşçilik süresi ile fiili işçilik sü­relerinin maliyetlerinin analiz ve takibini nasıl yapacağınızı,

-Katma değer yaratmayan iş­leri nasıl tespit edeceğinizi ve bunları nasıl outsource edip veya ortadan kaldıracağınızı, sorgulayarak cevap arayınız.