SOCAR yeni petrokimya tesisi için ‘stratejik yatırım bölgesi’ istiyor!

Bakü’deyiz…

Ateşler Ülkesi’nin Rüzgarlar Şehri’nde…

Sadece bölgenin değil, dünyanın en önemli petrol ve doğal gaz üreticileri arasında yer alan SOCAR’ın göğe yükselen bir alevi andıran merkezinde Vagif Aliyev ile sohbet ediyoruz.

Aliyev, SOCAR Türkiye ve Petkim Yönetim Kurulu Başkanı…

Aynı zamanda SOCAR Sermayeler İdaresi Reisi…

Bilindiği gibi, Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi SOCAR, 2008 yılında Özelleştirme İdaresi’nden Petkim’i 2.04 milyar dolara satın alarak Türkiye’deki faaliyetlerine başladı.

O günden bu yana da yatırım yapmaya devam ediyor. SOCAR, şu anda Türkiye’deki en büyük doğrudan dış yatırımcı konumunda.

                                                                                  ★ ★ ★

Soruyoruz; yeni yatırım var mı?

“Yeni yatırım planlıyoruz” dedi Vagif Aliyev, “Yeni yatırım, Türkiye’nin çok ihtiyacı olan yeni bir petrokimya tesisi yatırımı olacak.”

Ne aşamadasınız?

“BP, Axens gibi şirketlerle lisans anlaşmaları yapıldı. Nihai yatırım kararı 2019’da verilecek.”

Yatırım büyüklüğü?

“Şu anda fizibilite aşamasında… Nihai kararla netleşir. Ama 2 ila 3 milyar dolarlık bir yatırım olacak.”

Dev bir yatırım. Özel bir talebiniz oldu mu?

“Biz kendimizi stratejik yatırımcı görüyoruz. Türkiye de bizi öyle görüyor. Bu tür stratejik yatırımların önünün açılması lazım…”

Ne gibi?

“Aliağa Petkim Yarımadası’na stratejik yatırım bölgesi statüsü verilmesi bizim yatırımlarımızı çok kolaylaştırır.”

Nasıl bir statü olacak bu?

“Başka ülkelerde de örnekleri var. Bunun en bilinen örneklerinden biri Singapur’un Özel Endüstri Bölgesi Jurong Adası’dır...”

Pratikte ne faydası olacak?

“Bir kere yatırımları hızlandıracak. Bürokrasi azalacak. Bakanlıktan bakanlığa başvuru yapmak durumunda olmayacağız. İşlemler tek elden yürütülecek. Hem enerji kaybetmeyeceğiz, yatırıma odaklanacağız, hem de süre kısalacak…”

Hükümetle görüştünüz mü?

“Evet, görüştük… Hükümetin de bizim de çalışmalarımız sürüyor.”

‘İkinci bir Petkim’ yapılması bu ‘stratejik yatırım bölgesi statüsü’ konusuna mı bağlı sorumuza, Aliyev net bir şekilde “Hayır” dedi.

‘Peki, Aliağa Petkim Yarımadası’na hükümetin stratejik yatırım bölgesi statüsü vermesi nihai kararın hızlanmasında etkili olur mu’ sorumuza ise Aliyev’in yanıtı “Hiç şüphesiz olur…” şeklindeydi.

                                                                                  ★ ★ ★

Geldik bir başka dev yatırıma...

Türkiye’nin son dönemdeki en büyük yatırımlarından biri Star Rafinerisi, hayata geçiyor. Acaba proje son olarak ne durumda?

“Artık gün sayıyoruz” dedi Aliyev, “İnşaatın yüzde 99’u tamamlandı. Ünite ünite devreye girer.”

İlk üretim ne zaman başlar?

“Ağustos sonu, eylül başı… Ekim başında da resmi açılış yaparız. ”

Finansmanında sorun var mı?

“Hayır. Finansmanın 3 milyar doları öz kaynağımızdan zaten. 3.2 milyar dolarlık kısmı için proje finansmanı sağladık. Birkaç ülkenin Eximbankları ve bir Türk bankası katıldı. Toplam 6.3 milyar dolarlık yatırımla bu sonbaharda fiili olarak hayata geçiyor.”

                                                                                     ★ ★ ★

SOCAR’ın yatırımlarının ne kadarı Türkiye’ye yapıldı? “Yurtdışı yatırımlarımızın yaklaşık yüzde 80’ini Türkiye’ye yaptığımız yatırımlar oluşturuyor. Türkiye’nin ilk ve tek entegre petrokimya üreticisi Petkim’in hemen ardından, Star Rafineri, Petlim, Petkim Rüzgar Enerji Santrali ve TANAP gibi projeler için bugüne dek 12.6 milyar dolar yatırım gerçekleştirdik. Tüm projelerimiz tamamlandığında yatırımlarımızın toplam değeri 19.5 milyar dolara ulaşmış olacak. Tabii orada da kalmayacak. Yatırımlar devam edecek. Örneğin Petkim’i aldığımızdan bu yana her yıl ortalama 100 milyon dolar yatırım yapıyoruz…”

Petkim hayli kârlı bir şirket. Kâr transferi yapıyor musunuz?

“10 yıldır Türkiye’den Azerbaycan’a 1 kuruş getirmedik. Kazanılan her kuruş ile Türkiye’ye yatırım yapılıyor!”

                                                                                      ★ ★ ★

Hesap ortada…

SOCAR Türkiye, yatırımlarının ilk fazı bittiğinde, Türkiye’nin üç büyük holdinginden biri olacak.

Hedefi, Türkiye’nin “en büyük endüstriyel şirketi” olmak…

Biz, Vagif Aliyev’in söylediklerinden heyecan duyduk…

Umarız, SOCAR’ın yatırımları yerli veya uluslararası bütün yatırımcılara ‘ilham’ verir…

Perakende gazda işbirliklerine gidebiliriz

SOCAR, 2020 yılına kadar rafineripetrokimya- enerji-lojistik-dağıtım işlevlerinin entegrasyonunu tamamlamayı hedefl iyor. Perakende gaz işinde olacak mı? “Henüz çalışıyoruz” dedi Aliyev “O konuda belki de Türkiye’de stratejik işbirliklerine gidebiliriz.”

TANAP’tan Türkiye’ye ilk gaz 19 Haziran’da gaz miktarı 31 milyar metreküpe çıkabilir

Vagif Aliyev ile sohbetimizde konu bir ara Türkiye’deki seçimlere geldi. Soru üzerine, “Bizim Türkiye’deki yatırımlarımızda partilerin etkisi olmadı. Ben, 2007 yılından bu yana Türkiye’deki kendi tecrübemden rahatlıkla söyleyebilirim ki, Azerbaycan’ın yatırımları her zaman destek gördü” Sonra gülümseyerek “Erken seçim bizi de etkiledi. Temmuzun ilk haftası diye planlanmıştı TANAP’dan Türkiye’ye gaz verilmesi. Şimdi 19 Haziran olarak ilan edildi. Tören o gün yapılacak” açıklamasında bulundu. Sonra sözü projeye getirdi: “Proje epey zorluydu ancak başarılı olduk. Doğrusu, 1994’ten bu yana çeşitli projeler yaptık. Yabancı şirketlerle yaptığımız projelerde her zaman gecikme oluyordu. Fakat TANAP zamanında bitirildi. Stratejik proje olarak görüldü ve devletler tarafından tam destek sağlandı…” TANAP gazıyla ilgili detay verdi: “Gazın sağlandığı Şahdeniz 2’den 16 milyar metreküp gaz çıkarılacak. Bunun 6 milyar metreküpü Türkiye’ye, 10 milyar metreküpü ise Avrupa’ya gönderilecek.“ Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattından gelen 6.5 milyar metreküp ile birlikte Azerbaycan’dan 12 milyar metreküpü aşan gaz geliyor olacak Türkiye’ye. Türkiye’nin toplam doğal gaz ithalatı ise 48 milyar metreküp. Yani Azerbaycan’dan gelecek gaz Türkiye’nin ihtiyacının yaklaşık dörtte biri… “Yeni hat yapmadan bu miktarı artırmak mümkün” dedi Aliyev, “Hattın yapısı buna rahatlıkla el veriyor. Sadece istasyonlar yaparak TANAP’tan gelen gaz miktarı 16 milyar metreküpten 31 milyar metreküpe çıkarılabilir.”

2 trilyon metreküp gaz rezervi var

Azerbaycan’ın gaz rezervlerinin son belirlemelere göre 2 trilyon metreküp olduğunu söyleyen Vagif Aliyev, sadece Şahdeniz’in rezervinin 1.2 milyar metreküp olarak hesaplandığını belirtti. “Azerbaycan açık denizlere kapalı bir ülke olmasına rağmen boru hatları ile dünyaya açıldı” diyen Aliyev, “Haydar Aliyev’in Azerbaycan’ı Türkiye’ye ile bağlama stratejisi doğrultusunda en önemli yatırımlar Türkiye’ye yapıldı” düşüncesini paylaştı.

"Rus gazı en pahalı değil, bizimki daha ucuz"

Rusya’dan alınan gazının fiyatının ‘dünyanın en pahalı gazı’ olduğu yönünde Türkiye’de yapılan yorumlara dikkat çekince, Vagif Aliyev bu görüşe katılmadığını söyledi: “Her anlaşmanın koşulları kendi dönemi içinde değerlendirilmeli. Ben, Rusya’dan Türkiye’nin aldığı gazın en pahalı gaz olduğunu düşünmüyorum. Ama şu kadarını söyleyebilirim, bizim gazın fiyatı Rus gazından daha ucuz olacak.”

Doğal gaz fiyatı giderek petrolden bağımsızlaşıyor

Dünyada doğal gazın, çevre koşullarından fiyata kadar birçok nedenle öneminin arttığına dikkat çeken Aliyev, ”Gazın önemi tüm dünyada giderek arttı. Hem enerji hem de petrokimya endüstrisi açısından. Ayrıca gazın fiyatı, petrol fiyatına bağlı gelişirken, giderek bağımsız hale geliyor. Şimdi gaz fiyatları daha bağımsız şekilde belirleniyor” bilgisini paylaştı.