SMMM'lerin denetim sınavına ilişkin sıkıntıları...

Birçok İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi mezununun "Acaba ben de denesem mi" diye düşündüğü bir adımdır, mali müşavirlik sınavları. En çok da "Açarım büromu, biraz çevre de edinir, birkaç şirket bağlarım, işler yürür gider" düşüncesi cazip kılar mesleği, yeni mezunların gözünde. Ancak elbette işin içine girildiğinde sürecin çok da dışardan hayal edildiği gibi ilerlemediği görülebilir. Sınavlar, stajlar, çoğu kişiye çok da eğlenceli gelmeyecek kayıt işleri birçok gencin yolun başında vazgeçmesine neden olur.

Bu süreçte öncelikle Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği TÜRMOB tarafından yapılan Staj Başlatma Sınavı'nda başarılı olmak gerekir. Onu üç yıllık staj süresi izler. Temel Eğitim Staj Merkezi TESMER "Staja Başlama Değerlendirmesi" sınavında başarılı olan meslek adaylarını staj sürecinde "Stajyerlerin Zorunlu Eğitimi" programına tabi tutar. Stajın ardından meslek adayı, yeterlilik sınavına girer. Ve şayet yeterlilik sınavında başarılı olursa Serbest Muhasebeci Mali Müşavir (SMMM) olmaya hak kazanır.

Senede üç defa yapılan sınavların birinci dönemi mart ayında gerçekleşti. İkinci ve üçüncü döneme ilişkin sınav takvimi şöyle:

Staja giriş sınavları (stajyer adayları)
2.dönem: 29 Haziran
3.dönem: 2 Kasım (son başvuru:1 Ağustos- 2 Eylül)

SMM sınavları

2.dönem: 29-30 Haziran (ilk kez katılacaklar için son başvuru, 15 Nisan'da sona erdi. İnternet üzerinden son başvuru, 3 Haziran)

3.dönem: 30 Kasım- 1 Aralık (ilk kez katılacaklar için son başvuru 9 Eylül, internet üzerinden son başvuru 4 Kasım)

Diyelim ki bu süreçleri geçerek SMMM belgenizi aldınız. Ve bağımsız denetçi olmak istiyorsunuz. O zaman sırada Kamu Gözetim Kurumu tarafından gerçekleştirilen Bağımsız Denetçilik Sınavı var. Eğer SPK'ya tabi kurumlarda denetçilik yapmak istiyorsanız SPL tarafından gerçekleştirilen Temel Düzey Lisanslama Sınavı'nda da başarılı olmanız gerekiyor. Bu alanda da üç yıl staj şartı var.

Sorunun temeli, çok derinlerde

Daha önceki yazılarımda SPL tarafından gerçekleştirilen Lisanslama Sınavları ve Kamu Gözetim Kurumu tarafından gerçekleştirilecek Bağımsız Denetçilik Sınavı hakkında bilgi vermeye çalışmıştım.

Bu süreçte mali müşavir adaylarının ve özellikle de genç mali müşavirlerin birçok sıkıntısı olduğunu anladım. Özellikle dahil olduğum ya da edildiğim facebook grupları (SPK Bağımsız Denetim gibi) vasıtasıyla sıkıntıları bizzat kendilerinden öğrenme ve gözlemleme fırsatım oldu.

Genç mali müşavirlerin görüşleri özetle şöyle:

- 15 yıl üstü kıdemi olan SMMM'lerin katıldıkları ve üniversitelerde yapılan geçiş dönemi eğitimlerinde başarı oranı, çok yüksek. Genç mali müşavirlerde bu durum büyük rahatsızlık uyandırmış durumda. Bu konu, aynı zamanda meslektaşlar arası bir gerilim de yaratabiliyor. Üniversitelerde verilen eğitim sonucu gerçekleştirilen değerlemenin etkin ve yeterli olmadığını düşünenler ile bu eğitimler neticesinde belgelerini almış olanlar arasında da tartışma yaşanabiliyor.

- Kıdemi olan mali müşavirler; "Kıdemimiz olduğu için Bağımsız Denetçi Lisansı'nı sınavsız almalıyız" derken genç mali müşavirler, bu durumun aşılması çok zor sınavlarla karşı karşıya kalmalarına neden olacağını ve genç mali müşavirlerin denetim alanına yönelmelerini engelleyeceğini düşünüyorlar.

- Sıkıntı yaratan bir diğer konu da Bağımsız Denetçilik Lisansı'nın SPK'ya tabi şirketlerde yeterli görülmemesi ve ek olarak Temel Düzey Lisansı'nın istenmesi.

- SPK'nın Kamu Gözetim Kurumu tarafından verilen lisansı yetersiz görmesini kurumlar arası güç savaşı olarak niteleyenler de var, Kamu Gözetim Kurumu'nun yüzde 100'e yakın başarı oranıyla biten geçiş eğitimleri sonucu gerçekleştirilen bir uygulama olarak görenler de... Beklenti, kurumların bu durumu kendi aralarında çözmeleri ve adayların iki kurum tarafından düzenlenen, iki ayrı sınava girmek zorunda kalmamaları.

Geçtiğimiz günlerde İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan da KGK'nın hem İSMMMO, hem de TÜRMOB'un Türkiye genelinde 45 bin kişiye verdiği Bağımsız Denetim eğitimlerini bile yok saydığını anımsatarak "Oysa bugün meslektaşlarımızı, denetçi olabilmeleri için maliyeti milyonlarla ifade edilebilecek ikinci bir eğitim dayatılıyor. Meslektaşlarımızın ve ülkemizin kaynakları bu kadar kolay heba edilemez" açıklamasında bulunmuştu. Arıkan'ın sıraladığı taleplerden bir tanesi  "Denetim yapacak serbest muhasebeci, mali müşavir ve yeminli mali müşavirlere sınav zorunluluğu getirilmemeli" olmuştu.

Aslında hemen her alanda olduğu gibi bu alanda da sorun, kurumların alınan eğitimlere ve birbirlerinin verdikleri eğitimlere pek de güvenmemesi. Gelişmiş ülkelerde bu aşamaların olmadığını örnek veriyoruz ancak bu sorunun temeli ülkemizde çok derinlerde maalesef... Bakış açımızda, altyapımızda, etik anlayışımızda bir değişiklik gerçekleştirmeden çözülebilecek gibi de gözükmüyor.

Eğitim ve yetkilendirme duyurusu

Bağımsız Denetim Yönetmeliği kapsamında denetçi olarak faaliyette bulunma şartlarını taşıyan meslek mensuplarının yetkilendirilmelerine ilişkin bilgilerin Eğitim ve Yetkilendirme Bilgi Sistemi (EYBİS) üzerinden alınmasına başlandı. Sisteme, https://eybis.kgk.gov.tr adresinden ulaşılabilmektedir.