Sırtımızı yere getiren 732 milyon dolar mı yani?

Hani dolar 10 Ağustos’ta fırladı gitti ya... Hani daha sonra biraz toparlanır gibi olsak da dolar temmuz sonundaki düzeyin hala çok üstünde ya... Ve biz bu tırmanışı büyük ölçüde yabancıların döviz çıkarmasına bağladık ya... İşte arıyoruz arıyoruz, bir türlü öyle çok yüklü miktarda döviz çıkışı bulamıyoruz.

Merkez Bankası’nın dün ilan ettiği son veriler... Yabancılar ağustosta Türkiye’den 11 milyonluk hisse senedi, 721 milyonluk da DİBS satmak suretiyle 732 milyon dolar çıkarmışlar.

Şimdi kim diyebilir ki Türkiye ekonomisi 732 milyon dolar çıktığı için böylesine dalgalanma yaşadı.

Eğer GSYH büyüklüğü 800 milyar dolar civarında gezinen bir ülke 732 milyon dolar çıktığı için ekonomik anlamda böylesine çalkantılı günler yaşıyorsa, ortada çok ciddi sorun var demektir. Ekonomimiz bu kadar çürük olabilir mi ki 1 milyar doları bile bulmayan döviz çıkışı karşısında adeta perişan olsun.

Sorunun kaynağını başka yerde aramamız gerekiyor. Son dönemde yaşadığımız sorunların temelinde ve döviz kurlarında yaşanan baş döndüren tırmanışta yabancıların çıkardığı döviz değil, yurtiçinde bizim yarattığımız döviz talebi yatıyor.

Kaldı ki bu durum yalnızca bugüne özgü de değil. Türk reel sektörünün dış borcu ne zaman büyümeye başladı, biz de bu tür kur ataklarıyla yüz yüze kalır olduk. Reel sektörün haziran sonu itibarıyla 216 milyar dolar döviz pozisyonu açığı var. Varlık-yükümlülük farkını gösteren açık bu dolaylarda seyrettiği sürece biz zaman zaman kur ataklarıyla karşı karşıya kalacağız, bundan kaçış yok.

Girişi nasıl başlatırız?

Yabancı Türkiye’ye döviz getirmeyince kurda küçük bir kıpırdanma yaşansa bile bu durum reel sektörü harekete geçiriyor, onlar da dövize hücum ediyor. Çünkü bir süre sonra ödemeleri var, kendilerini garantiye almak istiyorlar. Dolayısıyla yapılması gereken reel sektörün dövize hücumunu durduracak önlemleri almak. Ama bunu sözle sağlamak mümkün olmuyor artık. İcraat gerekiyor. Yabancıyı Türkiye’ye yeniden çekebilmek olmazsa olmaz şart. Yabancının gelmemesi hem döviz arzını daraltıyor, hem de psikolojik anlamda olumsuz etki yaratıyor.

Peki yabancı yeniden nasıl gelir? Türkiye algısındaki bozulmayı gidermek ve kar edebileceğini göstermekle.

Reçete bu kadar basit. Ama ya uygulaması?