Şirketinizin değerini nasıl artırırsınız?
Geçen yazımda, şirketinizin değerini artırmak için “sürdürülebilir büyüme”, “kurumsallaşma” ve “sürdürülebilirlik” üçlüsünden bahsetmiştim.
Sürdürülebilir büyüme
Sürdürülebilir büyüme derken, istikrarlı, tüm paydaşlara saygılı ve inovasyona dayalı büyümeyi kastediyoruz. Burada her sene, minimumda sektör ortalamalarının üzerinde bir büyüme, daha iyisi sektör ortalamasından birkaç puan üstünde bir büyümeden bahsedebiliriz. Bir sene rakiplerin iki katı büyüyüp, sonraki sene ortalama büyüyüp, sonra yerinde sayıp, sonra yeniden rakiplerden çok farklı bir büyüme sağlamak gibi inişli çıkışlı performanslar, şirket değerini olumsuz etkiler.
Örneğin her sene enflasyonun üzerinde reel büyüme yakalamanız, bunu da istikrarlı olarak korumanız ya da artırmanız beklenir. Ayrıca istikrar sadece ciro bazlı büyümede değil, kârlılık ve nakit akışları için de geçerlidir. Brüt kâr marjı, faaliyet kâr marjı ve net kâr marjı üzerinde düşünmek, stratejiler geliştirmek ve istikrarı yakalamak gerekir. İstikrarlı büyüme için iki faktör ayrı ayrı ya da bir arada gereklidir. Birincisi ölçek.
İkincisi de inovasyon yoluyla farklılaşma ve pazar ya da iş modeli olarak mavi okyanuslar bulma. Ölçek için üretim, hizmet veya satış kapasitenizin artması gerekir. Bu sermaye yatırımı ile olur. Şube sayısını artırma, kapasite artırma, yeni fabrika yatırımları gibi. Ölçek, üretim miktarının artması ile maliyet avantajları sağlar ve fiyat rekabetinde sizi öne geçirir. Ancak yatırım için finansman gerekir ve bu finansman konusu dikkat edilmesi gereken bir konudur. Bunu bazı rasyolar ile takip etmek ve gerekirse tedbir almak gerekir. Daha zor ama sağlam adım inovasyondur.
İnovasyon ile yeni bir pazar, ürün ya da iş modeli ortaya koyar, kimse orada değilken pazara hakim olur, kârın çoğunu alır, sonra ölçeklemeye gider, rakipler girmeye başladığında da ölçeğe gitmiş bir firma olarak kârlılığınızı korursunuz. Bunun için de yatırım gerekir. Nereye yatırım? İnsana, süreçlere, ARGE’ye, kültüre. İnovasyona dayalı çalışma ile geleneksel iş ve örgüt modelleri çok farklıdır. O sebeple, inovasyona dayalı büyüme genellikle daha verimli ancak daha zordur.
Kurumsallaşma
Kurumsallaşma, şirket sahibinin işin içinde değil, “üzerinde” olduğu, patronlardan bağımsız da işleyebilen, çağdaş yönetim sistemleri ve kaliteli yöneticiler ile çalışılan, iç kontrol ve iç denetim mekanizmaları oluşmuş, performans hedefleri olan ve veriye dayalı olarak yönetilen şirket olma çabası demektir. Kurumsal yapılarda, veriye dayalı, ortak ve geleceğe yönelik karar verme mekanizmaları güçlüdür. Bu tür yapılar, insana değil sisteme dayalı yapılar olduğundan değerlidir. Pek çok şirketin, kurumsal olmadığı için satın alınmadığı, yatırımcı bulamadığı ya da halka arz sürecinde zorlandığını biliyorum.
Kurumsallaşma, şirketinizin değerlemesi sırasında finansal olmayan değerleme ölçütleri arasında önemli bir yer tutar. Örneğin bir şirketin satın alınması veya ortaklık sürecinde gerçekleştirilen “due dilligence”larda, muhasebe, vergi, finans, iş kanunu, hukuk, gibi süreçler kadar, yönetim, organizasyon, yönetişim, stratejik yönetim ve kültür gibi konular da değerlendirilir. Bazen harika bir firma, sadece kurumsal olmadığı için yatırıma değer görülmez.
Sürdürülebilirlik
Şirketler açısından sürdürülebilirlik, çevreye, topluma, ekonomiye ve tüm paydaşlara saygılı ve duyarlı bir faaliyet ortaya koymak demektir. Özellikle 2026’dan itibaren dünyada bu alanda yatırımları ve çalışmaları olmayan hiçbir şirket, değer maksimizasyonu sağlayamayacaktır. Bu, şirketinizi sadece kâr elde etmeye değil, aynı zamanda toplumsal ve çevresel etkilerini de göz önünde bulundurarak yönetmeyi gerektirir.