Şirketiniz sandığınız kadar başarılı mı?
Şirketlerde başarının, her ölçekte genel kabul gören üç temel finansal ölçüsü var. Gelir, kâr ve nakit akışları. Bunları hepimiz yakından biliyoruz. Enflasyon üstünde büyümek, adetsel olarak satışları artırmak, zor dönemlerde bile kar elde etmek, kısa vadede sağlıklı nakit akışları ortaya koyabilmek.
İşte bunlar bir şirketin, doğru yolda olduğunu bize gösteren göstergeler. Sadece bu rakamlara ya da klasik rasyo analizlerine bakarak iyi yolda olduğunuzu düşünmekte haklısınız, herkes böyle yapıyor. Peki, acaba kurumsal başarıyı mali perspektiften ölçmenin daha iyi bir yolu olabilir mi? Şirketiniz yukarıdaki geleneksel ölçütlerde başarılı gözükürken, aslında ekonomik değer yaratma ve sürdürmede başarısız hale gelmiş olabilir mi?
İleri düzey mali analizler: EVA ve SSGR
EVA (Economic Value Added) yani “ekonomik katma değer” ve SSGR (Self Sustainable Growth Rate) yani “kendiliğinden sürdürülebilir büyüme oranı” şirketinizin gerçek başarısını gösteren çok kritik ölçütler.
Bunları daha önce duymamışsanız, ya da duymuş ancak üzerinde durmamışsanız, lütfen bir yere not alın. Çünkü şirketinizi daha önce hiç bakmadığınız bir derinlikte analiz etmenizi sağlayacak ölçütler bunlar. Özellikle Türkiye’de gerçek şirket performansını; icra bakış açısından değil, yatırımcı ve şirket hissedarı bakış açısından ortaya koyabilecek çok değerli iki araç.
EVA bir şirketin yatırılan sermayesine karşılık oluşturduğu kar ile o sermayenin maliyeti arasındaki fark olarak tanımlanabilir. SSGR ise hissedarlar tarafından bir sermaye artırımı yapılmasına gerek olmadan ya da şirketin finansal yapısını bozacak bir kredi kullanımı gerçekleştirilmeden, o şirketin satış gelirlerinde ortaya koyabileceği maksimum büyüme oranıdır. Pek çok şirket bu iki ölçütü hesaba katmadan, konjonktür ve pazara bakarak cesurca büyüme kararı verirler. Bu kararların sonucunda, işletme sermayesi finansmanı ve nakit yönetimi açısından riskli pozisyonlara düşebilirler.
Büyüme ve yatırım kararlarında bu iki parametreyi göz önünde bulundurmamak hatalıdır. EVA, şirketin sermaye maliyetini ve riskini de hesaba katarak, gerçekten değer yaratıp yaratmadığını ortaya koyar. SSGR ise, şirketin finansal sağlığını ve sürdürülebilir büyüme kapasitesini yansıtır.
EVA ile gerçek ekonomik katma değerinizi görün
EVA şu şekilde hesaplanır: EVA= Faiz hariç vergi sonrası kâr − (Toplam Sermaye × Ağırlıklı Ortalama Sermaye Maliyeti) Örnek: Diyelim ki, XYZ Şirketi'nin 2022 yılında 500 milyon TL faiz hariç, vergi sonrası kârı, 2 milyar TL toplam sermayesi ve %10 ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti var. EVA hesaplaması şu şekilde olur: EVA= 500 milyon TL – (2 milyar TL x 0,10) = 300 milyon TL. Bu, XYZ Şirketi'nin yatırımcılarına 300 milyon TL değer kattığını gösterir. Tabi burada kâr ve ağırlıklı ortalama sermaye maliyetine göre, bu değer negatife de dönebilir. Kar ederken, negatif EVA’ya sahip olmuş olabilirsiniz.
SSGR ile gerçekçi büyüme kapasitenizi görün
SSGR= Öz sermaye karlılığı (ROE) x (1- Temettü Dağıtım Oranı) Örnek: ABC Şirketi'nin ROE'si %15 ve temettü dağıtım oranı %30 olsun. SSGR hesaplaması şöyle olur: SSGR = 0.15 × (1− 0,30) = 0,15 × 0,70 = 0,105, yani ABC Şirketi kendi kaynaklarıyla yılda %10,5 oranında sürdürülebilir bir şekilde büyür anlamına gelir. Konjonktür %20 ve üzerinde büyümeye özendirse de organik kapasiteniz budur.
Eğer satışlar bir önceki döneme göre %10,5’in üzerinde artarsa, şirket nakit sıkışıklığına düşebilir. Mali danışmanınız veya CFO’nuzdan bu hesaplamaları mutlaka isteyin. Bunlara zaman ayırmaya ve üstünde konuşmaya değer. Bu konularda sohbete Perşembe günü devam edeceğiz. Bu oranları nasıl yorumlayıp, şirkette ne tür aksiyonlar alacağımızı konuşacağız.