Şirket ortaklarını SGK'ya bildirmeyenlere ceza uygulanabilir mi?
Sosyal güvenlik kapsamındaki kesimlerden birisi de, şirket ortaklarıdır. Şirket ortaklarının emeklilik ve sağlık haklarından yararlanabilmeleri için 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalılıklarının sağlanması ve primlerini ödemeleri gerekmektedir.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na göre 4/b'li olarak adlandırılan Bağ-Kur'luların işe giriş bildirgeleri; ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar için ilgili vergi daireleri, gelir vergisinden muaf olanları için esnaf ve sanatkarlar müdürlükleri, şirket ortaklarından; kolektif şirket, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları ile donatma iştiraki ortakları için vergi daireleri, limitet şirket, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları ve anonim şirket ortaklarından yönetim kuruluna seçilenler için ticaret sicil memurlukları tarafından verilmesi gerekmektedir.
Limitet şirketlerde; ortağa ait sigortalı işe giriş bildirgesi ve ortağın hissesini devretmesi halinde işten çıkış bildirgesini vermeyen limited şirketlere, anonim şirketlerde; yönetim kurulu üyesi olan ortağa ait sigortalı işe giriş bildirgesi ve ortağın hissesini devretmesi veya yönetim kurulu üyeliğinden ayrılması halinde işten çıkış bildirgesini vermeyen anonim şirketlere SGK tarafından idari para cezası uygulanmaktadır.
***
4/b işe giriş bildirgesi verme yükümlüleri
4/b kapsamında sigortalı sayılanlara ait sigortalı işe giriş bildirgesi verme yükümlüleri tek tek sayılmıştır. Buna göre;
5510 sayılı Kanun'da 4/b kapsamında sigortalı sayılanlardan; ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanların sigortalılıkları için ilgili vergi daireleri, gelir vergisinden muaf olanların sigortalılıkları için esnaf ve sanatkarlar müdürlükleri, şirket ortaklarından; kolektif şirket, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları ile donatma iştiraki ortaklarının sigortalılıkları için vergi daireleri, limitet şirket, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları ve anonim şirket ortaklarından yönetim kuruluna seçilenlerin sigortalılıkları için ticaret sicil memurlukları, köy ve mahalle muhtarlarının sigortalılıkları için il veya ilçe mülki amirlikleri, tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların sigortalıkları için bağlı oldukları ziraat odaları veya ziraat odalarının bulunmadığı yerlerde tarım il/ilçe müdürlükleri bildirim yükümlüleri diğer bir ifade ile 4/b kapsamındaki sigortalılara mahsus sigortalı işe giriş bildirgesi vermesi gereken kuruluşlardır.
5510 sayılı Kanun, daha sonra anonim şirketlerin yönetim kurulu üyeliğine seçilen ortakların sigortalılığı için anonim şirketi, sonradan limitet şirkete ortak olan kişilerin sigortalılığı için limitet şirketi bildirim yükümlüsü saymamıştır. Dolayısıyla bildirim yükümlüsü sayılmayan anonim şirketlerle limitet şirketlere bir asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanması Kanun'a uygun değildir.
SGK'nın 27.09.2011 tarih ve 2011-86 sayılı e-posta yazıları gereği SGK İl Müdürlükleri/Merkez Müdürlükleri tarafından, daha sonra anonim şirketlerin yönetim kurulu üyeliğine seçilen ortaklar adına işe giriş bildirgesi vermeyen anonim şirket tüzel kişilikleri ile sonradan limitet şirkete ortak olanlar adına işe giriş bildirgesi vermeyen limitet şirket tüzel kişiliklerine idari para cezası uygulanması yasal dayanağı bulunmamaktadır.
****
4/b işe giriş bildirgesi işten çıkış bildirgesi verme yükümlüleri
4/b kapsamında olanların da sigortalılığın sona ermesi ve sigortalılıkları sona erenlere ilişkin bildirim yükümlüleri düzenleyen 5510 sayılı Kanun'un 9'uncu maddesine göre, 4/b kapsamında sigortalı sayılanların işten ayrılış bildirimleri ise sigortalıların kendileri tarafından ve/veya faaliyetin sona erdirilmesini bildirmekle yükümlü tutulan kuruluşlar veya vergi daireleri tarafından yerine getirilmektedir.
Kanun hükmü doğrultusunda, anonim şirketlerin yönetim kurulu üyeliğinden ayrılan ortakları ile limitet şirketteki hissesini devreden ortakların işten ayrılış bildirgesi bizzat sigortalı ve ilgili şirket tüzel kişiliği tarafından bildirilmelidir. Burada dikkat edilirse hem sigortalının kendisi hem de bizatihi şirket tüzel kişiliği sigortalılığın sona ermesini bildirmekle diğer bir ifade ile sigortalı işten çıkış bildirgesi vermekle yükümlü tutulmuştur.
Sigortalı işe giriş bildirgesi vermekle yükümlü tutulduğu halde işe giriş bildirgesini vermeyen ya da kanunda belirtilen süre dışında veren işveren, ilgili vergi daireleri, esnaf ve sanatkarlar müdürlükleri, ticaret sicil memurlukları, il veya ilçe mülki amirlikleri, ziraat odaları, tarım il/ilçe müdürlüklerine bir asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanmaktadır.
Ticaret şirketleri ve sigortalının kendisi bildirim yükümlüsü olmadığına göre ticaret şirketlerine ya da sigortalının kendisine idari para ceza uygulanması mümkün değildir.
Sigortalı işten çıkış bildirgelerine bağlı olarak uygulanacak idari para cezaları 5510 sayılı Kanun'un 102'nci maddesi birinci fıkrası (j) bendinde düzenlenmiştir. 102. maddesinin birinci fıkrasının (j) bendinde, "9'uncu maddenin birinci fıkrasının (a) bendine göre sigortalılığı sona erenlere ilişkin bildirim ile 506 sayılı Kanun'un geçici 20'nci maddesinde yer alan sandıklara, sandık iştirakçiliğinin başlama veya sona ermesine ilişkin bildirimi" yerine getirmeyenlere idari para cezası uygulanacağı belirtilmiştir. 9'uncu maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen bildirim 4/b veya 4/c sigortalılarına ait işten ayrılış bildirgesi verilmesi değil 4/a sigortalılarına ait işten ayrılış bildirgesi verilmesidir.
5510 sayılı Kanun'un 9'uncu maddesi hükmüne göre, sigortalının kendisi ve şirket tüzel kişiliği ortaklarının/yönetim kurulu üyesi ortaklarının sigortalılığının sona ermesini bildirmekle diğer bir ifade ile sigortalı işten çıkış bildirgesi vermekle yükümlü tutulmuş ancak 102'nci madde birinci fıkra (j) bendinde, işten ayrılış bildirgesi verme yükümlülüğünü yerine getirmeyen sigortalılara ve şirket tüzel kişiliğine idari para cezası öngörülmemiştir.
SGK bir an önce 27.09.2011 tarih ve 2011-86 sayılı e-posta ile getirdiği hatalı uygulamadan dönmelidir.