Sınai mali sektör ilişkisi her şeyi açıklıyor
Sanayii üstüne düşeni yapıyor. Bu dönemde küresel anlamda öncü bir gösterge olmanın tüm etkinliğini piyasalar ve ekonomiler tüm çıplaklığıyla yaşıyorlar. Dünyanın büyüme motoru Çin, bu gelişmeden ilk payını alan ülke oluyor. Çin hizmet satın alma yöneticileri endeksi (PMI), eylül ayında 52.1 seviyesinden 51,3'e geriliyor. Bu şekilde yaklaşık 7 ayın en düşük seviyesinde büyüyebiliyor. Hizmet sektörü Çin ekonomisinin yarısından fazlasını oluşturmaktadır. Bu sektör, ABD-Çin ticaret savaşı kaynaklı imalat sektörü yavaşlamasını da telafi edebiliyor. Ticaret savaşı, okyanusta birbiriyle kafa kafaya çarpışan gemilere benzetilebilir. ABD için de önemli bir resesyon endişesine dönüşmekte hiç gecikmiyor.
ABD üretici fiyatları (ÜFE) son bir yıl içerisinde yıllık %3,1 oranıyla en yüksek seviyesini test ediyor. Bu seviye 2018 (geçen yılın) ekim ayında görülmüştü. Oysa 2019 (Bu yılın) eylül ayında, yıllık %1,8 ile Ağustosa göre (önceki aya göre) yatay seyre kilitlenip kalmış bir maliyet yapısı ortaya koyuyor. Sert düşen enflasyon, durgunluğun destekçisidir. Durgunluğun kalıcı olabileceği beklentisi, fiyatlar üzerinde deflasyonist izdüşümler bırakabiliyor. ABD'den gelen zayıf veriler, sadece enflasyonla sınırlı kalmıyor. Tarım dışı istihdamın 100,000 ve altı rakamlarla anılmaya başlaması, faiz indirim beklentilerini doğrudan etkiliyor. Görece zayıflayan tarım dışı istihdam, faiz indirim beklentilerini %85’ler düzeyinden %72’e çekiyor. Fed’in işi gerçekten zor. Düşük enflasyon ve düşük faizler, Fed'e faiz indirimi için çok az yer bırakıyor. Başta Almanya olmak üzere, İtalya ve tüm Euro Bölgesi'nde imalat PMI verileri de yaklaşık 10 yılın en düşük seviyelerinde bulunuyor. Bölge için resesyon endişeleri zirve yapmış durumdadır. Fransız hükümeti 2022 için bütçe açığı projeksiyonunu kötüleştirdi. Fransa’da bütçeye ilişkin bu iddialar, bütçe açığı tahminini yüzde 1,2'den yüzde 1,5'ye çıkarıyor. Japonya'da satış vergisi %8'ten %10'a artırıldı. Yani enflasyon, maliyet enflasyonu kaynaklı geçici artışlarla karşı karşıya gelebilecek demektir. Sonra da tüketici harcamaları düşmüş olacaktır.
İçerde gündemi siyaset yönlendiriyor. Suriye’de Fırat’ın kuzeyine düzenlenen operasyonda, Pentagon’dan gelen sert uyarılar, endişe kaynağı oluyor. Dünyada ABD ve Rusya dışındaki tüm ülkeler net silah ithalatçısıdır. Türkiye silah endüstrisiyle net ithalatçı bir ülkedir. Benedict Clements, Sanjeev Gupta, Saida Khamidova Ekim 2019’da yaptıkları “Converging military spending and its fiscal consequences” çalışmalarında, savunma harcamalarının bütçeye önemli bir yük getirdiği gerçeğinin altını çiziyorlar. Tüm bu gelişmeler, “sınai/mali” sektör oranına istisnasız yansıyor. Sizin anlayacağınız, sanayi ile mali sektörler arasındaki derin çekişme, hiçbir şeyi gizlemiyor. Savaş ve ekonomiye etkilerini bile…