Şimşek altın ihracatı konusunda doğru söylüyor, ama eksik söylüyor

Bu köşede 1 Haziran'da Türkiye'nin altın ticaretini işledik ve yazımızın başlığını da "Çil çil değilse de, külçe külçe altın ihraç ediyoruz yine" diye attık. İlk dört ayda çok yüklü miktarda altın ihracatı gerçekleştirmiştik çünkü. Dört aylık ihracat 5.4 milyar doları bulmuştu, bu dönemdeki ithalat ise yalnızca 842 milyon dolardı. Öyle ki, ocak-nisan döneminde gerçekleştirilen ihracat, şimdiye kadar ilk dört ay itibariyle ulaşılan en yüksek rakamı gösteriyordu. Hem bu gidişle, 13.3 milyar dolarla yıllık bazda ihracat rekoru kırılan 2012 yılı bile geride bırakılabilirdi. 

İlk dört ayda 5.4 milyar dolara ulaşan ihracat, külçe altından oluşuyordu. Bu rakama mücevher dahil değildi. Zaten biz de yazımızın başlığında "külçe külçe" vurgusunu yapmış, yazımızın içinde de bunun altını çizmiştik. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'ten, altın ihracatındaki hızlı artışla ilgili bir değerlendirme geldi. Önceki gün HaberTürk Televizyonu'nda bir açıklama yapan Şimşek, altın ihracatında son aylara değil, son yıllara bakılması gerektiğini belirterek, "Bundan iki yıl önce Türkiye'nin altın ithalatı 12 milyar dolara çıktı. Şimdi o 12 milyar dolarlık altın yok olmadı ki. Bu altın geçen sene, bu sene işleniyor, satılıyor. Bizim özelliğimiz şu; hammadde alırız, nihai ürüne dönüştürür ve satarız. Biz ekmeğimizi taştan çıkaran bir ülkeyiz" diye konuştu.

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in söylediklerinde doğruluk payı var elbette; ancak bu açıklamada epeyce eksik de var.

Maliye Bakanı Şimşek belli ki "İki yıl önce 12 milyar dolarlık altın ithal edildi" derken, 2013 yılına işaret ediyor. Ancak 2013 yılındaki altın ithalatı 12 değil 15 milyar dolardı. Önce bu düzeltmeyi yapmak gerekir. 

15 milyar dolarlık külçe altın ithal edilen 2013 yılında 3.2 milyar, izleyen yıl, yani 2014'ün tümünde bu kez 4.2 milyar dolarlık altından mücevher ihraç edildi. Yani külçe altın ithali bir süre sonra mücevher ihracatına yansıyor. Bu da normal zaten. 

Külçe ve mücevher ayrımı

Altın ticaretindeki temel kavram karışıklığı, kastedilenin ne olduğu. İşte bu karışıklığı gidermek gerekiyor.
Bizim 1 Haziran'da yazdığımız ihraç kalemi, külçe altın. Bunun altını çizelim. Külçe altının gümrük tarife istatistik pozisyonunun 71.08.12.00.00.11 olduğunu da hatırlatalım. 

Türkiye bu yıl dört ayda bu gümrük tarife istatistik pozisyonuyla tanımlanan külçe altından tam 5.4 milyar dolarlık ihracat yaptı. Yani bu ihracatın, geçmiş yıllardaki ithalatla ve ithal edilen o altının işlenip satılmasıyla hiç mi hiç ilgisi yok.

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in sözünü ettiği, yani ihraç edildiğini söylediği, altından mücevher. Gümrük tarife istatistik pozisyonu 71.13.19.00.00.11 olan bu kalemin tam adı "altından mücevherci eşyası, aksamı". Yani biz 1 Haziran'daki yazımızda külçe altın ihracatının rekor kırdığını söylüyoruz, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ise aslında geçmiş yıllardaki külçe altın ithalatından kaynaklanan mücevher ihracatından söz ediyor. Hem zaten dört aylık dönemler itibariyle mücevher ihracatı geçen yılki düzeyi bile yakalayamamış. Türkiye geçen yıl dört ayda 1 milyar 233 milyon, bu yıl ise 1 milyar 185 milyon dolarlık altından mücevher ihraç etmiş. 

Elbette külçe altın ithal edip bunu işleyerek daha pahalıya satmak çok yerinde bir uygulama. Ama merak edilen, Türkiye'nin dört ayda nasıl 5.4 milyar dolarlık "külçe altın" ihraç edebildiği. 

Türkiye külçe altın ihracını iki yolla gerçekleştirebilir. Ya ithal ettiğimiz külçe altını üstüne kar koyarak ihraç ederiz ya da yurtiçindeki mücevheri külçe altın haline getirip ihraç etme yoluna gideriz. Ama bu iki yöntem de pek akıllıca ve olabilir görünmüyor.

Bizim A ülkesinden alıp üstüne kar koyup B ülkesine sattığımız külçe altını, A ülkesi neden doğrudan B ülkesine satmasın ki, bizi niye aracı yapıp kardan fedakarlık etsin ki?
İkincisi de, bir emek verilerek, maliyetin artmasına yol açılarak mücevher haline getirilmiş altını, külçeye dönüştürüp satmak nasıl karlı olabilir ki?