Şimdi de "maden çantacıları" piyasada

 

2002-2012 yılları arasında 65 bin madencilik ruhsatı verilen ülkemizde son yedi yılda bunların yüzde 21.5'u 13 bin 951'i el değiştirmiş durumda. Maden yasasındaki düzenleme nedeniyle 2013-14 yıllarında açığa düşecek çoğu küçük yatırımcıların elinde olan 20 ruhsatın satışa çıkmaya başlaması sektörde OSB arsaları ve enerji ruhsatları sonrası şimdi de  "Maden ruhsatı satan çantacıların" piyasaya çıkması sonucunu beraberinde getirdi.     

"Çantacılık" bir işi yapmak için değil, ruhsat alıp, işe başlamadan elde tutup ihtiyacı olana satarak ruhsat hakkından kar elde etmek için, çeşitli alanlarda gördüğümüz bir konudur. Bir dönem bazı illerin OSB'lerinde arsa kapatanlarla ilgili "çantacılık" söz konusuydu. Son yıllarda enerji ruhsatlarında "çantacılık" gündeme geldi. Ellerindeki ruhsatları batmaya çalışan "çantacılar" piyasaları doldurdular. Arkadaşımız Sibel Cingi'nin haberinden şimdi de ellerinde "maden ruhsatı olan çantacıların" piyasaya çıktıklarını öğreniyoruz.

Devlet farklı madenlerde zaman içersinde devlet tekelini kaldırırken küçük yatırımcıların da kolay ruhsat alabilmeleri için 3 yıllık maden ruhsatlarının harç bedellerini 1.300 lira civarında tutmuştu. Bu ruhsatlar daha sonra iki yıl daha uzatılabiliyordu. Dünyada ticareti yapılan 90 madenden 60'na sahip olan ve mermer, bor gibi bazılarında yüksek rezerve sahip olan ülkemizde 2000'li yıllardan başlayarak çok sayıda maden ruhsatı alındı. 2002-2012 yıllarında yurdun hemen her bölgesinde alınan çeşitli maden ruhsatlarının sayısı 65 bine ulaştı. Bunlardan yüzde 21.5'u 13 bin 951'i son yedi yıl içersinde el değiştirdi. 

Maden ruhsat sayılarında hızlı artış 2005 yılında başladı. O yıl  9 bin 132 ruhsat alınmasının ardından, 2006'da alınan ruhsat sayısı 10 bin 462'ye, 2007'de 10 bin 731'e yükseldikten ve  2008'de  9.957'ya geriledikten sonra son düzenlemenin de etkisiyle hızla azalarak 2011 yılında 1.702'ye, 2012'de ise 726'ya geriledi.

Bunda, Maden Yasası'nda yapılan değişiklikle hem ruhsat fiyatının artırılması hem de aramaya başlama için süresinin kısıtlı olması etkili oldu. Şimdi piyasada çok sayıda "maden çantacısı" ruhsat satacak yeni madenci arıyorlar. 2008 yılında 1.300 liraya ruhsat alınırken, değişiklik sonrası 10 bin liradan az olmamak kaydıyla teminat yatırılması gerekiyor, saha kapatmanın bedelinin 240 bin lirayı bulduğu belirtiliyor. Bu durumda küçük yatırımcıların bu şartlarda ayakta kalmalarının mümkün olamayacağı ellerindeki ruhsatları bu nedenle satışa çıkardıkları belirtilirken, süre kısıtlaması nedeniyle yakında 20 bin ruhsatın açığa düşeceği söyleniyor. Bu da binlerce kişinin eldeki ruhsatları satışa çıkardıklarını ve madencilik sektöründe çantacılığın hızla arttığını belirtiyorlar.

Minkay madencilik Ceo'su Yıldıray Kaya, sektörde yatırım yapmak isteyenlere danışmanlık yaptıklarını açıklıyor. Ayrıca, 2008 yılında 4 maden ruhsatı aldıklarını, rezerv tespiti için saha başına 50 bin euro harcadıklarını ancak, yeni şartlar nedeniyle ruhsatlarını satmak istediklerini, Avustralya'dan Amerika'ya birçok ülkeden gelen talepleri değerlendirdiklerini söylüyor. Kaya, maden kanunundaki son düzenlemenin küçük yatırımcıları yok ettiğini de belirtiyor. 

Yeni yasa sonrası değişimin 2023  yılındaki ihracat hedefi 15 milyar dolarlık ihracata imkan yaratabilmesi için bu el değiştirmelerin hızla son bulmasının gerekli olduğu sektör temsilcilerince öne sürülüyor.

Çeşitli sektörlerde görülen bu "çantacılık" konusunun son bulması için, bundan sonra her alanda ruhsat alanların "yapabilirliklerini" ortaya koymasının gerekliliği çeşitli sektörlerde yaşananlar ve son olarak madencilik sektöründe yaşananlarla ortaya çıkıyor.