Sigortalıların yurtdışına gönderilmesi
Yurt dışında Türk işverenler tarafından çalıştırılacak işçiler için iki farklı durum söz konusudur. Bu kişiler ya kısa süreli işlerle ilgili olarak geçici görevle yabancı ülkelere gönderilecek ya da ilgili ülke ile sosyal güvenlik sözleşmesi olup olmadığına bakılmak suretiyle sosyal güvenlik işlemlerinin yapılması gerekecektir. Türkiye ile 22 ülke arasında sosyal güvenlik sözleşmesi olup, her ülke ile yapılan sosyal güvenlik anlaşması farklıdır.
Eğer yabancı ülke ile sosyal güvenlik sözleşmesi varsa bu sözleşme hükümlerine göre, yoksa bunlar hakkında 5510/5-g maddesi uyarınca kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanması gereklidir.
Ülkemiz ile uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri, bu sigortalıların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak istemeleri halinde ise Türkiye'de yasal olarak ikamet etme şartı ile diğer şartlar aranmaksızın haklarında genel sağlık sigortası primi hariç isteğe bağlı sigorta hükümleri uygulanmaktadır. İsteğe bağlı sigorta primi ödenen bu süreler emeklilik açısından 4/b, yani Bağ-Kur sigortalılığı olarak değerlendirilmekte iken, TBMM'de kabul edilen 6111 sayılı Kanun'la değiştirilmiş ve bu şekilde ödenen isteğe bağlı sigorta primlerinin 4/a, yani SSK sigortalılığına kabul edileceği öngörülmüştür.
4/a bendi kapsamında (SSK'lılar) olup işverenleri tarafından yurtdışında görevlendirilen sigortalılar ile 5 / (g) bendi kapsamındaki sigortalılara ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerdeki tedavileri sonucu verilen istirahat raporlarının ilgili ülke mevzuatına uygun olduğunun ülkemiz dış temsilciliklerince onanması hâlinde, SGK tarafından yetkilendirilen hekim ve sağlık kurullarının ayrıca onayı aranmamaktadır.
İşveren tarafından kısa süreli işler için geçici görevle yabancı ülkelere gönderilen sigortalıların 5510 sayılı Sosyal Sigorta ve Genel Sağlık Sigortası Yasası'nda belirtilen hak ve yükümlülükleri bu görevi yaptıkları sürece devam edecektir. Ancak mevzuatta geçici sürenin ne kadar olabileceğine ilişkin açık bir düzenleme yapılmamıştır.
Sigortalı geçici görevle yurt dışına gönderilecekse, geçici görevle yurt dışında bulunulan ülke ile anlaşmamız varsa, sigortalının çalışılan ülkede kısa vadeli sigorta kolları kapsamında tedavilerinin yapılabilmesi için ilgili Sosyal Güvenlik Merkezinden sağlık belgesi alınması gerekmektedir.
Bu şekilde de sigortalı ile ilgili tüm bildirimler sanki Türkiye'de çalışılıyor gibi yapılmalıdır. İşe giriş bildirgeleri statüsüne göre (Normal-SGDP) verilmeli ve aylık prim hizmet belgeleri normal sigortalılar için 01 belge türü, emekliler için 02 belge türü ile verilmelidir.
4/a bendi kapsamında işçi çalıştıran özel sektör işverenleri için sigorta primlerinin işveren hissesinin 5 puanlık kısmının Hazine'ce karşılanması için teşvik desteği verilmiştir. Yurt dışında çalışan sigortalılardan Türkiye'den geçici görevle gönderilen ve 4/a kapsamında sigortalı bildirilenler için de beş puanlık prim indiriminden yararlanılması mümkündür. Bu teşvikten yararlanılabilmesi için kanun türü 5510 seçilmesi yeterlidir.
Geçici görevle yurtdışına gönderilenler (sigorta primleri buradan yatırıldığı için) ve bunların bakmakla yükümlü olduğu aile üyeleri sağlık, sosyal güvenlik, emeklilik ve diğer haklardan geçici görev süresince aynen yararlanmaya devam edecektir.
Geçici görevle yurtdışına sigortalı göndermeye imkan tanıyan hükümlerden işverenlerin yararlanabilmeleri için yurtdışında yapacakları işin konusuna benzer nitelikte halihazırda faaliyet gösteren daimi işyerlerinin mevcut olması gerekmektedir. Yurtdışında faaliyette bulunacağı işin konusuna benzer işyerinin mevcut olması halinde, bu işyerinde çalışmakta olan sigortalıların yurtdışına geçici görevle çalıştırmak üzere gönderilmesi mümkündür.
Ancak burada uzun süreli çalıştırma ve ilgili ülkede çalışma izninin alınması halinde geçici görevle gönderilmenin mümkün olmayacağı görülmektedir.