Sigortacılıkta Soru Formlarının Önemi: Sigortacılar Neden Soru Soruyor?

Ayşe GARDET / AİG Sigorta A.Ş. Ticari Sigortalar Grup Müdürü 

Sigortalınız teklifinizi görmek istiyor, hem de hemen! Ancak muhtemelen kendisine ilettiğiniz ve sigorta şirketinin cevaplanmasını istediği sayfalarca soruyu görünce süreç planlandığı gibi işleyemeyebiliyor. İstenen bilgileri sağlamak , gerek ayrılması gereken zaman, gerekse kimi soruların detay gerektirmesi sebebiyle kolay olamıyor.

Sigorta şirketlerinin bilgiye ihtiyacı olduğu ve bu nedenle soru sorduğu bir gerçek. Sigortalı ile sigortacı arasında yapılacak olan sözleşmenin sigortalıyı bir hasar anında hayal kırıklığına uğratmayacak, doğru şartlarla düzenlenebilmesi, ve tüm taraflar için programın uzun vadede yönetilebilir ve sürdürebilir olabilmesi adına bu soruların titizlikle cevaplanması büyük önem taşımaktadır.

Sigorta şirketleri neden soru formu istiyor?

Soru formu, sigortalı ve sigortacı arasında yapılacak olan sözleşmenin, bir diğer deyişle sigortacının sigortalıyı teminat kapsamına giren bir hasarın poliçedeki şartlara göre tazmin taahhüdünün en temel taşını oluşturmaktadır ve bu anlamda tanzim olunacak Sigorta poliçesinin ayrılmaz bir parçası olarak da düşünülebilir.

Sigorta Şirketindeki teknik departmanlar, talep edilen ürünle ilgili değerlendirmelerini yaparken, gerekli olabilecek ek dokümantasyonla beraber (örneğin;risk mühendisliği raporları, proje bilgileri, finansal bilgiler, ekspertiz raporları vb.) sigortalının soru formundaki beyanlarını baz alarak analizlerini yapar ve eğer riski portföylerine katmayı uygun bulurlarsa teklif şartlarını bu ilgili kurum ya da bireyin verdiği bilgi ve belgelere göre düzenlerler. Bu bilgilerin eksik veya gri olduğu noktada, aşağıda alıntılanan Türk Ticaret Kanunu’nun Altıncı Kitabı Sigorta Hukuku’nun ilgili maddeleri belirleyici olacaksa da, bilgi yetersiz veya eksikse, teknik değerlendirmenin ‘en kötü senaryoya’ göre konumlandırılması söz konusu olabilir ki, gerek sigortalı ve gerekse sigortacı için efektif veya arzu edilen yöntem asla bu değildir.

Temmuz 2012 tarihinde yürürülüğe giren 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1435. maddesi “Sigorta ettiren sözleşmenin yapılması sırasında bildiği veya bilmesi gereken tüm önemli hususları sigortacıya bildirmekle yükümlüdür. Sigortacıya bildirilmeyen, eksik veya yanlış bildirilen hususlar, sözleşmenin yapılmamasını veya değişik şartlarda yapılmasını gerektirecek nitelikte ise, önemli kabul edilir. Sigortacı tarafından yazılı veya sözlü olarak sorulan hususlar, aksi ispat edilinceye kadar önemli sayılır.” hükmü gereğince soru formlarının tanımı ve önemi vurgulanmıştır. Soru formlarının yazılı olması gereğini de 1436. madde “Sigortacı sigorta ettirene, cevaplaması için sorular içeren bir liste vermişse, sunulan listede yer alan sorular dışında kalan hususlara ilişkin olarak sigorta ettirene hiçbir sorumluluk yüklenemez; meğerki, sigorta ettiren önemli bir hususu kötüniyetle saklamış olsun. Sigortacı, liste dışında öğrenmek istediği hususlar varsa bunlar hakkında da soru sorabilir. Söz konusu soruların da yazılı ve açık olması gerekir. Sigorta ettiren bu soruları cevaplamakla yükümlüdür.” şeklinde düzenlemiştir. Bildirilmeyen veya yanlış beyan/eksik edilen hususlar ile rizikonun gerçekleşmesi arasında bağlantı durumu ve yaptırımları 1439. maddede “Sigortacı için önemli olan bir husus bildirilmemiş veya yanlış bildirilmiş olduğu takdirde, sigortacı 1440 ıncı maddede belirtilen süre içinde sözleşmeden cayabilir veya prim farkı isteyebilir. İstenilen prim farkının on gün içinde kabul edilmemesi hâlinde, sözleşmeden cayılmış kabul olunur. Önemli olan bir hususun sigorta ettirenin kusuru sonucu öğrenilememiş olması veya sigorta ettiren tarafından önemli sayılmaması durumu değiştirmez. Rizikonun gerçekleşmesinden sonra, sigorta ettirenin ihmali ile beyan yükümlülüğü ihlal edildiği takdirde, bu ihlal tazminatın veya bedelin miktarına yahut rizikonun gerçekleşmesine etki edebilecek nitelikte ise, ihmalin derecesine göre tazminattan indirim yapılır. Sigorta ettirenin kusuru kast derecesinde ise beyan yükümlülüğünün ihlali ile gerçekleşen riziko arasında bağlantı varsa, sigortacının tazminat veya bedel ödeme borcu ortadan kalkar; bağlantı yoksa, sigortacı ödenen primle ödenmesi gereken prim arasındaki oranı dikkate alarak sigorta tazminatını veya bedelini öder.” şeklinde düzenlenmiştir.

Sigortacı tarafından sigortalının beyan yükümlülüğünü ihlal ettiğinin tespiti halinde Türk Ticaret Kanunu’nun 1440. maddesi ile cayma hakkının şekli ve süresi “Caymanın, sigorta ettirene bir beyanla yöneltilmesi şarttır. Cayma, onbeş gün içinde sigorta ettirene bildirilir. Bu süre sigortacının bildirim yükümlülüğünün ihlal edilmiş olduğunu öğrendiği tarihten itibaren başlar.” şeklinde düzenlenmiştir.

Soru formu istememek gerçekten sigortalıya hizmet mi?

Sigorta bilincinin ve sigortalılık oranlarının gelişmiş ülkelere oranlara nispeten daha düşük seyrettiği ülkemizde, piyasa şartları ve yoğun rekabet ortamı da hesaba katıldığında, teknik değerlendirme kriterlerine yeterince ağırlık verilememesi söz konusu olabilmektedir. Sigorta sektöründe hizmet veren taraflar olarak, bu bilinci yükseltmek yönünde bir sorumluluğumuz da mevcuttur. Teknik değerlendirmenin sınırlı veya eksik bilgiyle yapılmasının, ilk bakışta sigortalının işini kolaylaştırdğı ve prosedürü hızlandırdığı söylenebilirse de, uzun vadede eksik veya hatalı değerlendirme nedeniyle yaşanabilecek sıkıntılar teminatın doğru çalışmasını ve/veya sigorta şirketleri ile uzun vadeli ve sağlıklı bir ilişki kurulmasını engelleyerek, size yönetilmesi ve plase edilmesi komplike hale gelen riskler olarak dönebilir.

Elbette burada söz konusu olan minimal bilgiyle değerlendirilebilecek branşlar değil, daha fazla uzmanlık ve analiz gerektiren niş ürün ve teminatlar ile , sigorta bedeli yüksek olan risklere ait işler olmaktadır.

Soru Formları ile İlgili Genel Önyargıları Gidermek, Teklif Sürecine Yardımcı Olmak

Soru formlarında talep edilen bilgilerin önemli bir kısmı sigortalıların kolayca cevaplayabileceği genel bilgilerden oluşur.

Formun uzunluğu ilk bakışta tedirgin edici olabilir. Sakince okunduğunda, kimi bölümlerin spesifik ihtiyaçlar için konulduğu, ve sigortalının formdaki her soruyu cevaplamasının gerekmeyebileceği görülebilir. Sorular tüm alternatif yapı ve ihtiyaçlara cevap verebilmek üzere hazırlanır (Örneğin, sadece Kuzey Amerika operasyonu olan firmaların cevaplaması gereken sorular. Ya da menkul kıymetler borsasına kote şirketlerin cevaplaması gereken sorular)

Soru formunda yer alan bir bölüm ya da soru sigortalanacak birey ya da kurum için geçerli değilse, bu durum form üzerinde belirtilip, paraflanarak geçilebilir (örn. Geçen sene verilen bilgiler gibidir.)

Soru formunda teminat limiti, ciro, talep edilen muafiyet vs gibi rakamsal bir takım veriler isteniyorsa bunları hep aynı para biriminden belirtmeye özen göstermek süreci hızlandırıp, yanlış anlaşılmaları ortadan kaldırmaya yardımcı olabilir.

Soru formunun her aşamasında net anlaşılamayan sorular için aracı kurum vasıtasıyla sigorta şirketinden bilgi, yardım istenebilir.

Açıklamaların okunaklı bir şekilde yazılması, gerekli durumda ek bir kağıt kullanılarak soru formuna eklenmesi teklif sürecini hızlandırır.

Soru Formunu Eksiksiz Doldurmanın Avantajları

- Sigortalının standart ve kurallara bağlı, prensipli, sorumluluk sahibi, kurumsal bir şirket olduğunu gösterir
- Internet siteleri sigortacılar için faydalı bilgi kaynakları olsa da, her zaman için güncel olmayabileceklerinden, ve-veya sigortacının değerlendirmesini tamamlamak için gerekli tüm detayları içermeyebileceklerinden eksiksiz bir soru formu iletmek süreci hızlandırır
- Tam ve doğru beyanlar sigortalının temel prensibi olan iyiniyet esasına önem verdiğine işaret eder
- Hasar süreçlerinin etkinliğini artırarak, gereksiz zaman ve maddi kayıpları azaltmaya yardım eder

Sigorta Sektörünün Gelişimine Katkıda Bulunmak

Sigorta sektöründe sigortacı, aracı kurum ve sigortalı kurumsallık, sürdürülebilir ve karlı büyüme hedeflerine ulaşabilmek için kollektif bir biçimde çalışır ise hem sigorta şirketlerinden alınan hizmet kalitesi ve memnuniyet yükselecek, hem de uzun vadeli, ve tek bir hasarla yıkılmayacak sağlam ilişkiler kurulabilecektir.

Doktora gittiğimizde hiç muayene edilmeden rastgele bir ilaç yazılmasını doğru bulmayacağımız gibi, sigortacının da üzerine alacağı riski doğru analiz etmeden fiyatlamasını aslında kuşkuyla karşılamalıyız. Soru formu ve eklerinde istenen bilgiler çoğu kez sigortalının ihtiyacı olan teminatların, limitlerin doğru belirlenmesinde, doğru programlar kurgulanmasında, varsa risklerin hasar olmadan evvel önlenebilmesi için yapılabilecek aksiyonların belirlenmesinde en etkili araçlardandır. 

Sigorta şirketlerine, sigortalılara daha iyi hizmet verebilmeleri için doğru risk analizi yapabilme fırsatı vermek konusunda tüm aracı kurumların desteğini almaya devam etmek ve sigorta bilincinin yükselmesine katkıda bulunmak umuduyla, tüm sektöre güzel bir 2014 yılı dileğiyle.