Sigorta primi teşviklerinden geriye doğru yararlanma yolu kapanıyor!

Celal ÖZCAN

Bölgesel gelişmişlik farklarının ortadan kaldırılması, istihdam maliyetlerinin azaltılması, gençlerin ve kadınların işgücüne katılımının artırılması, mesleki ve teknik eğitimin özendirilmesi, özürlülerin istihdam edilebilirliğinin sağlanması, ekonomik krize bağlı işten çıkarmaların önüne geçilmesi, kültür yatırım/ girişimlerinin ve Ar-Ge faaliyetlerinin teşvik edilmesi, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından sağlanan nakit sosyal yardımlardan yararlanan yoksulların istihdamının sağlanması gibi amaçlarla değişik zamanlarda sigorta primi teşvik ve destekleri ile ilgili çok sayıda yasal düzenleme yapılmıştır.

18.03.2015 tarihine kadar olan uygulama

Bir sigortalının aynı ayda birden fazla sigorta primi teşviki kapsamına girmesi/yararlanma şartlarının bulunması durumunda, işverenlerin bahse konu sigortalıyı tercih edecekleri herhangi bir prim teşvikinden SGK’ya bildirmeleri mümkün bulunmaktadır.

Ancak, sigorta primi teşvikleri ile ilgili düzenlemelerin bir kısmının sosyal güvenlik mevzuatında, bir kısmının da farklı mevzuat içerisinde düzenlenmiş olması, işletmeler ve uygulayıcılar için mevzuatın izlenmesini zorlaştırdığı gibi, işyeri için en avantajlı sigrota primini teşvikini belirlemelerini güçleştirmektedir.

Bu çerçevede, 18.03.2015 tarihine kadar olan sosyal güvenlik uygulamasında, herhangi bir kanunda öngörülen prim teşvikinden yararlanmış olan işverenlerin sonradan bu tercihlerini değiştirerek, kendileri açısından daha avantajlı olan sigorta primi teşvikinden düzeltme yapmak (iptal/ek-asıl bildirge düzenlemek) suretiyle geriye doğru yararlanabilmekteydiler.

18.03.2015 tarihinden sonraki uygulama

SGK’nın 2015/10 sayılı genelgesi ile yapılan düzenleme sonucunda ise, 18.03.2015 tarihinden sonraki dönemde geriye doğru düzeltme yapmak suretiyle avantajlı bir sigorta primi teşvikinden yararlanma imkanı ortadan kaldırılmıştır.

Genelge ile yapılan bu düzenlemenin yasal bir dayanağı olmadığı için, pek çok işveren geriye doğru sigorta primi teşvikinden yararlanma ile ilgili SGK’ya yaptığı başvurunun reddedilmesi üzerine yargı yoluna başvurmuş ve açılan davaların pek çoğu SGK aleyhine sonuçlanmaya başlamıştır.

Sigorta primi teşviklerinden geriye doğru yararlanma 6 ayla sınırlanıyor

Ancak, Çalışma Bakanlığı tarafından hazırlanarak 06.06.2016 tarihinde TBMM’ye sevk edilen “Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı’nın” 4’üncü maddesi ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na eklenmesi öngürelen EK 12’nci madde ile işverenlerin sigorta prim teşviklerinden geriye doğru yararlanmalarını engelleyen SGK’nın idari uygulaması yasal dayanağa kavuşturulmaktadır.

Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu’ndaki görüşmeleri tamamlanan ve önümüzdeki günlerde de TBMM Genel Kurulunda görüşülecek olan düzenlemenin mevcut haliyle yasalaşması halinde, işverenler 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, 2828 sayılı Sosyal Hizmet Kanunu, 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu, 4857 sayılı İş Kanunu, 5225 sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimleri Teşvik Kanunu ve 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamında sağlanan sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerinden yararlanma şartları mevcut olduğu halde sigorta primi teşvikinden hiç yararlanmamışlarsa en fazla ait olduğu aya ait aylık prim ve hizmet belgesinin yasal verilme süresinden itibaren altı ay içerisinde talepte bulunulması halinde yararlanabileceklerdir.

Daha önce sigorta primi teşviklerinden herhangi birisinden yararlanmış olan işverenlerin teşvik değişiklik taleplerinde de aynı şekilde uygulama yapılacaktır.

Yeni düzenleme daha önce yapılan başvurulara da uygulanacak 

Kanun tasarısındaki düzenleme aynen yasalaşacak olursa, kanun maddesinin yürürlüğe girdiği tarihten önce geriye yönelik sigorta primi teşvik teşvik, destek ve indirimlerinden yararlanma konusunda yapılan başvurular hakkında da uygulanacaktır. 

Her ne kadar tasarıdaki düzenlemede, yeni uygulamanın daha önce yapılan başvurular hakkında da uygulanacağı belirtilmiş ise de bu konuda herhangi bir tereddüte meydan vermemek ve daha önce yürürlükteki mevzuata göre sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerinden geriye yönelik yararlanmış olan işverenlerin mağduriyetine yol açmamak için, yeni düzenlemenin SGK’ya yapılan ancak henüz sonuçlandırılmamış veya yargı aşamasında olup, kesinleşmemiş olan başvuruları kapsadığı hususunun yasada açıkca netleştirilmesinde fayda vardır.

Yine, herhangi bir kanunla işverenlere getirilen sigorta primi teşvik, destek ve indirimleri ile ilgili ikincil mevzuatın SGK tarafından gecikmeli olarak çıkarıldığı, yine bunlarla ilgili bilgisayar programlarının e-bildirge sisteminde gecikmeli olarak işletime açıldığı, prim teşvikleri ile ilgili mevzuatın işverenlerin doğru tercih yapmalarını güçleştirecek şekilde karmaşık olması hususları dikkate alındığında, geriye doğru teşvik tercih değişikliğindeki sınırın altı ay yerine bir yıla çıkarılmasının, ayrıca yararlanma hakları olduğu halde bugüne kadar çeşitli nedenlerle hiçbir sigorta primi teşvikinden yararlanmış olan işverenlere gerekli şartları taşımaları halinde mevcut uygulamada olduğu gibi süre sınırlaması olmadan geriye yönelik yararlanma hakkı verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.