Sigorta primi desteğinde son durum

17 Haziran 2009 tarihinde yayınlanan "Sigorta primi desteğinde dikkat çeken konular" başlıklı makalede, yeni teşvik unsurlarından biri olan sigorta primi desteğiyle ilgili ayrıntılı bilgiler vermiştim. Makalenin yayın tarihi itibariyle konuyla ilgili henüz hiçbir yasal düzenleme yapılmamıştı. Makaledeki bilgi ve açıklamalar tamamen Başbakan'ın konuyla ilgili olarak yaptığı basın toplantısına dayanıyordu.

Bugün itibariyle sigorta desteğiyle ilgili yasal mevzuat tamamen şekillenmiş durumda. Yapılan düzenlemeler incelendiğinde, Başbakan'ın açıkladığı hususların çoğunda değişiklik olduğu görülmektedir.

Bu çerçevede aşağıda mevcut düzenlemeler çerçevesinde konu yeniden incelenecek ve son durum özetlenecektir.

Konuyla ilgili yasal düzenlemeler nelerdir?

Sigorta primi desteğiyle ilgili düzenleme ve açıklamalar;

- 18 Ağustos 2009 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 5921 sayılı kanunla Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na eklenen ek 2. madde,

- 16 Temmuz 2009 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar (Karar) ve,

- 28 Temmuz 2009 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ (Tebliğ) ile yapılmıştır.

Bu köşede 17 Haziran 2009 tarihinde yayınlanan makalemde, yatırımlarda devlet yardımları kapsamında sigorta primi desteği verilmesi konusunda Bakanlar Kurulu'nun yetkisi olmadığından bahsetmiş ve mutlaka bir kanun çıkarmaya ihtiyaç olduğunu belirtmiştim. Öyle de oldu ve hazırlanan tasarı 26.06.2009 tarih ve 5920 sayılı kanunla yasalaşarak Bakanlar Kurulu'na yetki verildi. Ancak bu kanun başka bir düzenlemesi nedeniyle Cumhurbaşkanı'nca onaylanmadı ve TBMM'ye geri gönderildi.

Kanun TBMM'de yeniden görüşüldü ve 11.08.2009 tarih ve 5921 sayılı kanun olarak yeniden yasalaştı ve dünkü Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Böylece sigorta primi desteğiyle ilgili mevzuat tamamlanmış oldu.

Kanunla Bakanlar Kurulu'na yetki verildi, ancak yukarıdaki tarihlerden de fark edeceğiniz gibi, önce yetki kullanıldı, sonra yetki veren yasal düzenleme yapılmış oldu. Hukukçular bu işe nasıl yaklaşırlar bilmiyorum ama bu olması gerekenin aksine, kanunun kararnamesi değil, kararnamenin kanunu (!) oldu.

Desteğin niteliği nedir?

Diğerlerinden farklı olarak sigorta primi desteği bir yatırım dönemi desteği değil işletme dönemi desteğidir.

Destekten kimler yararlanabilir?

Sigorta primi desteği, Bakanlar Kurulu'nca belirlenen sektörlere ve büyük proje yatırımı olarak tanımlanan yatırımlara özel bir teşvik unsurudur.

Dolayısıyla bu teşvikten;

- Teşvik belgesine bağlı,

- Bakanlar Kurulu kararının ekinde yer alan "Bölge bazında desteklenecek sektörler" veya "Büyük ölçekli yatırımlar" listesinde yer alan yatırımlar için yararlanılabilecektir.

Destekten yararlanmaya ne zaman başlanabilir?

Yukarıda da belirtildiği gibi, sigorta primi desteği bir işletme dönemi desteğidir.

Sigorta primi işveren hissesi desteğine, teşvik belgesinin tamamlama vizesinin yapılmasından sonra başlanabilir.

Sağlanan destek nedir?

Büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel uygulama kapsamında desteklenen yatırımlardan;

- Komple yeni yatırımlarda, işletmeye geçiş tarihinden itibaren sağlanan,

- Diğer yatırımlarda, yatırıma başlama tarihinden önceki son altı aylık dönemde verilen aylık prim ve hizmet belgesinde bildirilen ortalama işçi sayısına ilave edilen istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgarî ücrete tekabül eden kısmı aşağıda belirtilen sürelerde Hazine'ce karşılanır.

Bölgeler 31.12.2010 tarihine kadar başlanılan Yatırımlar 31.12.2010 tarihinden sonra başlanılan Yatırımlar

1 2 yıl -

2 3 yıl -

3 5 yıl 3 yıl

4 7 yıl 5 yıl

Bugünkü asgari ücret tutarı çerçevesinde sigorta primi desteği işletmelere, istihdam edilen her bir işçi için, aylık yaklaşık 135 liralık bir sigorta primi tasarrufu sağlamaktadır.

Yatırıma başlama tarihi nedir?

Yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi, 31.12.2010 tarihine kadar başlanılan yatırımlar için öngörülen destek süresi, daha sonra başlanılacaklara göre daha uzundur. Bu farklılık yatırıma başlama tarihini önemli hale getirmektedir.

Tebliğe göre, teşvik belgesinde öngörülen yatırıma başlama tarihi, belge için Hazine Müsteşarlığı'na veya ilgili sanayi odasına başvuru tarihidir. Yatırıma başlanıldığının kabul edilmesi için, yatırım yeri alımı, altyapının hazırlanması ve makine teçhizat alımı gibi yatırımın önemli unsurlarından bir veya birkaçının gerçekleşmesi şartı aranmaktadır. Ayrıca harcama tutarının; bölgesel yatırımlar için sabit yatırımın % 10'u, büyük yatırımlar için ise en az beş milyon lira olması halinde yatırıma başlanılmış kabul edilmektedir.

Destek koşulları nelerdir?

Destekten yararlanabilmek için;

- Aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresinde verilmesi,

- Hazine'ce karşılanmayan primlerin tamamının ödenmiş olması gerekir.

Destek diğer istihdam destekleriyle birlikte uygulanabilir mi?

İstihdamı teşvik eden veya istihdam üzerindeki yükleri azaltmayı amaçlayan çok sayıda yasal düzenleme vardır. Bu düzenlemeler 17 Haziran 2009 tarihli makalemizde listelenmiş olup burada tekrarlanmayacaktır.

Sigorta primi desteklerinin mükerrer olarak uygulanması olanaklı değildir. Bu çerçevede örneğin, yeni yatırım dolayısıyla istihdam edilen özürlü bir personel için yeni kararname çerçevesinde sigorta primi desteğinden yararlanılması halinde, özürlülere özgü olarak var olan sigorta primi desteğinden yararlanmak mümkün olmayacaktır. Ancak hangi destekten yararlanılacağı tercihinin, personel bazında yapılması bizce olanaklıdır.

5084 sayılı kanun kapsamındaki desteklerden yararlanmakta olan işletmeler için de mükerrer prim desteği uygulanması mümkün değildir. Ancak bu işletmelerde, yeni karara istinaden düzenlenecek teşvik belgeleri kapsamında gerçekleştirilecek yatırımlar nedeniyle oluşacak ek istihdam için prim desteği uygulanabilir.

Devam eden yatırımlar sonucu istihdam edilen personel için destekten yararlanılabilir mi?

Sigorta primi desteğinden yararlanabilmek için, yeni kararname çerçevesinde, bu teşviki de içeren teşvik belgesi alınması gerekmektedir.

Bu çerçevede, daha önceki kararlara istinaden düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında devam etmekte olan yatırımlar sonucu istihdam edilen personel nedeniyle destekten yararlanabilmek, yatırımın kalan kısmı için yeni karara istinaden yeni teşvik belgesi alınmasıyla mümkün olacaktır.

Yapılması beklenen düzenleme var mıdır?

Sigorta primi desteğinin uygulamasıyla ilgili olarak önümüzdeki dönemde, Sosyal Güvenlik Kurumu genelgesi/genelgeleri yayımlanması beklenebilir.