Sigara mı çok ucuz, alkollü içecekler mi çok pahalı?

Eurostat'ın 2018 verilerine göre Türkiye sigarayı Avrupa'da en ucuza satan ikinci ülke. Buna karşılık alkollü içecekleri en pahalı satan beşinci ülke de Türkiye. Öte yandan ekmek ve tahıllar ile et fiyatlarında görece düşük fiyatlar uygulanıyor ama süt, peynir ve yumurtada AB ortalamasına yakın bir fiyat söz konusu.

Dün başladık, bugün yeni verilerle devam edelim. Avrupa Birliği İstatistik Ofisi-Eurostat tarafından oluşturulan ve TÜİK tarafından açıklanan yeni veriler Avrupa’daki gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler ve tütünle ilgili fiyat düzeyini gösteriyor. Verilerin 2018 yılındaki duruma ilişkin olduğunu da belirtelim.

Eurostat’ın çalışmasında Avrupa Birliği ortalaması yine 100 kabul edilerek toplam 37 ülke çeşitli ürünlere göre fiyat düzeyleri itibarıyla sıralanıyor.

Gıda ve alkolsüz içeceklere yan tarafta değiniyoruz. Hem zaten bu ürünlerde sıra dışı bir fiyat düzeyi söz konusu değil. Dün de vurguladığımız gibi Türkiye 2018 itibarıyla Avrupa’nın en ucuz ülkesi konumunda. Gıdada da bir kalemdeki istisna hariç tutulursa en ucuz ülkeler grubunda bulunuyoruz.

Bizim dikkatimizi çeken alkollü içecekler ve sigaradaki fiyat düzeyimizin Avrupa’daki yeri...

Ya sigara ucuz ya alkol pahalı

Eurostat hesaplamasında baz, Avrupa Birliği ortalaması. Öyle ya, herhangi bir mal için bir ülkede oluşan fiyat endeksini kıyaslayacak bir dayanak olması gerekir. İşte bu dayanak AB ortalaması. Fiyatlar AB ortalamasında 100 kabul ediliyor.

Şimdi gelelim bizde bu ortalamaya göre çok büyük sapma gösteren fiyatlara...

Bu fiyat endekslerini bizim, yani Türkiye İstatistik Kurumu’nun oluşturmadığını, hesaplama kaynağının Eurostat olduğunu bir kez daha belirtelim.

Avrupa Birliği ortalaması 100 olan sigara (istatistiklerde tütün olarak geçiyor) endeksi bizde yalnızca 35. Yani Türkiye’de sigara AB ortalamasından yüzde 65 daha ucuza satılıyor.

Türkiye bu 35 düzeyindeki endeksle 37 ülke arasında 36’ncı sırada. Bir başka ifadeyle sigarayı Avrupa’da en ucuz satan ikinci ülkeyiz. Sigarayı bizden daha ucuza satan tek ülke var, Kuzey Makedonya.

Sigarayı en pahalı satan ilk üç ülke ise 222 endeks değeriyle Norveç, 204 ile İngiltere ve 201 ile İrlanda.

“Türkiye’de gelir düzeyi düşük, tabii ki belirgin bir fiyat farkı olması gerekir” görüşü dile getirilebilir.

Bu görüş kısmen doğru. Kısmen, çünkü gelir düzeyine bakılacaksa diğer ürünlerdeki pahalılığı nasıl izah edeceğiz? Üstelik eğer amaç vatandaşı zararlı alışkanlıklardan uzak tutmaksa ya da uzaklaştırmaksa...

Sigarayı Avrupa’da en ucuz satan ikinci ülke olacağız, ama diğer yandan alkollü içkileri en pahalı satan beşinci ülke olmaktan geri durmayacağız.

Sigara mı daha zararlı, alkol mü? Amaç zararlı olup olmadıkları değilse, alkolü niye bu kadar pahalı satıyoruz sorusu ortada kalıyor.

Eurostat verilerine göre AB ortalaması 100 olan alkollü içeceklerin fiyatı Türkiye’de 163 düzeyinde. Alkollü içecekleri bizden daha pahalı satan yalnızca dört ülke var.

Alkollü içecekleri İzlanda 268’e, Norveç 252’ye, Finlandiya 182’ye, İrlanda 177’ye satıyor. Bizim fiyatımız ise 163.

Tekrar soralım; sigara mı daha çok zararlı, alkollü içecekler mi?

Alkollü içeceklerin fiyatının böylesine yüksek oluşturulmasındaki amaç vatandaşı zararlı bu içkiden korumaksa anlaşılan sigara daha az zararlı görülüyor.

Gıdada 34'üncü sıradayız

Türkiye gıda ve alkolsüz içecekler grubundaki fi yatlarıyla 37 ülke arasında 34'üncü sırada bulunuyor. AB ortalamasında 100 olan endeks, bizde 70 düzeyinde.

Zaten 37 ülke arasında 34’üncü sırada bulunmamız da Türkiye’nin gıda maddeleri açısından görece ucuz bir ülke olduğunu gösteriyor.

Kaldı ki bu köşede dün yazmıştık. Türkiye geçen yıl itibarıyla Avrupa’nın en ucuz ülkesi konumuna geldi. Avrupa Birliği ortalamasında 100 olan genel fiyat düzeyi bizde yalnızca 37.

Eurostat gıda fiyatlarını ekmek ve tahıllar ile et ve süt, peynir, yumurta olmak üzere üç kategoride izliyor.

Ekmek ve tahıllar ile et fiyatlarının endeksi gıdanın genel endeksine yakın. Türkiye’nin bu ürünlerdeki sıralaması da yine aynı şekilde gıdadaki genel sıralamaya yakın durumda.

Ancak süt, peynir ve yumurtada Türkiye’nin fiyatı AB’ye yaklaşıyor. Bu ürünlerde AB’de 100 olan fiyat, Türkiye’de 96 düzeyinde. Zaten Türkiye süt, peynir ve yumurtada Avrupa’nın en pahalı 25’inci ülkesi konumunda.