Sıfır / -0.1 faize rağmen Japonlar para harcamıyor

Japon ekonomisini yönetenler son 15 yıldır Japonları para harcamaya ikna etmeye çalışıyorlar.

Japonya artık gelişmiş bir sanayi ve finans ekonomisine sahip.

Kapitalist sistemde, sanayi ve finans toplumlarının faize duyarlı olduğu bilinir. Örnek de ABD toplumudur. ABD'de (kriz öncesi dönemde) faiz aşağıya çekilince halk tüketim harcamalarını artırır, iş çevreleri yatırıma yönelirdi.

Japon ekonomisi yönetenler de bunu yaptı. Faizi indirdi. Faizi indirmelerine rağmen Japonlar para harcamadı. Japonlar para harcamayınca da ekonomi büyüyemiyor.

Önceki gün Japon merkez bankası, deflasyon ve kriz ile mücadele etmek için 2 önemli karar aldı.

- Yüzde 0.1 olan faiz oranını indirdi. Bundan sonra faiz, sıfır ile yüzde - 0.1 aralığında olacak.

- Piyasaya ek para çıkarmak için Merkez bankası tahvil gibi varlıkları toplayarak 50 milyar dolar dolayında parayı ekonomiye salacak.

Eskiden İsviçre bankaları ile ilgili hikayeler anlatılırdı. Denilirdi ki, İsviçre bankaları faiz vermez. Parayı muhafaza ettikleri için müşterilerinden para alır.

Japon örneği ilginç. Merkez Bankası finans kuruluşlarına para verirken faiz almayacak, tersine kredi kullanana ek imkan tanıyacak.

Bugüne kadar etkili olmayan faiz sistemi acaba bu durumda netice verir mi?

Ucuz faizin 2 yönlü etkisi bekleniyor:

Tasarruf sahiplerinin faiz sıfırlanınca birikimden vazgeçerek para harcamaları bekleniyor.

Faiz sınırlanınca yatırımcıların ve tüketicilerin kredi kullanarak harcama yapmaları bekleniyor.

Japonların bekleyişleri böyle…

İyi de acaba bizde durum nedir ?

Bankalar TL'ye yüzde 6-7 ,dövize yüzde 1-2 net faiz ödüyor. Buna rağmen TL ve döviz mevduatı artıyor.

Bankalar faizi düşürdü.Tüketici bir miktar konut kredisi ve ihtiyaç kredisi kullanıyor ama yatırım için kredi talebi canlanmadı.

Biz yüzde 6-7 faizi düşük faiz kabul ediyoruz. Fakat yüzde 1-2 oranında veya sıfır oranında faiz uygulayan ülkelerde yaşayanlar için bizim faiz yüksek faiz. O zaman "carry-trade" denilen sistem içinde sıcak para akımı başlıyor. Ucuz faizli ülkelerden sağlanan fonlar, Türkiye'ye sıcak para olarak akıyor. Bizim TL'nin değerini yükseltiyor.

Açık anlatımıyla başka ülkelerde faiz ne olur ise olsun diyemiyoruz. Çünkü başka ülkelerdeki faiz oranları bizim ekonomimizi dolaylı olarak etkiliyor. Son yıllarda da bu etki olumsuz etki şeklinde oluyor.