Seyahat acentelerince verilen hizmetlerde KDV uygulaması

KDV Kanunu'nun 1. maddesi uyarınca; "Türkiye'de yapılan ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesindeki teslim ve hizmetler" katma değer vergisine tabidir. Dolayısıyla, seyahat acentelerince gerek yurt dışından Türkiye'ye getirilen, gerek Türkiye'den yurt dışına götürülen, gerekse yurt dışındaki bir ülkeden yine yurt dışındaki bir başka ülkeye götürülen turistlere verilen hizmetlerin Türkiye'de Katma Değer Vergisi'ne tabii olup olmayacağı, bu maddedeki temel esas alınarak ve yine Katma Değer Vergisi Kanunu'ndaki hizmet ihracına ve uluslararası taşımacılığa ilişkin istisna hükümleri dikkate alınarak değerlendirilir. Bu kapsamda, anılan hizmetleri üç guruba ayırarak konuyu ele almak uygun olacaktır:

Yurt dışından Türkiye'ye turist getirilmesi-incoming hizmetler :

Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 11'inci maddesinde; "İhracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler" KDV'den istisna edilmiş olup, konu ile ilgili olarak yayımlanan 26 seri nolu KDV genel tebliğinde hizmet ihracatının şartları belirlenmiştir. Hizmet ihracatında KDV istisnası uygulanabilmesi için aşağıdaki dört şartın birlikte gerçekleşmiş olması zorunludur.

1. Hizmet Türkiye'de yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış olmalıdır:

Yurt dışındaki müşteriden kasıt, hizmet sunulan kişinin ikametgahı, işyeri, kanuni ve iş merkezinin yurt dışında bulunması veya yurt içinde bulunan bir firmanın, yurt dışında kendi adına müstakil olarak faaliyet gösteren şube, acente, temsilci ve bürosunun olması gerekmektedir.

2. Fatura veya benzeri nitelikteki belge yurt dışındaki müşteri adına düzenlenmelidir:

Yapılan hizmet ile ilgili olarak düzenlenecek fatura veya benzeri belgenin, yukarıda özellikleri açıklanan yurt dışındaki bir müşteri adına olması zorunludur.

3. Hizmet bedeli, döviz olarak Türkiye'ye getirilmelidir:

Yurt dışındaki müşteri için yapılan hizmete ait bedelin, Türkiye'ye döviz olarak getirilmesi zorunludur. İstisnadan yararlanacak olanın döviz alım bordrosu veya dövizin Türkiye'ye getirildiğini tevsik eden, kambiyo mevzuatına göre geçerli diğer bir belge ile bunu tevsik etmesi gerekmektedir.

4. Hizmetten yurt dışında yararlanılmalıdır:

İstisnanın uygulanabilmesi için, hizmetten, yurt dışında yararlanılmış olması gerekir. Diğer bir anlatımla, yurt dışındaki müşteri için verilen hizmetin bu müşterilerin, Türkiye'deki faaliyetleri ile ilgisinin olmaması gerekmektedir.

Anılan düzenlemeler uyarınca; Türkiye'ye gelecek turistlerle ilgili olarak Türkiye'de verilen konaklama, yeme içme, tur düzenleme vb. hizmetler katma değer vergisine tabi olacak, bu hizmetlerle ilgili olarak alınan acenta hizmet bedeli ( komisyon bedeli, kar ya da hendling fee gibi adlandırılan hizmet bedeli) ise,

- Faturanın yurt dışındaki müşteri adına düzenlenmesi,

- Fatura bedeli dövizin Türkiye'ye gelmesi

koşuluyla katma değer vergisine tabi olmayacaktır.

Örnek:

Türkiye'de yerleşik olan ve seyahat acenteliği yapan (X) A.Ş. yurt dışında bulunan bir seyahat acentesinin gönderdiği turist grubuna konaklama, tur düzenleme ve yeme-içme hizmeti vermektedir. Bu mükellef, söz konusu hizmeti karşılığında, 10.000.00 TL para almıştır. Türkiye'deki seyahat acentesi aldığı bu paranın 8.500.00 TL'lik kısmını, turist grubunun Türkiye'deki konaklama, yeme-içme gibi masraflarında kullanmıştır. Yaptığı bu masraflardan sonra kendisine 1.500.00 TL kalmıştır.

Bu durumda bu mükellef yabancı seyahat acentesine 1.500.00 TL tutarında hizmette bulunmuştur. Bu hizmetten yabancı seyahat acentesi yararlandığından bu tutara katma değer vergisi uygulanmayacak ve hizmet ihracatı kapsamından işlem yapılacaktır.

Ancak, adı geçen mükellefin turist grubuna Türkiye'de verdiği yeme-içme, konaklama gibi hizmetlerden, Türkiye'de yararlanıldığından, bu hizmetler vergiye tabi tutulacaktır. Dolayısıyla turist grubuna verilen yeme-içme konaklama gibi hizmetler için genel esaslara göre hesaplanan ( anılan hizmetler için uygulanmakta olan katma değer vergisi oranları esas alınarak) katma değer vergisinin ödeneceği tabiidir.

Bu mükellef, yabancı seyahat acentesine verdiği söz konusu hizmetlere ait keseceği faturada, vergiden müstesna tutulan hizmet bedeli ile vergiye tabi tutulacak hizmet bedelini ayrı ayrı gösterebileceği gibi, bu hizmetler için ayrı ayrı fatura da düzenlenmesi mümkün bulunmaktadır.

Yurt Dışına Turist Götürülmesi-Outgoing Hizmetler :

Maliye Bakanlığınca yayımlanan 40 seri nolu KDV Genel Tebliğinde; yurt dışına tur düzenleyen seyahat acentelerinin yurtiçi müşterilere yurt dışında vermiş olduğu hizmetlerin KDV karşısındaki durumuna ilişkin açıklamalar yapılmıştır. Anılan Tebliğde de açıklandığı üzere;

- Türkiye'de yerleşik seyahat acentelerince organize edilerek yurt dışına düzenlenen turlara katılanlara, yurt dışında verilen yeme-içme, konaklama, ulaştırma, rehberlik, gezi, sağlık v.b. hizmetler yurt dışında verildiğinden ve yolcular bu hizmetlerden yurt dışında yararlandığından, bu hizmetler Türkiye'de ayrıca katma değer vergisine tabi tutulmayacaktır.

- Tur organizasyonuna katılanlara yurt içinde verilen hizmetler ise katma değer vergisine tabi olacaktır. Bu kapsamda, yurt dışına götürülen Türkiye'de yerleşik kişilere acente hizmet bedeli olarak faturalanan (ya da acentenin komisyonu veya karı olarak adlandırılabilen) tutarlar ise genel oranda (% 18) katma değer vergisine tabi olacaktır.

Bu çerçevede tur faaliyetiyle ilgili olarak yurt dışından satın alınan hizmet bedellerinin Vergi Usul Kanunu çerçevesinde belgelenmesi koşuluyla, bu hizmetlere ait masraf ve belgelerde gösterilen tutarlara katma değer vergisi uygulanmayacaktır.

Seyahat acentesi tarafından müşterilere kesilecek faturada hizmet karşılığını teşkil eden tüm bedel gösterilecek; ancak, katma değer vergisi yurt dışında verilen hizmet bedelleri düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden hesaplanacaktır. (Hizmet bedeli katma değer vergisi tutarını da içerecek şekilde belirlenmiş ise, hizmet bedeli ve katma değer vergisi ayrıştırması iç yüzde oranı kullanılarak hesaplanacaktır.)

Diğer taraftan, yurt dışına yapılan yolcu taşımacılığına ait bedelin ayrıca fatura edilmesi veya kesilecek faturada taşımacılık karşılığını teşkil eden bedelin ayrıca gösterilmiş olması halinde bu bedel de Katma Değer Vergisi Kanununun 14. maddesi uyarınca, katma değer vergisinden müstesna olacaktır.

Örnek:

(XYZ) seyahat acentesinin Haziran 2009 döneminde düzenlediği tur faaliyetleri nedeniyle elde ettiği bedellerin toplamı 100.000.00 TL.dır. Firmanın bu seyahat sırasında müşterileri için yurt dışından satın aldığı konaklama, yeme-içme, rehberlik v.s. gibi hizmetlere ait giderler Vergi Usul Kanununa uygun belgelerle tevsik edilmiştir. Bu tür giderler toplamı 50.000.00 TL., taşımacılığa ait bilet bedelleri toplamı ise 20.000.00 TL.dır. Seyahat acentesinin vergiye tabi matrahı

50.000.00 + 20.000.00 = 70.000.00 TL. KDV'ye tabii olmayan bedel.

100.000.00 - 70.000.00 = 30.000.00 TL. KDV matrahı olacak, vergi bu bedel üzerinden hesaplanacaktır.

Ancak, bu şekilde işlem yapılabilmesi için firmanın müşterilerine keseceği faturalarda; yurt dışında yapılan masraf tutarını ve taşımacılık bedelini ayrı ayrı göstermesi, kalan bedel üzerinden vergi hesaplaması gerekmektedir.

Yurt dışında yerleşik kişilere yurt dışında hizmet verilmesi :

Yurt dışındaki bir müşteri için yine yurt dışında bir hizmet verilmesi(tur düzenlenmesi vb) durumunda ise bu işlemler Türkiye'de yapılmadığı ve hizmet Türkiye de verilmediği için  KDV Kanunu'nun yukarıda yer verilen 1 maddesi hükmü uyarınca, KDV'nin konusuna girmemekte olup, faturada KDV hesaplanmayacak ve ayrıca KDV beyannamesi ile beyan edilmeyecektir.