Ses sihirbazı Björk
Başlıktaki bu ismi duymamış okurlarımıza: Björk, İzlandalı, 46 yaşında, çok çok kendine özgü müziği ve soprano sesiyle bir kadın sanatçı. Sadece bir ses sihirbazı değil. Bu sütunun konusu olan yenilikçilik-yenileşim-inovasyonu yaşam tarzı olarak benimsemiş. 1980’lerden beri müzik dünyasını hep şaşırtıyor. Sürekli, yeni bir projeyle ortaya çıkıyor. Son “numarası”nı Manchester Bilim ve Teknoloji Müzesi’nde yaptı: 10 şarkılık yeni albümünün, her parçasını iPad/iPhone uygulaması (application) olarak çıkartacağını açıkladı.
Albümün ilk parçası Crystalline, müzenin sahnesinde ses olarak dünyaya geldi. Ama, uygulama olarak yaşayacak.
***
Hadi kaseti unuttuk, ama müzik, CD veya MP3 formatını da aşıp, “mobil uygulama” olarak ortalıkta dolaşmaya başlamıştı bir süredir. Ama iPhone/iPad’in küresel cazibe objesi haline gelmesiyle birlikte yenilikçi kafalar, “Acaba bu yeni teknolojiyi müziğe nasıl uygularız?” diye düşünmeye başladı.
Pop müziğin, uygulama şeklinde bu cihazlara girmesiyle yepyeni bir müzik dağıtım türü doğmuş oldu: Taş plaktan vinil plağa, oradan kasete, oradan MP3 ve CD’ye geçişte son durak: Uygulama. Müzik, uygulama şeklinde “indirildiği” takdirde video oyunu olabilir. Müzikli animasyon olabilir. Müziğin sözleri ekranda okunabilir. Bütün bunları başkalarına yollayabilirsiniz: Sosyal paylaşım dediğimiz şey. Uygulamaya coğrafi işaret takarak nerede, hangi enlem hangi boylamda olduğunuzu işaretleyebilirsiniz. Facebook’ta paylaşırsınız. Orada, sevdiğiniz tür müzikler listesine katarsınız. Kısacası, eskisi gibi sadece dinlemek yok artık. Müzik içerikli bir platform yaratmanız mümkün.
***
Björk, işte bütün bu varılan teknolojik aşamayı Biophilia (Yaşam Sevgisi) adını verdiği yeni albümünde dünyanın genç nüfusuna sunacak. Gözlerini dijitalle açmış, öncesini bilmeyen yeni kuşağa...
Albümün ilk parçası Crystalline, 25 Haziran’da Manchester’de ortaya çıktı. Bir Apple uygulaması olarak satılmaya başlandı. Albümün diğer parçaları her ay iki tane olmak üzere damla damla piyasaya çıkacak. Müzik, Björk’e tapanlar için harikulade: Öte alemden sesler... Ama, Björk’ten nefret edenler için kapı gıcırtısı. İkisinin ortası yok.
Yeni olan, sadece bu da değil... Björk, albümü için, daha önce kimsenin kullanmayı akıl etmediği tuhaf ve farklı aletlerden de ses üretti: Yer çekimiyle salınan sarkaçların dokunmasıyla çalışan bir tür harp. Endonezya santuru. Bir tür vurmalı çalgı çelesta. Subsonik bass. Tesla Bobini (kablosuz elektrik iletmeye yarayan cihaz). Dikkat! Björk, bobini, müzik aleti olarak sahnede. Sonuç? Elektronik bir ses çağlayanı.
Yine yeni bir şey daha var: Björk, dünyada 8 değişik şehirde altışar haftalık etkinlikler planlıyor. Dijital nüfusa doğayı, evreni anlatmak üzere bilim workshop’ları, konuşmalar, sergiler...
Bu girişimin tek sonucu olacak: Müziği, bir multi-medya ve sanat konumlandırmasına (enstalasyon) dönüştürecek.