Serbest Bölgeler ve belirsizlik tuzağı
Usandırsa da, bıktırsa da kimi genellemeleri durmadan yinelemek gerekiyor. " Temel amacımız, fiziki sermaye, insan kaynağı ve teknolojiyi üretim sürecinde etkin ve verimli kullanarak zenginliği artırarak insanlarımızın refahını artırma ve yaşamını kolaylaştırmadır". Bütün politik, sosyoekonomik ve kültürel kararlar ve uygulamalar bu temel amaca ulaşmanın araçlarıdır.
Serbest Bölgeler de ülkemizde zenginliği artırma, insan yaşamını kolaylaştırma içindir.
Serbest Bölgelerle doğrudan ve dolaylı ilişkisi olan herkese sorularım var. Soruların amacı, kalkınmanın araçlarından sadece biri olan Serbest Bölgeleri belirsizlik tuzağından kurtarmak için küçük anımsatmalar yapmadır. Umarım, siyasetçisi, bürokratı, girişimcisi, bilgisi ve sözü olan herkes "kibir ve üstünlük inancının" tutsağı olmaz, tartışmaya katılır; sorunun çözümüne katkı yapar:
1."Serbest Bölgelerin bittiğini, tasfiye sürecine girdiğini" söyleyenler ne kadar haklıdır?
2. Ülkemizde büyük umutlarla kurulan, iddialı açıklamalarla sunulan serbest bölgelerin bir "kimlik bunalımı" var mıdır? Serbest Bölgeler "üretimi geliştirmenin, ticaret ve depolamamın" neresinde duruyor?
3. Serbest Bölgelerde "üretim yapanların görece iyi durumu" ile "ticaret yapanların" durumu "farklılaştı" mı? Bu farklılığı yaratan kararların arkasında hangi algı ve bakış açısı var?
4. Serbest Bölgelerin kuruluş sırasında yapılan düzenlemelerden hangi "sakıncalar" nedeniyle geri adım atıldı? "Geriye doğru işleyen düzenlemeler" yapılması, ülkemizin yönetimine olan güveni sarsmaz mı? Özellikle yabancı sermaye yatırımlarını caydırmaz mı?
5. Serbest Bölgelerde arsa tahsisleri, teşvik uygulamaları, uygulamalardan vazgeçildiğinde yatırımcıya "zaman güvencesi" verilmesi gerekmez mi?
6. Serbest Bölgelerdeki "işlemleri" zorlaştıran, maliyetleri artıran "çok-odaklı gözetim ve denetim" belli bir merkeze toplama konusunda neden ciddi adımlar atılmaz?
Vicdanları rahatlatacak gerekçeler
7. Küresel ticaretin hızlı gelişmesi nedeniyle Serbest Bölgelerin değişen işlevlerine göre "bürokrasinin azaltılması", "teşviklerin kategorize edilerek işlevselleştirilmesi" ve "yatırımcı firmaların yönlendirilmesi" için yapılması düşünülen düzenlemeler en şeffaf ortamlarda tartışılarak, katılımcı bir anlayışla ele alınamaz mı?
8. Serbest Bölgelerde yatırımcıların çoğunun canını yakan 13.03.2012 tarih 869-1456 sayılı tebligatla ortaya çıkan Kaynak Kullanım Destekleme Fonu(KKDF) ile ilgili had safhaya ulaşmış huzursuzlukla ilgili net tavır ortaya konamaz mı? Bu konu, herkesin vicdanını rahatlatacak gerekçelerle açıklığa kavuşturulamaz mı?
9. Serbest Bölgeleri kurup, yol bağlantılarını, demiryolu saplantılarını, doğalgaz olanaklarını sağlamamak, "küresel rekabette şans eşitliği hatta üstünlüğü yaratmak" ilkesine aykırı değil mi? Eğer, kamunun sunması gereken altyapılar sunulmayacaksa, bölgelere neden izin verildi? Serbest Bölgeler gibi bir araçla ilgili bütün bileşenler ve bağlamlar karar parametresi olarak kullanılmadan alınan kararlar, bölgelere olan güveni sarsmaz mı? Böyle bir tutum ülke imajını olumsuz yönde etkilemez mi?
10. Serbest Bölgelerden numune gönderme, makine-bakım onarımı, NSC uygulamalarının işleri giderek çıkmaza sokan, işleyişi i yavaşlatan caydırıcı mekanizmalar, gelişmenin önünü açan mekanizmalara dönüştürülemez mi?
11. Serbest Bölgelerde yönetici değiştikçe "anlayış ve uygulama değişmesi" zaman önlenecek, uygulamaların kişilere değil kurumların ilkelerine bağlı hale getirilmesi için ne gibi düzenlemeler yapılmak isteniyor?
İletişim ve koordinasyon eksikliği
12. Özellikle Bakanlıklar arasında "iletişim ve koordinasyon eksikliği" ne zaman aşılacak?
13. Serbest Bölgelerde hafta sonu çalışma engeli nasıl aşılacak? Örneğin Cuma günleri tatil olan birçok ülke ile ticarette iki günlük aksamanın iş akışlarını azalttığı, verimliliği düşürdüğü dikkate alınırsa, ayrıntıdaki sorunların çözümü için bir çalışmalar yapılamaz mı?
14. Taşıma sisteminde "indirimli mazot" uygulamasının Serbest Bölgeler için yarattığı haksız rekabet önlenemez mi?
15. Tarım İl Müdürlüklerinden alınan izinlerdeki gecikme üzerine gidiliyor mu? Serbest Bölgelerde "işlem maliyetini" artıran küçük ayrıntıların tümünü saptayacak kapsamalı bir çalışma yapılıyor mu?
16. Serbest Bölgelerde kargo sıkıntılarından numunelere, makine-bakım onarımından, bakım için çiplerle ilgili sorunlara, hafta sonu çalışmadan, koridor uygulamaları sorununa, kambiyo sorunlara daha bir dizi küçük ayrıntıya bir bütün olarak ele alınacak mı?
17. Serbest Bölge yönetimlerinin örnek bir yasa diye tanımladığı 3218 Sayılı Yasanın yarattığı düzeyden neden rahatsız olundu? Neden geri adım atıldı? İnandırıcı gerekçelerle girişimcilerin vicdanları rahatlatılamaz mı?
18. Eximbank'ın Serbest Bölgelerin işlevlerini dikkate alarak, üretim ve ticareti geliştirici önlemlerle ilgili bir çalışması var mı?
19. Serbest Bölgelerle ilgili bütün ayrıntıların analiz edildiği, uygulamaların sorgulandığı, çözümlerin netleştirildiği bir aşamaya gelinerek "belirsizlik engeli" nasıl aşılacak?
Her zaman yineliyoruz: " Biz dışardan gözlem yapan insanlarız, yanılabilme özgürlüğünü kullanıyoruz, " Söylenenlerimizi onlayamayabilirsiniz ama, bizi anlamaya çalışın" çağrısını yapıyoruz. Kibir ve üstünlük inancı olanlar bu çağrı karşısında kulakları sağır eden sessizliklerini koruyor; kendilerini de "kamu hizmet ettiklerine" inandırıyor. Kamu hizmetinin erdemi "hesap verebilir olma" ilkesi değil midir?
Yanlışlarımızın düzeltilmesini, eksiklerimizin tamamlanmasını, doğrularımız onanmasını istiyoruz. Bu ülke insanının böylesi bir hakkı yok mu?