Serbest Bölgeler Kanunu'nda yapılan değişiklikler
Değerli DÜNYA okurları, 25.11.2008 tarih ve 27065 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 12.11.2008 tarih ve 5810 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu ile Gümrük Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'la, Serbest Bölgeler Kanunu'nun başta vergi teşviklerini düzenleyen geçici 3. maddesi olmak üzere bazı maddeleriyle Gümrük Kanunu'nun bazı maddelerinde değişiklik yapılmıştır.
Kanunla yapılan bazı düzenlemeler aşağıda özetlenmiştir.
1. Vergi teşvikleriyle ilgili olarak yapılan yeni düzenlemeler
a) Ücret gelir vergisi istisnası
Serbest Bölgeler Kanunu ile Gümrük Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'la, serbest bölgelerde üretim faaliyetinde bulunanların, üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az yüzde 85'ini yurtdışına ihraç etmeleri koşuluyla istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretlerin, Avrupa Birliği'ne tam üyelik tarihine kadar gelir vergisinden müstesna olması öngörülmektedir.
Yapılan düzenlemede, ücretlerin gelir vergisinden müstesna tutulması üretim faaliyetinde bulunanlarla sınırlı olarak ve üretilen ürünlerin en az yüzde 85'inin ihracı koşuluyla öngörülmüştür. İstisna uygulaması için;
. Faaliyet ruhsatının tarihinin ve süresinin,
. Ücretin ödeme yerinin, dövizle yapılıp yapılmamasının ve Türkiye'ye getirilip getirilmemesinin, bir önemi yoktur.
Kanun ayrıca;
. Asgari ihracat oranının yüzde 50'ye kadar indirilmesi ve kanuni seviyesine kadar yükseltilmesi konusunda Bakanlar Kurulu'nun yetkili olmasını,
. Asgari ihraç koşulunu yerine getiremeyenlerin zamanında ödemedikleri vergilerin cezasız olarak, gecikme zammıyla birlikte ödenmesini öngörmektedir.
Düzenleme 01.01.2009 tarihinden geçerli olmak üzere 25.11.2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
b) Damga vergisi ve harç istisnası
Serbest Bölgeler Kanunu ile Gümrük Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'la, serbest bölgelerde gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili olarak yapılan işlemlerin ve düzenlenen kâğıtların, Avrupa Birliği'ne tam üyelik tarihine kadar damga vergisi ve harçlardan müstesna olması öngörülmektedir.
Damga vergisi ve harç istisnası, sadece imalatçılar için değil, serbest bölgede faaliyette bulunan bütün mükellefler için öngörülmekte, istisna uygulaması için asgari ihracat koşulu da bulunmamaktadır.
Damga vergisi ve harç istisnası, faaliyet ruhsatının tarihine ve süresine bakılmaksızın bütün mükellefler için uygulanacaktır.
Özetle yapılan düzenlemeyle;
. 31.12.2008 tarihi itibariyle sona erecek olan damga vergisi ve harç istisnasının süresi Avrupa Birliği'ne tam üyelik tarihine kadar uzatılmakta,
. Kapsamı faaliyet ruhsatının ne zaman alındığına bakılmaksızın bütün mükelleflere yaygınlaştırılmakta,
. Bu arada mevcut hükümdeki teknik bir sorun da hükme "... ve düzenlenen kâğıtlar..." ibaresi eklenerek giderilmektedir.
31.12.2008 tarihine kadar yürürlükte olan mevcut yasal düzenleme kapsamında banka ve sigorta muameleleri vergisi de olmakla birlikte, yeni düzenleme bu vergiyi kapsama almamıştır. Dolayısıyla, 01.01.2009 tarihinden itibaren banka ve sigorta muameleleri vergisine ilişkin bir istisna bulunmamaktadır.
Düzenleme 01.01.2009 tarihinden geçerli olmak üzere 25.11.2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
2. Mevcut teşviklerin durumu
Serbest Bölgeler Kanunu ile Gümrük Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Serbest Bölgeler Kanunu'nun vergi teşviklerini düzenleyen geçici 3. maddesinin birinci fıkrasında yer alan vergi teşviklerine ilişkin bir değişiklik öngörmemektedir. Bu çerçevede, 06.02.2004 tarihi itibariyle faaliyet ruhsatı almış olanların;
a) Bölgede gerçekleştirdikleri faaliyetleri dolayısıyla elde ettikleri kazançları, bu tarih itibariyle faaliyet ruhsatlarında belirtilen sürenin sonuna kadar gelir veya kurumlar vergisinden,
b) Bölgede istihdam ettikleri personelinin ücretleri 31.12.2008 tarihine kadar, ruhsat süresi bu tarihten önce bitiyorsa bu tarihe kadar gelir vergisinden,
c) Bölgede gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili olarak yaptıkları işlemler 31.12.2008 tarihine kadar her türlü vergi, resim ve harçtan, müstesnadır.
Serbest Bölgeler Kanunu ile Gümrük Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Serbest Bölgeler Kanunu'nun geçici 3. maddesinin ikinci fıkrasını değiştirmektedir. Ancak değiştirilen fıkrada yer alan, bölgede imal edilen ürünlerin satışından elde edilen kazançlarla ilgili istisna yeni düzenlemede de yer almaktadır. Yeni düzenlemede mevcut düzenlemeye ek olarak, istisnanın 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 15 ve 30. maddeleri uyarınca yapılacak stopaja etkisi olmayacağına ilişkin bir hüküm yer almakla birlikte, bu hüküm uygulamada her hangi bir farklılık yaratmamaktadır.
3. Yapılan diğer bazı değişiklikler
. Kanunla, Serbest Bölgeler Kanunu'nun 8. maddesinin ikinci fıkrasının aşağıdaki şekilde değiştirilmesi öngörülmektedir:
"Bedeli 5000 ABD Doları veya karşılığı Yeni Türk Lirası'nı geçmeyen Türkiye mahreçli mallar, isteğe bağlı olarak ihracat işlemine tabi tutulmayabilir."
Bu değişiklik sonucunda serbest bölgelerde faaliyet gösteren firmaların günlük ihtiyaçlarını daha rahat karşılamalarına olanak sağlanması amaçlanmaktadır. Mevcut uygulamada 500 USD ile sınırlı olan bu tutar günlük ihtiyaçların karşılanmasına cevap verememektedir.
. Kanunla serbest bölgelerin, Avrupa Birliği'ne tam üyelik tarihine kadar gümrük bölgesi dışı sayılması ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun belirli hükümlerinin bu tarihe kadar uygulanmaması öngörülmektedir.
Böylece halen yaşanan iki farklı kanun arasındaki ayrılıkların giderilmesi ve serbest bölgede faaliyette bulunan firmaların yaşayabileceği potansiyel zorlukların ortadan kaldırılması amaçlanmaktadır.
. Kanunla, Gümrük Vergisi Kanunu'na eklenen geçici 7. maddeyle;
- Gümrük Kanunu'nun 152, birinci fıkrasının (a) bendi hariç olmak üzere 157, 158 ve bölgede faaliyette bulunan işletmelerin ihtiyaçlarıyla sınırlı olarak 185. maddelerinin Serbest Bölgeler Kanunu'na aykırı olan hükümlerinin, Avrupa Birliği'ne tam üyeliğin gerçekleştiği tarihe kadar uygulanmayacağı,
- Ancak 158 ve 185. madde hükümlerinin, 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu yönünden uygulanmaya devam olunacağı,
- Maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önceki dönemler için 4760 sayılı kanuna göre tarhiyat yapılmayacağı, daha önce yapılan tarhiyatlardan vazgeçileceği, tahakkuk eden tutarların terkin edileceği, tahsil edilmiş tutarların ise ret ve iade edilmeyeceği, hükme bağlanmıştır.
Buna göre, Özel Tüketim Vergisi Kanunu'nun konusuna giren malların vergiye tabi olmayan malların imali dışında her ne suretle olursa olsun kullanılması veya sarfı özel tüketim vergisine tabi olacaktır.
Yapılan düzenlemeyle, özel tüketim vergisine tabi malların serbest bölgede tüketilmesi veya imalatta kullanılması halinde vergi uygulanması öngörülerek, bu malları yurtiçinde tüketenler veya imalatta kullananlar ile serbest bölgede tüketenler ya da imalatta kullananlar arasında, yurtiçindekiler aleyhine var olan haksız rekabet önlenmek istenmiştir.
Düzenlemeyle ayrıca, maddenin yürürlük tarihinden önceki dönemlere ilişkin özel tüketim vergisi açısından yapılan tarhiyat ve tahakkuklardan vazgeçilmesi öngörülmektedir.
SERBEST BÖLGELER KANUNU
DEĞİŞİKLİK ÖNCESİ DÜZENLEME DEĞİŞİKLİK SONRASI DÜZENLEME
GEÇİCİ MADDE 3 - Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla bu Kanuna göre kurulan serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere ruhsat almış mükelleflerin; GEÇİCİ MADDE 3 - Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla bu kanuna göre kurulan serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere ruhsat almış mükelleflerin;
a) Bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri dolayısıyla elde ettikleri kazançları, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla faaliyet ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır. Bu istisnanın 31.12.1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 94'üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b) alt bendi kapsamında yapılacak tevkifata etkisi yoktur. a) Bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri dolayısıyla elde ettikleri kazançları, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla faaliyet ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır. Bu istisnanın 31.12.1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 94'üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b) alt bendi kapsamında yapılacak tevkifata etkisi yoktur.
b) Bu bölgelerde istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler 31.12.2008 tarihine kadar gelir vergisinden müstesnadır. Ancak, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla ruhsatlarında belirtilen süre 31.12.2008 tarihinden daha önceki bir tarihte sona eriyorsa, istisna uygulamasında ruhsatta yer alan sürenin bitiş tarihi dikkate alınır. b) Bu bölgelerde istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler 31.12.2008 tarihine kadar gelir vergisinden müstesnadır. Ancak, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla ruhsatlarında belirtilen süre 31.12.2008 tarihinden daha önceki bir tarihte sona eriyorsa, istisna uygulamasında ruhsatta yer alan sürenin bitiş tarihi dikkate alınır.
c) Bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri ile ilgili olarak yaptıkları işlemler 31.12.2008 tarihine kadar her türlü vergi, resim ve harçtan müstesnadır. c) Bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri ile ilgili olarak yaptıkları işlemler 31.12.2008 tarihine kadar her türlü vergi, resim ve harçtan müstesnadır.
Serbest bölgelerde faaliyette bulunan gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin bu bölgelerde imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları Avrupa Birliği'ne tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yıllık vergileme döneminin sonuna kadar gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır. Bu istisnanın Gelir Vergisi Kanunu'nun 94'üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b) alt bendi kapsamında yapılacak tevkifata etkisi yoktur. Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme döneminin sonuna kadar; a) Serbest bölgelerde üretim faaliyetinde bulunan mükelleflerin bu bölgelerde imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır. Bu istisnanın 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b) alt bendi ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci ve 30 uncu maddeleri uyarınca yapılacak tevkifata etkisi yoktur. b) Bu bölgelerde üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az % 85'ini yurtdışına ihraç eden mükelleflerin istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler gelir vergisinden müstesnadır. Bu oranı % 50'ye kadar indirmeye ve kanuni seviyesine kadar yükseltmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Yıllık satış tutarı bu oranın altında kalan mükelleflerden zamanında tahsil edilmeyen vergiler cezasız olarak, gecikme zammıyla birlikte tahsil edilir. c) Bu bölgelerde gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili olarak yapılan işlemler ve düzenlenen kağıtlar damga vergisi ve harçlardan müstesnadır. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.