Seçimler yapay zekâ ile yapılabilseydi, ne olurdu?
Geçen haftaki köşemde “Artık seçimleri yapay zekâ yapsın!” diye yazınca epey direkt mesaj ve soru aldım. Hazır bu hafta yine seçime gideceğiz, gündem de uygun, o halde bu yazımda da gelen haklı sorulara yanıt vermeye daha doğrusu sizlerle birlikte düşünmeye devam edelim istedim.
Her şeyden önce yapay zekâ ve üzerinde çalışması gereken blockchain, sistemi hangi alanlarda iyileştirebilirdi ona bakalım;
1-Veri güvenliği ve hız; Blockchain, her bir veri setini birçok farklı yerde eşzamanlı olarak saklayacağından oylarla ilgili bilginin manipülasyonu veya hileli oy kullanımı gibi seçim hilelerinin önlenmesine klasik herhangi bir sistemden daha fazla yardımcı olur. Bu da tüm işlemleri , sayım ve kontrolleri neredeyse anında yapılabilir ve gerçek zamanlı hale getirir. Hataları, gecikmeleri ve belirsizliği azaltır.
2-Katılımın artması; E-seçimler, seçmenlere oy kullanma aşamasında daha fazla esneklik sağlar. Herkes, her yerden oy kullanabilir. Engelli bireyler, yaşlılar , seyahatte olanlar ve uzak bölgelerde yaşayanlar için seçime katılımı kolaylaştırır.
3-Maliyet Tasarrufu; Fiziksel sandıklar, oy pusulaları ve sayım personeli gerektirmeyen bir sistem olacağından önemli miktarda maliyet tasarrufu yaratır.
4-Şeffaflık, denetlenebilirlik; Blockchain, herkes tarafından görülebilen ve takip edilebilen bir kayıt ve yayın sistemi sağlayabileceği için seçim süreci daha şeffaf hale gelir. Denetlenebilir, güven sağlar, adil koşullarda oy kullanmaya, seçilmeye olanak sağlar. Seçmen katılımını izlemek ve potansiyel sorunları tespit etmek olanakları artar.
Akla gelen itirazları direkt olarak yanıtlayarak ilerleyeyim;
Seçmenlerin tekil kullanım, kimlik doğrulama ve T.C. vatandaşlığı kontrol ve teyitleri, E-Devlette güvenliğinde ve doğrulamasında nasıl sağlanıyorsa o şekilde sağlanır. Hatta daha ileri seviyede güvenlik alt yapıları kullanılır.
Sistem mutlaka Blockchain alt yapısında çalışır. Biyometrik şifrelerle, ilave kontrol yöntemleriyle güvenlik sağlanır, sahtekarlık önlenir ve güvenilirlik güçlendirilir.
Mobil, masa üstü cihazlardan, her yerden oy verilebilir. Bu yüzden cihazı, interneti olmayan, teknolojik ya da bedensel kısıtı olanlar için belirli merkezlerde gelişmiş, önlemleri alınmış elektronik oy verme kabinleri, noktaları kurulur.
Ya da gezici araçlarla, minibüslerle, tırlarla dolaşılarak bu tür engeller ortadan kaldırır. Şu anda da zaten mobil sandık uygulaması var. Sandık yerine özel araç ve mobil cihazlarla seçmenin ayağına giden devlet görevlileri bu işlevi yerine getirir.
En çok korkulan şey “Ya verinin başında oturanlar ve hacker’lar sistemi çökertir, veri çalar ya da değiştirirlerse ne olacak?
Yanıt belli aslında. Her şeyden önce blockchain ve ileri şifreleme alt yapısı, bağımsız denetleme yöntemleri, yedekleme ve kriz yönetim önlemleri maksimumda kullanıldığında bu olasılıklar şu anda sandıkların başında ve merkezde yapılabileceklerden çok daha güvenli ve kontrol edilebilir bir ortam yaratır.
Şüpheli ya da problemli durumlarda bireysel ya da kitlesel, belli lokasyonlarda oylama tekrarı fiziksel yöntemlerden çok daha kolay ve maliyetsiz yapılabilir.
Sonuç olarak hem dünya hem ülkemiz açısından geldiğimiz teknoloji, akıl, bilgi ve deneyim seviyesinde bu tip konulardaki mazeretler, sorunlar çok daha güvenli, kolay, hızlı ve şeffaf çözülebilir. Yeter ki isteyelim.