Seçime doğru altına hücum

Küresel bankacılık sisteminde kriz işaretleri dünyada yatırımcıları “güvenli liman” görülen altına yöneltirken, kurların baskılanması, TL araçların getirisinin enflasyonun altında kalması nedeniyle Türk halkının son aylarda zaten belirgin bir artış gösteren altına yönelik talebi, seçime doğru daha da ivmelendi. Seçime sayılı günler kala altına yatırım eğiliminde belirgin artış yaşanıyor ve volatil seyre geçen altın fiyatları rekorlar kırıyor.

Baskılanan kurların yerinde sayması nedeniyle dövizin reel olarak yatırımcısına kaybettirmesi, Kur Korumalı Mevduata (KKM) rağmen TL mevduat ve diğer TL yatırım araçlarının faiz getirisinin de enflasyonun altında kalması gibi nedenlerle Türkiye’de uzun süredir altına yöneliş dikkati çekiyordu.

Bunun yanında, küresel bankacılık krizi kaygısı ve sayılı günler kalan seçime doğru siyasal ve ekonomik alandaki belirsizliklerin finansal yatırımcıları ve ortalama yurttaşı “güvenli liman” arayışı ile altına daha fazla yönelttiği belirtiliyor. Bu süreçte birikimlerini koruma güdüsünün yurttaşları dünyadaki fiyat hareketlerinden de bağımsız olarak altına yatırıma yönelteceği öngörülüyor.

Altın fiyatları hareketlendi

Küresel bankacılık sisteminde kriz endişesinin arttığı süreçte, içeride seçim tarihinin de belli olmasının ardından altın fiyatlarında yukarı yönlü eğilim belirgin biçimde güçlendi. Altın fiyatlarında özellikle 10-17 Mart haftasının son iş gününde hızlı bir çıkış yaşandı.

17 Mart Cuma günü itibarıyla altının onsu 1.989,37 dolardan işlem görürken yurt içi piyasalarda altının gramı 1,216,37 liraya, çeyrek altının 1.988,76 liraya, Cumhuriyet altını da 8 bin 262 liraya yükselerek haftayı kapadı. 20-27 Mart haftası ise altında yüksek volatile ile başladı.

20 Mart itibariyle uluslararası piyasalarda ons altın 2.000 doları aştıktan sonra biraz geri çekildi. İç piyasada gram altın 1.220 lirayı geçerek tüm zamanların rekorunu kırdı. Altının gram fiyatı dün öğle saatlerinde 1.224 liradan alıcı bulurken, çeyrek altın 2 bin 15, Cumhuriyet altını 8 bin 33 liradan satıldı.

İthalata kontrol

23 Şubat’ta Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda değişiklik yapan Cumhurbaşkanlığı kararı ile altın ithalatına kontrol niteliğinde düzenlemeye gidildi. Buna göre standart ve standart dışı işlenmiş kıymetli madenlerin ithali yalnızca TCMB ve kıymetli maden aracı kuruluşları tarafından yapılabilecek. Bu aracı kuruluşlar ithal ettikleri bu kapsamdaki kıymetli madenleri 3 iş günü içinde BIST’e teslim etmek zorunda olacaklar.

Yurt içinde yalnızca Darphane ve Hazine tarafından izin verilen rafineriler ile BIST tarafından yayımlanan rafineriler listesinde yer alan rafinerilerce üretilmiş standart işlenmemiş kıymetli madenlerin alım satımı yapılabilecek. Ticaret Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kuyum işletmeleri dışında Türkiye'de yerleşik kişilere standart dışı işlenmiş kıymetli madenlerin satışı yapılamayacak.

Uzmanlar “eğilim sürer” diyor

Dış ticaret ve dolayısıyla cari işlemler açığını büyüterek makro ekonomik istikrarı olumsuz etkileyen altın ithalatına Cumhurbaşkanı kararıyla kısmen de olsa kontrol gelse de uzmanlar, küresel kaygılar ve finansal piyasalardaki mevcut tablonun yanı sıra siyasal ve ekonomik alanda her seçim dönemindeki gibi var olan “belirsizlik” olgusunun itmesiyle tasarruf sahiplerinin ihtiyaten altına yönelişinin artarak süreceğini öngörüyor.

Finansal yatırımcılar ve tasarruf sahibi yurttaşların yatırım tercihlerinin seçimden sonra değişme olasılığı bulunmakla birlikte, seçime kadar olan dönemde döviz ve KKM’de stabil bir seyir, buna karşılık birikimlerini koruma güdüsüyle hareket eden tasarruf sahiplerinin talebindeki artış paralelinde altında yükselişin devam edeceğini öngörenler çoğunluk oluşturuyor.

Altın ithalatı tam gaz

Son hafta altında dünyada ve içeride hızlı hareketlenme yaşanırken, son aylarda Türk halkının hızla artan altın talebi ve bunun paralelinde Türkiye altın ithalatındaki artışla dikkati çekiyor. Borsa İstanbul (BIST) Kıymetli Madenler Piyasası şubat ayı verileri, geçen yıl rekor kıran altın ithalatındaki ivmenin bu yıl da devam ettiğini ortaya koyuyor.

Yıllık altın ithalatı özellikle 2022'de önceki yıla göre dört kat artarak 56 tondan 265 tona çıkmıştı. Bu eğilim 2023’te de devam etmesi ile ocak ayında 68,3 tona ulaşarak 1995’ten bu yana tüm yılların rekorunu kıran altın ithalatı şubat ayında da 57,5 tonla yüksek düzeyde gerçekleşti.

Böylece iki aydaki altın ithalatı geçen yılın eş dönemine göre tam 14,6 kat artarak 125,8 tona ulaştı. Bu yıl iki ayda, geçen yılın tümündeki hacmin neredeyse yarısı kadar altın ithal edildi.

Cari açığın yarısı altından

Merkez Bankası ödemeler dengesi verilerine göre Türkiye’nin aylık altın ithalatı ocakta 4 .9 milyar 921 milyon dolarla tarihindeki en yüksek aylık düzeye ulaştı. Bunun da tamamına yakını tek ülkeden edildi.

İsviçre’den altın ithalatı 4 milyar 141 milyon dolarla bu ülkeden yapılan toplam aylık ithalatın yüzde 95,5’ini oluşturdu. Başka deyişle Türkiye, ocak ayında İsviçre’den neredeyse sadece altın ithal etti. Aynı ay bu ülkeye yapılan ihracat ise sadece 194,8 milyon dolar oldu .

Ocakta gerçekleşen toplam 1 milyar 95 milyon dolarlık altın ihracatı düşüldüğünde 4 milyar 796 milyon dolar olan aylık “net” altın ithalatı, 9 milyar 849 milyon dolarla tüm yılların rekorunu kıran cari işlemler açığının yüzde 48,7’sine denk geldi. Başka deyişle cari açığın yaklaşık yarısı altın ithalatından kaynaklandı. Son bir yılda 51 milyar 686 milyon dolara ulaşan cari açığın 23 milyar 655 milyon dolarla yüzde 45,8’i net altın ithalatı dolayısıyla verildi.

Darphane'de fazla mesai

Türk halkının altın talebi, Darphane’ye fazla mesai yaptırdı. Cumhuriyet altını talebindeki artış paralelinde üretimi yapılan çeyrek altın adedi ocakta geçen yılın ayın ayına göre yüzde 168 artışla 2 milyon 211 bin 250 oldu.

Ocak ayında üretilen yarım altın adedi yüzde 140,4 artışla 364 bin 475, birlik altın adedi yüzde 173 artışla 457 bin 776, iki buçukluk altın adedi yüzde 280,2 artışla 62 bin ve beşlik Cumhuriyet altını adedi de yüzde 8,3 artışla 403 oldu. Böylece aylık toplam Cumhuriyet altını üretimi yüzde 166,9 artışla 3 milyon 95 bin 904 adede ulaşarak rekor kırdı.