Sayın Babacan bankalarda büyümeyi sınırlandırma konusunda ısrarcı

ABD'de batmasına göz yumulamayacak kadar büyük finans kuruluşlarına devletin yüksek rakamlarda paralar akıtmak zorunda kalmasından sonra, finans kuruluşlarının büyümelerinin sınırlandırılması arayışı başladı.

Bu arayıştan esinlenen bizim Başbakan Yardımcımız ve Devlet Bakanımız Sayın Babacan'da Türkiye'de banka sisteminde oligopol şartlarını yok etmek arayışında bankaların mevduatlarına sınırlama getirilmesi konusunu tartışmaya açtı.

Sayın Babacan, sık sık banka sistemindeki oligopolist yapıdan söz ediyor.

Oligopolist yapı, az sayıda kuruluşun piyasayı kontrol edebildikleri bir yapıdır. Bu yapıda az sayıdaki kuruluş, anlaşarak fiyatı belirler. Rekabeti sınırlar. Bu nedenle piyasaya yeni ürünler giremez. Yeni firmalar giremez.

Bizim bankacılık sistemimizde 49 banka var. Bunların 3'ü kamu bankası.

Kamu bankalarının 2009 yılı sonunda toplam banka aktiflerindeki payı yüzde 30.0. Mevduatın yüzde 36.3'ünü kamu bankaları topluyor. Kredilerin yüzde 26'sını kamu bankaları veriyor.

Özel sektör bankalarının 3 büyüğünün toplam aktiflerdeki payı yüzde 37.6, kredilerdeki payı yüzde 34.4 ve mevduattaki payı yüzde 37.7 oranında.

Açık anlatımıyla, 3 büyük kamu bankası ile 3 büyük özel sektör bankasının bankacılık siteminde benzer ağırlıkları var.

Kamu bankaları iyi de özel bankalar kötü mü? Kamu bankaları daha çok kredi veriyor da büyük özel bankalar acaba kredi vermiyor mu?

Özel bankalar acaba kamu bankalarından daha çok mu kâr ediyor?

Kamu bankaları 100 TL'lik mevduatın 55 TL'sini krediye dönüştürürken 4 büyük özel sektör bankası 100 TL'nin 85 TL'sini krediye dönüştürüyor.

Kamuya ait 3 bankanın net aktif kârlılığı yüzde 2.55 iken, özel sektörün 4 büyük bankasının aktif kârlılığı yüzde 2.38 oranında.

Mevduatı sınırlayarak bankaların büyümesini önlemek çok zor. Banka belli bir sınıra gelince müşterisini kapıdan mı çevirecek? Mevduatta en büyük pay bir kamu bankası olan Ziraat Bankası'nın.

Ziraat Bankası'nın büyümesi de önlenecek mi? Unutulmasın ki bizim bankalarımızın büyümesi mevduata bağlı. Mevduat toplayamayan banka büyüyemiyor.

Bizim en büyük bankalarımız bile Avrupa bankaları yanında küçük bankalar. Bizim bankalar Avrupa finans piyasasına nasıl çıkacak? Açık anlatımı ile tartışılması gereken çok soru var.

Kamu ve özelde üç büyük bankanın pazar payları (2009 yılı sonu-%)

 Toplam aktifler Toplam krediler Toplam mevduat 

3 özel banka    

Akbank 11.4 9.9 10.8 

Garanti 12.6 12.4 12.5 

İş Bankası 13.6 12.1 14.4 

Toplam 37.6 34.4 37.7 

3 kamu bankası    

Ziraat Bankası 14.9 9.1 19.0 

Vakıfbank 7.8 8.8 8.7 

Halk Bankası 7.3 8.3 8.5 

Toplam 30.0 26.2 36.3