Sat ve geri kirala yönteminin hukuki ve mali yönleri

6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu ile yeni şirketlere yeni bir finansman yöntemi getirilmiştir. 

Buna göre şirketler aktiflerinde bulunan bina, makine gibi sabit değerlerini bir finansal kiralama şirketine satmakta ve eş zamanlı olarak aynı aktif değeri satmış olduğu finansal kiralama şirketi ile yapacağı anlaşma çerçevesinde kiralamaktadır. 

Böylece şirketler sahip oldukları kıymetleri ellerinden çıkartmaksızın değerlendirmekte, bunları bir finansman kaynağı olarak kullanmakta, almış olduğu paranın ödemesini (kira bedeli) uzun vadeye yayarak finansman kaynağı elde etmiş bulunmaktadır. 

Yasalarımızda sat ve geri kirala yöntemini cazip kılacak birçok hüküm bulunmaktadır. 

1. Hukuki Yönü

6361 Sayılı Finansal Kiralama, Faktoring Ve Finansman Şirketleri Kanunu’nun Finansal kiralama sözleşmesi başlıklı 18. Maddesinde “Finansal kiralama sözleşmesi; kiralayanın, kiracının talebi ve seçimi üzerine üçüncü bir kişiden veya bizzat kiracıdan satın aldığı veya başka suretle temin ettiği veya daha önce mülkiyetine geçirmiş bulunduğu bir malın zilyetliğini, her türlü faydayı sağlamak üzere kira bedeli karşılığında, kiracıya bırakmasını öngören sözleşmedir. “ ifadeleri bulunmaktadır. Burada görüleceği üzere finansal kiralama sözleşmesinin konusunu bizzat kiracıdan satın alınan malda teşkil etmektedir. Bunun yanında aynı kanunun Finansal kiralama konusu malın satın alınması başlıklı 23/1 maddesinde Finansal kiralama konusu malın mülkiyetinin kiralayana ait olduğu  ancak tarafların sözleşmede, sözleşme süresi sonunda kiracının, malın mülkiyetini satın alma hakkına haiz olacağını kararlaştırabilecekleri belirtilmektedir. 

Bu hükümler ile sat geri kirala yöntemi düzenlenmiş bulunmaktadır. Kiralayan olan finansal kiralama şirketi tarafından finansal kiralama konusu mal, kiracıdan satın alınmakta ve eş zamanlı olarak kiracıya kiralanmaktadır. 

2. Mali Yönü

2.1. Kurumlar Vergisi Kanunu 

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun istisnalar başlıklı 5. Maddesinin (e) fıkrasının parantez
içindeki hükmüne göre Taşınmazların; Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında geri kiralama amacıyla ve sözleşme sonunda geri alınması şartıyla, finansal kiralama şirketlerine satışı ve varlık kiralama ile finansal kiralama şirketlerince taşınmazın devralındığı kuruma satışından doğan kazançların tamamı vergiden istisnaya tabi tutulmuştur. Bu  taşınmazlar için en az iki tam yıl süreyle aktifte bulunma şartı aranmaz. 

2.2. Katma Değer Vergisi Kanunu 

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun Sosyal  ve Askeri Amaçlı İstisnalarla Diğer İstisnalar başlıklı 17. maddesinin dördüncü fıkrasına 02.08.2013 tarihinden geçerli olmak üzere eklenen (y) bendine göre, Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında; finansal kiralama şirketlerince bizzat kiracıdan satın alınıp geriye kiralanan taşınmazlara uygulanmak üzere ve kiralamaya konu taşınmazın mülkiyetinin sözleşme süresi sonunda kiracıya devredilecek olması koşulu ile kiralanmaya konu taşınmazların kiralayana satılması, satan kişilere kiralanması ve devri katma değer vergisinden istisna edilmiştir. 

2.3. Harçlar Kanunu 

6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’nun 37/2 maddesine göre satıp geri kiralama yöntemi ile yapılan kiralama sözleşmeleri kapsamında kiralanan taşınmazların sözleşme süresi sonunda kiracı adına tapuya tescili tapu harcından müstesnadır.

Bunun yanında, Harçlar Kanununa bağlı listenin Tapu ve Kadastro işlemlerinden alınacak harçlar başlıklı (4) sayılı tarifesinin “I-Tapu işlemleri” bölümünün yirminci fıkrasının (g) sırasına 13/12/2012 tarihinden geçerli olmak üzere 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’nun 51/1 maddesi ile konulan hükme göre,  Satıp geri kiralama yöntemi ile gerçekleştirilen kiralama sözleşmeleri kapsamında kiracı tarafından sözleşme süresi sonunda geri alınmak kaydıyla kiralanan taşınmazların kiralayana satışı sırasında devredenden (Taşınmazın herhangi bir şekilde kiracı tarafından geri alınmamasının tespiti durumunda ilgililerden (a) bendindeki oran ile bu bentteki oran arasındaki farka tekabül eden harç tutarı 213 sayılı Kanun hükümlerine göre gecikme faizi ile birlikte alınır.) 2015 yılı tarifesine göre binde 4,55 harç alınır.

2.4. Damga Vergisi 
        
6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’nun İstisnalar ve vergi nispetinin tespiti  başlıklı  37. Maddesinin 1. Fıkrasına göre;  Finansal kiralama sözleşmeleri ve bu sözleşmelerin devrine ve tadiline ilişkin kâğıtlar ile bunların teminatı amacıyla düzenlenen kâğıtlar damga vergisinden, bu kâğıtlarla ilgili yapılacak işlemler harçtan müstesnadır.

3. Sonuç 

Yukarıda belirtmiş olduğumuz hukuki ve mali mevzuatlar ışığında, 

6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’nun sat geri kiralama uygulaması çerçevesinde,  şirketler aktiflerinde bulunan bina, makine gibi sabit değerlerini bir finansal kiralama şirketine satmaları ve eş zamanlı olarak aynı aktif değeri satmış olduğu finansal kiralama şirketi ile yapacağı anlaşma çerçevesinde kiralamaları halinde, 

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun istisnalar başlıklı 5. Maddesinin (e) fıkrasının parantez içindeki hükmüne sabit varlığın finansal kiralama şirketlerine satışı ve varlık kiralama ile finansal kiralama şirketlerince taşınmazın devralındığı kuruma satışından doğan kazançların tamamı vergiden istisnaya tabi tutulmuştur. 

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17/4 – y maddesine göre ile kiralanmaya konu taşınmazların kiralayana satılması, satan kişilere kiralanması ve devri katma değer vergisinden istisna edilmiştir.
6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’nun 37/2 maddesine göre satıp geri kiralama yöntemi ile yapılan kiralama sözleşmeleri kapsamında kiralanan taşınmazların sözleşme süresi sonunda kiracı adına tapuya tescili tapu harcından müstesnadır.

6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’nun 51/1 maddesine göre,  Satıp geri kiralama yöntemi ile gerçekleştirilen kiralama sözleşmeleri kapsamında kiracı tarafından sözleşme süresi sonunda geri alınmak kaydıyla kiralanan taşınmazların kiralayana satışı sırasında devredenden 2015 yılı tarifesine göre binde 4,55 harç alınır.

Bu işlemler için düzenlenen kâğıtlar damga vergisinden, bu kâğıtlarla ilgili yapılacak işlemler harçtan müstesnadır.