Sat-geri kirala yönteminde vergisiz devir yapılabilir mi?
YILMAZ SEZER - Güncel Group Yönetim Kurulu Başkanı
Şirketleri ekonomik olarak rahatlatmak özkaynak olarak desteklemek, önünü açmak ve işletmelerin aktifindeki gayrimenkullerin gerçek bedeli ile muhasebeleştirilmesini sağlamak amacıyla getirilmiş olan bir düzenleme olan Sat-Geri Kirala (Sale&Leaseback) işlemi şirketlerin aktiflerinde bulunan taşınır ve taşınmaz varlıkların leasing şirketine satılıp yeniden kiralanması işlemidir.
Özellikle işletme sermayesi açığı bulunan şirketler leasing şirketin satış bedelini nakden tahsil etmek ve geri ödemesini uzun vadeye yaymak suretiyle bilançolarını daha likit hale getirebilmektedirler.
Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında finansal kiralama işlemi yapan kuruluşlarca bizzat kiracıdan satın alınıp geriye kiralanan ve bu işleme konu olabilecek her türlü taşınır ve taşınmaz varlıklara uygulanmak üzere; malın kira süresi sonunda kiracıya devir edilecek olması halinde;
■ Finansal kiralama işlemi yapan kuruluşlara satışı,
■ Finansal kiralama şirketince ilk mal sahibine kiralanması,
■ Finansal kiralama şirketince kiracıya geri satış işlemlerine,
KDV istisnası uygulanmaktadır. Yine bu işlemler nedeniyle alım satım nedeniyle tapu alım satım harcı ödenmemektedir.
Ekonomik şartların ağırlığı ve nakit para döngüsündeki yaşanılan sorunlar nedeniyle sat geri kirala işlemi yapan şirketler mevcut kira bedellerini ödemekte zorlanınca söz konusu varlığı satmak ve / veya finansal kiralama sözleşmesini fesih etmek istemektedirler tabi durumda sağlanılan istisnaların durumlarının ne olacağı uygulamada tartışma yaratan bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır.
Durumu dikkate alan Maliye Bakanlığı vermiş olduğu özelgelerle konuya açıklık getirmeye çalışmaktadır.
Buna göre Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunun 31. maddesi hükmü gereğince sözleşmenin fesih edilmesi ve söz konusu varlığın finansal kiralama şirketleri tarafından 3’üncü kişilere satılması halinde, malın ilk sahibine uygulanan vergi istisnalarının düzeltilmesine gerek olmadığına karar verilmiştir. Yani söz konusu istisnanın devamlılığı için sözleşmenin Finansal Kiralama Kanunu’nun 31. madde hükmüne göre fesih edilmesi şartı getirilmiş bulunmaktadır. Sözleşmenin diğer nedenlerle fesih edilmesi mevcut istisnaların ortadan kalkmasına ve vergi doğmasına neden olmaktadır.
Peki nedir söz konusu kanunun 31. maddesi ve hangi durumları kapsamaktadır.
Kiralayan, finansal kiralama bedelini ödemede temerrüde düşen kiracıya verdiği otuz günlük süre içinde de bu bedelin ödenmemesi hâlinde, sözleşmeyi feshedebilir. Ancak, sözleşmede, süre sonunda mülkiyetin kiracıya geçeceği kararlaştırılmış ise, bu süre altmış günden az olamaz. Bir yıl içinde sözleşmede yer alan kira bedellerinden üçünün veya üst üste ikisinin zamanında ödememesi nedeniyle ihtara muhatap olan kiracılarla yapılan sözleşmeler kiralayan tarafından feshedilebilir.
Taraflardan birinin sözleşmeye aykırı harekette bulunduğu hâllerde, bu aykırılık nedeniyle diğer tarafın sözleşmeyi devam ettirmesinin beklenemeyeceği durumlarda da sözleşme feshedilebilir.
Ayrıca kiracı ve kiralayan arasında finansal kiralama sözleşmesi ile ilgili ihtilaflarda, mahkemece finansal kiralama konusu malın ihtiyati tedbir kararı alınarak kiralayana veya üçüncü bir kişiye bırakılması durumunda kiralayan, mahkemeye malın rayiç değeri kadar teminat yatırmak suretiyle mal üzerinde tasarruf edebilir. Şu kadar ki; sözleşmenin feshinin haksız olduğuna karar verilmesi hâlinde kiralayan, kiracının zararını tazminle yükümlüdür.
İlgili kanun maddesinde açıklanan hükümlerden faydalanılarak; Sat–geri kirala yöntemine göre yapılacak devirler vergisiz olarak gerçekleştirilebilecek olup, kanun maddesinde yazılı olmayan şekilde yapılan devirler nedeniyle mevcut vergi istisnaları bozulacaktır. Bu nedenle yapılacak devir işlemlerinin vergi doğurup doğurmadığını dikkate alınıp işlemin buna göre tesis edilmesi bize göre büyük önem arz etmektedir. Biz uygulayıcıların sat-geri kirala işlemlerinin, devir işlemlerinde vergisiz işlem yapabilmek adına bu ince kurala dikkat ederek işlem tesis etmelerinin yerinde bir karar olacağını düşünmekteyiz.