Sanayideki rekor sevinci kısa sürdü
Sanayi üretimi geçen yılın ekim ayında tüm zamanların rekorunu kırmıştı. Üretim endeksi, söz konusu ayda 129'a ulaşmış ve henüz krizin ayak seslerinin duyulmadığı 2008 yılının mayıs ayında oluşan 123.4'lük düzeyin bile çok üstüne çıkmıştı. Kasım ayındaki uzun süreli Kurban Bayramı tatili dolayısıyla üretimin bir miktar azalması bekleniyordu; ama, doğrusu azalma beklenenden fazla oldu.
TÜİK tarafından dün yapılan açıklamaya göre, sanayi üretim endeksi kasım ayında 116.5'e indi. Yani, ekime göre yüzde 9.7'lik bir gerileme vardı.
Bir önceki yılın aynı ayına göre artış kaydedilmişti; ancak, bu artış da hız kesmişti. 2009 yılının kasım ayına göre artış yüzde 9.1 olarak gerçekleşmişti. Bu oran, 2010'da, 2009'a göre kaydedilen en düşük ikinci artış olarak dikkati çekiyordu. Temmuz'daki yüzde 8.8'lik yıllık artıştan sonra en düşük ikinci artış kasımda ortaya çıkmıştı.
Bu oranlar, sanayi üretim endeksinin herhangi bir arındırmaya konu olmamış haliyle hesaplanan oranlar. Aslında, endeksin arındırılmış haliyle bulunan oranlarda da pek parlak bir tablo yok.
Sanayi üretimi, takvim etkisinden arındırılmış endekse göre, kasım ayında 2009 yılının kasım ayına göre yüzde 8.4 arttı. Ama bu oran, 2010 yılında 2009'a göre kaydedilen en düşük artış olarak kayıtlara girdi.
Bitmedi… TÜİK, sanayi üretim endeksinin mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış haliyle bir önceki aya göre değişimini de açıklıyor. Buna göre, kasımdaki sanayi üretim endeksi, ekimdeki endeksin yüzde 1.3 altında kaldı. Bu oran, 2010'da haziranda mayısa göre kaydedilen yüzde 2'lik gerilemeden sonraki en büyük oran durumunda.
On bir ayın ortalamasına ilişkin rakamlara gelince… Sanayi üretim endeksi, geçen yılın ilk on bir ayının ortalamasında 114.6 oldu. Ortalama endeks, 2009 yılının aynı dönemindeki 101.7'lik endeksin yüzde 12.7 üstünde bulunuyor. Ancak endeks, on bir ayın ortalamasında 2008'e halen ulaşılabilmiş değil. Geçen yılın on bir ayının ortalamasında 114.6 olan endeks, 2008'in aynı dönemindeki 116'lık ortalamanın yüzde 1.2 altında.
Sanayi üretiminin 2009 yılındaki çöküntüden sonra geçen yıl artmasında şaşılacak bir yön yok elbette. Bu baz etkisinin avantajı mart ayına kadar devam edecek. Geçen yılın ilk iki ayında da üretim düzeyi çok düşüktü; marttan itibaren hızlı bir artış gerçekleşti.
Aslında bu durum, yani ilk iki ay düşük üretim, marttan itibaren çıkış başlaması durumu yalnızca geçen yıla özgü değil. Hemen her yıl, ilk iki aydaki üretim görece düşük gerçekleşiyor; hem bir önceki yılın son aylarına göre, hem ilgili yılın mart ayına göre.
Geçen yılın aralık ayındaki üretimin 2009'a göre çok büyük bir artış göstermiş olduğu sanılmıyor. Çünkü 2009'un aralık ayındaki üretim düzeyi, yüksek sayılabilecek bir düzeydi. Oysa geçen yılki üretim eğrisi biraz yavaşlamış gibi. Bu yüzden de aralık ayları kıyaslamasında belki de 2010'un en düşük artışını göreceğiz.
Bu yılın ilk iki ayında ise geçen yılın sonuna göre belirgin bir üretim düşüşü ortaya çıkacak. Buna şaşmamak ve hazırlıklı olmak gerekiyor; çünkü biraz önce vurguladığımız gibi bu konjonktürel bir durum…