Sanayide temmuz ayı hazirandan iyi olmadı
Mevsimsellikten arındırılmış kapasite kullanım oranı temmuzda sınırlı bir artışla 76,9’a çıkarken, reel kesim güven endeksi 0,8 puan düşerek 104,9’a geriledi. Sanayicilerin sadece yüzde 6,8’i sanayi dalındaki genel gidişat konusunda iyimser.
Gelecek üç ayda faizde yükseliş, maliyetlerde artış, ihracat talebinde düşüş beklentisi ve zam yapma eğilimindekilerin oranında belirgin artış var. 100 sanayiciden 57’si gelecek üç ayda ürünlerine zam yapmayı planlıyor.
İmalat sanayinde kapasite kullanım oranı temmuzda sınırlı da olsa artışını sürdürürken, reel kesimin güveni geriledi. Gelecek üç ayda faizde yükseliş, birim maliyetlerde artış, ihracat talebinde düşüş beklentisinde olanlar ile zam yapma eğilimindekilerin oranı belirgin biçimde artarken, istihdam artışı öngörenlerde sert düşüş yaşandı.
Merkez Bankası, temmuzda, imalat sanayinde faaliyet gösteren 1.753 iş yeri tarafından İktisadi Yönelim Anketi’ne verilen yanıtları toplulaştırarak yayımladı. Buna göre sektör genelinde mevsimsellikten arındırılmamış ve arındırılmış kapasite kullanım oranları bu yılın aylık bazda en yüksek düzeylerinin görürken, geçen yılın aynı ayındaki düzeylerin ise altında kaldı.
Kapasite kullanım oranı önceki aya göre 0,3 puanlık bir artışla 77,1, mevsimsellikten arındırılmış oran da yine 0,3 puan artarak 76,9 oldu. Kapasite kullanımı dayanıklı tüketim mallarında yüzde 74,6 ile değişmedi, dayanıksız tüketim mallarında 0,7 puan düşerek yüzde 73,2, tüketim malları toplamında 0,6 puan düşüşle yüzde 73,4, ara mallarında 0,1 puan düşüşle yüzde 76,1, yatırım mallarında ise 0,4 artarak yüzde 79,6 olarak gerçekleşti.
En yüksek kullanım otomotivde
Kapasite kullanımı önceki aya göre, imalat sanayiinin 7 temel alt sektöründe artarken, diğerlerinde geriledi. Alt sektörler içinde kapasite kullanımında en fazla artış 6,8’le tütün ürünleri imalatında gerçekleşti. Bu sektörü 2,7 puan artışla motorlu kara taşıtları izledi.
Motorlu taşıtlar, bu artışla temmuzda yüzde 81,2 ile tüm alt sektörler içinde en yüksek kapasite kullanımına erişti. Kapasite kullanım oranında bu sektörü yüzde 81,1’le tütün, yüzde 80,8’le ağaç ve ağaç ürünleri, yüzde 80,3’le kâğıt, yüzde 78,6 ile giyim, yüzde 77,5’le diğer metalik olmayan mineraller, yüzde 77,3’le içecek ve yüzde 77,2 ile ana metal sanayii izledi.
Güvende düşüş
Mevsimsellikten arındırılmadığında Reel Kesim Güven Endeksi’nin temmuz ayı değeri önceki aya göre 1,4 puanlık düşüşle 106,8 oldu. Mevsimsellikten arındırılmış Reel Kesim Güven Endeksi de 0,8 puan düşüşle 104,9 düzeyinde gerçekleşti.
İmalat sanayii işyerleri üst düzey yöneticilerinin İktisadi Yönelim Anketi’ne yanıtlarına göre kendi sanayi dalındaki genel gidişat konusunda, önceki aya kıyasla daha iyimserlerin haziranda yüzde 8,7’le zaten düşük çıkan oranı temmuzda yüzde 6,8’e kadar geriledi.
“Daha kötümser”ler yüzde 14’ten yüzde 16,7’ye çıktı, gidişat “aynı” diyenlerin oranı yüzde 76,5 oldu. Üretimde fren eğilimi sürüyor Endeksi oluşturan anket sorularına ait yayılma endeksleri incelendiğinde, gelecek üç ayda; üretimde artış öngörenlerin geçen ayki ankette yüzde 34,8 çıkan oranının temmuzda yüzde 34,3’e, azalış öngörenlerin oranının da yüzde 9,8’den yüzde 9,5’e düştüğü görüldü.
Bu veriler üretim artışı yönünde güçlü bir irade oluşmadığını ortaya koydu. Üretimde ihtiyatlı gidiş eğiliminde, siparişlerde düşüş beklentileri belirleyici oldu. İç piyasa siparişlerinde artış bekleyenlerin oranı düşmeye devam ederek yüzde 35,8’den yüzde 33,2’ye, ihracat siparişlerinde artış bekleyenler de düşüşünü sürdürerek yüzde 34’ten yüzde 31,8’e indi.
Zam eğilimi yaygınlaşıyor
Gelecek üç ayda satış fiyatlarında artış öngörenlerin oranı haziranda 10 puan birden artarak yüzde 51,2’ye yükselmişti. Bu oran temmuzda yüzde 57,1’e kadar çıktı. Bu eğilimde, üretim maliyetleri ve faizlerde yükseliş beklentisinin hızla artması etkili oldu.
Kısa vadeli TL kredi faizlerinin gelecek üç ayda artmasını bekleyenlerin mayıs anketinde yüzde 31,2 olan, haziranda yüzde 62,8’le ikiye katlanan oranı artmaya devam ederek temmuzda yüzde 68,2 oldu. Gelecek üç ayda ortalama birim maliyetlerinde artış bekleyen sanayicilerin oranı da mayıstaki yüzde 50,6’dan haziranda yüzde 62,1’e, temmuzda da yüzde 67,7’ye çıktı.
Gelecek üç ayda istihdam artışı öngörenlerin mayısta yüzde 16,5 olan, haziranda yüzde 20,8’e yükselen oranı, yüzde 34 zamlı yeni asgari ücretin yürürlüğe girdiği temmuz ayında yüzde 16,9’a düştü. Sanayicilerin yüzde 5,6’lık bir kesimi ise istihdamı azaltma yönünde eğilim bildirirken, yüzde 77,5’inin mevcut istihdam düzeyini koruma eğiliminde olduğu belirlendi.
Artırılan asgari ücretin yanı sıra faiz ve birim maliyetlerde artış, siparişlerde düşüş beklentileri ile üretimde fren eğilimi, sanayicilerin istihdamı artırma eğiliminin kırılmasında etkili oldu. Sanayicilerin gelecek 12 aylık dönem sonu itibarıyla üretici fiyatları (ÜFE) bazında yıllık enflasyon beklentisi biraz daha geriledi.
Ocak ayında yüzde 77,2, şubat ayında yüzde 74,2, mart ayında yüzde 70,4, nisanda yüzde 67,6, mayısta yüzde 62,8 haziran ayında 60,3 olarak ölçülen gelecek 12 ayın sonundaki yıllık ÜFE artışı beklentisi temmuzda yüzde 59,6’ya indi. Geçmiş 12 aya göre gelecek 12 ayda daha fazla sabit sermaye yatırımı öngörenlerin mayısta yüzde 29,7 olan oranı da haziranda yüzde 28,7’ye, temmuzda 28,1’e geriledi.