Sanayide göstergeler faiz indirimi için ‘erken’ diyor

Sanayi sektöründe gelişmeler, bek­lentiler ve fiyat­lama davranışını ölçen İktisadi Yönelim An­ketinin kasım ayı so­nuçları, sektörde enf­lasyon beklentilerinin öngörülen aralığı he­nüz yakınsamadığını gösterdi ve faiz indiri­mi için henüz erken ol­duğu görüşünü destek­ledi.

Merkez Bankası ve Tür­kiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) ortaklaşa gerçekleş­tirdiği ve sanayinin röntgeni niteliğindeki anketin bu ayki bulguları, enflasyon beklen­tileri ve fiyatlama davranışla­rının yavaş da olsa iyileşme­ye devam ettiğini ancak, de­zenflasyon süreci açısından risk unsuru olmaya devam et­tiğini ortaya koydu. Enflas­yonist beklentilerinin yan­sıması şeklinde üretim ma­liyetlerinde artış bekleyen işyerlerinin ekimde yüzde 57 olan oranı kasımda yüzde 62,3’e yükseldi ve sanayicile­rin yarıya yakın bir bölümü­nün önümüzdeki üç ayda zam yapma eğiliminde olduğu be­lirlendi.

Sanayicilerin ekim ayında yüzde 47,4 olan gele­cek on iki ayda üretici fiyat­ları (ÜFE) bazında yıllık enf­lasyon beklentisi kasımda biraz düşerek yüzde 45,4’e inmekle birlikte uygulanan ekonomik program kapsa­mında hedeflenen TÜFE ba­zı enflasyon ve iddialı dezenf­lasyon hedefiyle uyumsuz bir tablo oluşturdu. Gelecek üç ayda kısa vadeli TL kre­di faizlerinde düşüş bekle­yen sanayicilerin oranı beşte bir düzeyinde kalırken, yüz­de 10’luk bir kesimin tersine artış beklediği dikkati çekti. İmalat sanayiinde mevsim­sellikten arındırılmış kapa­site kullanım oranı bir miktar artmakla birlikte bir yıl önce­ki düzeyinin altında kalmaya devam etti.

Kasım ayı itibarıyla sanayide görünüm

Sanayi sektöründe kasım itibarıyla İktisadi Yönelik An­keti ile belirlenen gelişmeler ve ileriye yönelik beklentilere ilişkin görünüm özetle şöyle:

1- Sanayi dalındaki genel gi­dişatı önceki aya kıyasla daha iyi bulan sanayici ora­nı yüzde 6,3, “daha kötü” di­yenler de yüzde 15 oldu, yüzde 78,7 değişen bir şey yok dedi.

2- İşyerlerinin yüzde 25,6’sı son üç ayda üretim hac­minin artırırken, yüzde 15,4’ü düşürdü.

3- Son üç ayda; iç piyasadan aldığı sipariş miktarı ar­tanlar yüzde 16,7, düşenler yüzde 19,2; ihracat siparişleri artanlar yüzde 19,4, düşenler yüzde 21,4.

4- İşyerlerinin yüzde 19,2’sinde şu anda kayıtlı iç piyasa siparişlerinin; yüzde 21’inde de ihracat siparişleri­nin miktarı normalin altında.

5- Gelecek üç ayda iç piyasa siparişlerinde artış bek­leyenler işyerlerinin yüzde 24,1’i; ihracat siparişlerin­de artış bekleyenler yüzde 22,9’unu oluşturuyor. Buna karşılık yüzde 16’sı iç piyasa, yüzde 16,5’i ihracat siparişle­rinde düşüş bekliyor.

6- Gelecek üç ayda üretim ar­tışı bekleyenler yüzde 24, üretim düşecek diyenler yüz­de 13,2 düzeyinde.

7- Ortalama birim maliyet­lerde gelecek üç ayda artış bekleyenlerin ekimde yüzde 57 olan oranı kasımda yüzde 62,3’e çıktı; düşüş bekleyenler ise sadece yüzde 1,3.

8- Gelecek üç ayda satış fi­yatında artış öngörenler yüzde 44,6, düşüş öngörüsü yüzde 4,3.

9- Gelecek üç ayda istihdam artışı öngörenler yüzde 11,5, azaltım öngörenler yüz­de 10,7.

10- Sanayicilerin yüzde 10,1’i gelecek üç ayda kısa vadeli TL kredi faizlerin­de artış, yüzde 21’i düşüş bek­liyor.

11- Önceki bir yıla kıyasla gelecek bir yılda daha fazla sabit sermaye yatırımı öngören sanayici oranı yüzde 23,8, yatırımı kısma eğilimin­dekiler yüzde 14,1.

12- Gelecek on iki ayın so­nunda üretici fiyatları bazında (ÜFE) yıllık enflas­yon beklentisi yüzde 45,4.

Sanayi kasımda yüzde 75,6 kapasite ile çalıştı

Merkez Bankası’nın ka­sım ayında 1.755 işyerinde gerçekleştirdiği İktisadi Yö­nelim Anketi’ne verilen ya­nıtların toplulaştırılarak değerlendirilmesine göre, reel kesimde mevsimsel et­kilerden arındırılmış kapa­site kullanımı, 0,4 puan arta­rak 75,6’ya yükseldi. Sektö­rün kapasite kullanım oranı bu artışa rağmen, geçen yılın kasım ayındaki yüzde 77,5’lik düzeyinin altında kaldı.

Reel kesimin mevsimsel etkilerden “arındırılmamış” kapasite kullanımı ise kasın­da 1,2 puan artarak 76,1 dü­zeyinde gerçekleşti. Merkez Bankası’nın bu bazda açıkla­dığı alt sektör verilerine göre kasımda en yüksek kapasite kullanımı yüzde 84,3’le kâğıt, yüzde 83,9’la tütün ürünleri, yüzde 80,8’le ağaç ürünlerin­de gerçekleşti, bunları yüzde 79,6 ile temel eczacılık ve yüz­de 78,1’le motorlu kara taşıt­ları izledi.

En düşük kapasite ile ça­lışan alt sektörler ise yüzde 61’le deri, yüzde 68,2 ile ka­yıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, yüzde 71,8’le içecek imalatı ve fabrikas­yon metal ürünleri ve yüzde 72,2 ile bilgisayar, elektronik ve optik ürünler oldu. Önce­ki aya göre kapasite kullanı­mında en fazla artış 1,8 puan­la bilgisayar, en hızlı düşüş ise 6,5 puanla içecek imalatında yaşandı.

Güven 3 sektörde arttı, hizmetlerde düştü

Bu arada TÜİK’in hizmet, ticaret ve inşaat güven en­dekslerinin kasım ayı sonuç­ları da yayımlandı. Birlikte de­ğerlendirildiğinde bu sektör­lerin üçünde güven artarken, hizmetlerde düştüğü belir­lendi. Mevsimsellikten arın­dırılmış verilere göre kasım ayında güven endeksleri reel kesimde (imalat sanayii) 1,2 puan artarak 103,4’e, peraken­de ticaret sektöründe 1 puan artarak 111,7’ye, inşaat sek­töründe de 1,5 puan artarak 87,8’e yükselirken, hizmetler sektöründe 3,2 puan düşerek 111’e geriledi.

Göstergeler sektörlerin gü­ven düzeyinde son bir yıl iti­barıyla önemli bir değişim ol­madığını ortaya koydu. Güven düzeyi reel sektörde bir mik­tar ve inşaatta açık farkla bir yıl önceki düzeyinin altında kalmaya devam ederken, pe­rakende ticarette kasım ayın­daki artışla, hizmetlerde ise bu ayki düşüşle bir yıl önceki düzeylere geldi.

Reel kesimin güveninde­ki artışta mevcut siparişle­rin düzeyi, mamul mal stoku, son üç ayda alınan ve gelecek üç ayda beklenen siparişlerin düzeyi ve genel gidişata ilişkin iyimserlik dozundaki kısmi artışlar etkili oldu. Perakende ticarette güven artışında son üç aydaki iş hacmi ve gelecek üç aya ilişkin beklentilerde­ki iyileşme, inşaat sektörün­dekinde alınan kayıtlı sipa­rişlerin mevcut düzeyi etkili olurken, hizmetlerdeki güven gerilemesi ise son üç ayda­ki iş durumu ile bu dönemde gerçekleşen ve gelecek üç ay­da beklenen hizmetlere ta­lep beklentisindeki düşüşten kaynaklandı.