Sanayicinin beklentisi yeniden olumluya döndü

Tek tek yapılan yorumlarla elde edilen sonuçlar ile bir bütün halinde değerlendirmeye sunulmak üzere hazırlanan tabloların ortaya koyduğu gerçekler birbirinden çok farklı. Hep vurguladık; genelde ekonomik gidişata ilişkin bir yakınma var; ama ya rakamların söylediği…

Merkez Bankası'nın eylül ayına ilişkin imalat sanayi kapasite kullanımına ilişkin verileri ve reel kesim güven endeksine ilişkin çalışmasının sonuçları, bizi bir kez daha böyle düşünmeye itti.

Kapasite kullanım oranı, eylülde ağustosa göre çok az da olsa artarak yüzde 76.1'den yüzde 76.2'ye çıktı. Mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı ise yüzde 74.4'ten yüzde 74.7'ye yükseldi. Yani tablo çok açık… Kapasite kullanım oranının düzeyi, imalat sanayinde üretimin gerilemediğini, hatta gerilemek şöyle dursun az da olsa artmaya devam ettiğini gösteriyor.

"Öldük, bittik, krizden çok fena etkileniyoruz" gibi yakınmaları çürüten temel göstergelerden biri bu…

Ekonomiye güven de artıyor

Merkez Bankası'nın reel kesim kuruluşları arasında gerçekleştirdiği bir anket var; iktisadi yönelim anketi. Her ay yaklaşık 2 bin 500 dolayında sanayiciye anket formu gönderiliyor ve bunlardan gelen yanıtlarla anket oluşturuluyor. Eylül ayı anketine katılanların sayısını da verelim; 2 bin 217 işyeri eylül anketine katılmış.

İktisadi yönelim anketine katılanların verdikleri yanıtlarla hem kapasite kullanım oranı belirleniyor, hem de reel kesimin ekonomiye güveni ölçülüyor.

Reel kesim güven endeksi, eylül ayında 112.4 değerini aldı. Endeks, ağustos ayında 109.8, geçen yılın eylül ayında ise 110.7 düzeyinde bulunuyordu.

Ağustosta 106.3 düzeyinde bulunan mevsimsellikten arındırılmış reel kesim güven endeksi de eylülde 111.8 olarak gerçekleşti.

Güven endeksi bir ayda 2.6 puan artarken, endeksi oluşturan alt kalemlerde ne gibi değişiklikler olduğuna bakalım…

En hızlı artış, 6.9 puanla genel gidişata ilişkin endekste ortaya çıktı. "Sanayi dalınızdaki genel gidişat konusunda bir ay öncesine kıyasla görüşünüz" nedir sorusuna ağustos ayında sanayicilerin yüzde 11'i iyimser olduğunu yanıtını vermişti. Bu oran eylülde yüzde 14.6'ya çıktı. Durumu aynı görenlerin oranı yüzde 76.4'ten yüzde 76.1'e indi. Kötümser olduğunu belirtenlerin ağustosta yüzde 12.6 olan oranı ise eylülde yüzde 9.3'e geriledi. Böylece, genel gidişat konusunda ağustosta negatif 1.6 puan iyimser-kötümser farkı, bu kez eylülde pozitif 5.3'e çıktı. Negatif 1.6'dan, pozitif 5.3'e geçilmesi de, sanayi dalındaki genel gidişatta 6.9 puanlık bir iyileşme yaratmış oldu.

İktisadi yönelim anketi sonuçlarına göre, reel kesimin son üç ayda aldığı ihracat siparişlerinin miktarında net olarak 3.6 puanlık bir artış oldu. Ağustosta 11.6 denge değeri, eylülde 15.2'ye çıktı.

Çelişki nerede? 

Başta da belirttik, söylenenlerle Merkez Bankası anketinin sonuçlarının yönü farklı. Ancak, Merkez Bankası anketindeki rakamlar da kendi içinde biraz çelişmiyor değil… Nasıl mı?

Kapasite kullanımı artıyor, ekonomiye duyulan güveni gösteren reel kesim güven endeksi de öyle. Ancak, iktisadi yönelim anketi kapsamındaki bir soruya verilen yanıt dikkat çekici. Son üç aydaki üretim hacminin düzeyine ilişkin soruya verilen yanıtlar, üretim artışına ilişkin bakışın giderek olumsuza dönmekte olduğunu ve bu durumun özellikle eylülde hızlandığını gösteriyor.

Son üç aya ilişkin üretim hacminin artış-azalış farkını ortaya koyan denge değeri pozitif olmak üzere mayısta 35.9 düzeyindeydi. Haziranda 32.8'e inildikten sonra, temmuzda yeniden 36.3'e ulaşıldı. Sonrasında ise gerileme hızlandı. Denge değeri ağustosta 26.1'e, eylülde ise 15'e indi.

Ekonomiye güven artıyorken, ihracat siparişlerinde artış varken ve de kapasite kullanım oranı gerilemiyorken, üretime bakışın böylesine olumsuz seyrediyor olması, gelecek için hiç de iyiye işaret değil…