Sanayi yıla kötü başladı beklentiler iyimser
Merkez Bankası, ocak ayında, imalat sanayinde faaliyet gösteren 1.751 iş yeri tarafından İktisadi Yönelim Anketi’ne verilen yanıtları toplulaştırılarak yayımladı. Buna göre imalat sanayi genelinde kapasite kullanım oranı önceki aya göre 1,2 puan düşüşle yüzde 75,3'e geriledi.
Mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı ise önceki aya göre 0,6 puanlık düşüşle yüzde 75,8 düzeyine indi. Bunun, pandeminin damgasını vurduğu ilk yıl olan 2021’in Mayıs ayından bu yana geçen 20 ayın en düşük düzeyi olduğu belirlendi.
Mevsimsel etkilerden arındırılmamış kapasite kullanım oranı önceki aya göre; dayanıklı tüketim mallarında 1 puan düşerek yüzde 70,7, dayanıksız tüketim mallarında 1,1 puan düşüşle yüzde 73,4, tüketim mallarında 1,1 puan düşüşle yüzde 73, gıda ve içeceklerde 1,2 puan düşüşle yüzde 73,7, ara mallarında 0,8 puan düşüşle yüzde 75,6, yatırım mallarında 1,9 puan düşüşle yüzde 77 düzeyinde oluştu.
En sert düşüş otomotivde Küresel tedarik zincirinde sorunlar ve iç piyasada arz sıkıntısı yaşanan otomotiv sektörü, mevsimsel etkilerden arındırılmamış ölçüme göre ocak ayında kapasite kullanımının en sert düştüğü alt sektör oldu.
Motorlu kara taşıtlarında kapasite kullanımı önceki aya göre 4,2 puan düşerek yüzde 79,1’e indi. Yurt içi ve dışı pazarlardaki durgunluk, maliyet artışları, TL’de değerlenmenin ihracatı baskılaması gibi nedenlerle sorun yaşayan tekstil sektöründe de kapasite kullanımı 1,9 puan düşerek yüzde 69,4’le Temmuz 2020’den bu yana en düşük düzeye geriledi. Ocak ayında giyim eşyası ve tütün ürünlerinde de kapasite kullanım oranları 1,9 puan düştü.
Diğer metalik olmayan mineraller, kâğıt, mobilya, içecek imalatı, makine ve ekipmanların kurulumu, gıda ve deri, kapasite kullanımının en fazla düştüğü sektörler arasında yer aldı. Temel eczacılık 1,6 puan, kauçuk ve plastik de 0,2 puanla kapasite kullanımının arttığı nadir alt sektörler arasında yer aldı.
İmalat sanayi genelinde mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı Ocak’ta 0,6 puan düşüşle yüzde 75,8’e gerileyerek, pandeminin damgasını vurduğu 2021’in Mayıs ayından bu yana 20 ayın en düşük düzeyine indi.
Beklentilerde iyimserlik artışı Ocak ayında imalat sanayiinde kapasite kullanım oranı düşerken, imalat sanayiinde faaliyet gösteren işyerlerinin üst düzey yöneticilerinin İktisadi Yönelim Anketi’ne verdiği yanıtlara göre gelecek üç aya ilişkin beklentilerinin, bir önceki ay yapılan ankettekine göre daha iyimser olması dikkati çekti.
Sanayi dalındaki genel gidişat konusunda bir ay önceye kıyasla görüşü daha iyimser olanların Aralık anketinde yüzde 6,3 olan oranı ocak anketinde yüzde 8,7’ye yükseldi; kötümserlerin oranı yüzde 18,7’den yüzde 17,5’e geriledi.
Bir önceki ay yapılan anketle kıyaslandığında gelecek üç ayda; üretim hacminde artış öngörenlerin oranı yüzde 20,6’dan yüzde 25’e, iç piyasa siparişlerinde artış bekleyenlerin oranı yüzde 20,3’ten yüzde 27,1’e, ihracat siparişlerinde artış bekleyenler yüzde 19,5’ten yüzde 24,6’ya, buna göre toplam siparişlerde artış bekleyenlerin oranı yüzde 21,6’dan yüzde 28,2’ye yükseldi.
Küresel tedarik zincirinde sorunlar ve iç piyasada arz sıkıntısı yaşanan otomotiv sektörü Ocak’ta 4,2 puanla kapasite kullanımının en çok düştüğü alt sektör oldu. Tekstil, giyim ve tütünde de sert düşüşler var
Gelecek üç ayda istihdam artışı öngörenlerin oranı da yüzde 14,9’dan yüzde 15,9’a çıktı. Gelecek üç aylık dönemde ortalama birim fiyatlarının artmasını bekleyenlerin oranı yüzde 63,2’den yüzde 62,6’ya gerilerken satış fiyatlarında artış öngörenler yüzde 47,5’ten yüzde 48’e yükseldi.
Gelecek üç ayda kısa vadeli TL kredi faizlerinin yükselmesini bekleyenlerin oranı çok küçük bir düşüşle yüzde 16,5’ten yüzde 16,4’e geriledi. Geçmiş 12 aya kıyasla gelecek 12 ayda daha fazla sabit sermaye yatırımı öngörenlerin aralık anketinde yüzde 28,7 olan oranı ocak’ta yüzde 28,3’e, yatırımları azaltma eğilimindekilerin oranı da yüzde 13,2’den yüzde 11,8’e gerilerken, yüzde 59,9’luk bölümün aynı düzeyde yatırım öngördüğü belirlendi.
Bu arada sanayicilerin gelecek 12 ayda üretici fiyatları (ÜFE) bazında enflasyon beklentisi, önceki aya göre önemli oranda geriledi. Aralık ayında yüzde 91,4 olarak ölçülen gelecek 12 aydaki ÜFE beklentisi, Ocak anketinde yüzde 77,2’ye düştü.
Üretimi kısan faktörlerin payı azaldı
İmalat sanayi işyerlerinin yüzde 49,3’ü şu an için üretimi kısan faktör bulunmadığını bildirirken, yüzde 14,6’sı talep yetersizliği, yüzde 12,3’ü hammadde ve ekipman yetersizliği, yüzde 9,7’si mali olanaksızlıklar, yüzde 9,1’i iş gücü yetersizliği, yüzde 5,1’i de diğer nedenler yüzünden üretiminin kısıtlandığını ifade etti. Önceki ankete göre üretimi kısan faktörlerin payında gerileme yaşandı. Sanayicilerin mevcut siparişleri, 3,8 aylık üretimlerine denk bulunuyor. Üç ayda bir ölçülen ve 2022 başında 4,2 ay olan bu denge, Nisan 2022’de 4,1 ay olmuş, izleyen dönemde ise 3,8 aya inerek değişmedi.