Sanayi üretimine bak, büyümenin ne olabileceğini gör!
Büyüme hızını belirleyen tek etken sanayi üretimi değil elbette. Ancak yine de toplam GSYH'de dörtte bir dolayında bir ağırlığı olan sanayi üretiminin düzeyi, büyümeye ilişkin en önemli öncü göstergelerin başında geliyor. İşte geçen hafta içinde açıklanan ve daha önce değinme fırsatı bulamadığımız kasım ayındaki sanayi üretimi gerçeklemesi ve ilk on bir ayda ortaya çıkan tablo, geçen yılın büyüme hızının daha önce de tahmin edildiği gibi yüzde 3.5-3.6 dolayında oluşabileceği yolundaki işaretleri güçlendirdi.
Sanayi üretimi kasım ayında 2014'ün kasımına göre takvim etkisinden arındırılmamış endekse göre yüzde 3.6, takvim etkisinden arındırılmış endekse göre ise yüzde 3.5 artış gösterdi. Bayram tatillerinin geçen yıl çok uzun olması ve 2014'ten farklı aylara denk gelmesi, sanayi üretiminde bir ara hızlı dalgalanmalar yaratmıştı. Kasım ayıyla birlikte bu durum sona erdi. Bir başka ifadeyle takvim etkisinden arındırılmamış ve arındırılmış endekslere göre çok farklı oranlar ortaya çıkması bir anlamda geride kalmış oldu.
Biz sanayi üretimindeki değişimde, özellikle GSYH büyüklüğünü sağlıklı bir şekilde irdeleyebilmek açısından eskiden beri takvim etkisinden arındırılmamış endeksi esas alıyoruz. Çünkü "elle tutulur, sayılabilir, somut" üretim düzeyi, takvim etkisinden arındırılmamış olan. Takvim etkisinden arındırılmış üretim ise, "çalışma günü sayısı aynı olsaydı şu kadar üretim yapılabilirdi" varsayımına dayanıyor. Oysa şu da biliniyor ki, GSYH hesaplanırken "şu kadar üretim yapsaydık" mantığıyla hareket edilmiyor.
Gerçi kimi aylarda çok büyük farklılıklar yaşansa da, belli bir süre sonunda takvim etkisinden arındırılmış ve arındırılmamış endekslerin ortaya koyduğu değişim neredeyse birbirine eşit hale geliyor.
Geçen yılın ilk on bir ayında olduğu gibi... Geçen yıl ocak-kasım döneminde takvim etkisinden arındırılmamış sanayi üretimi 2014'ün aynı dönemine göre yüzde 3.1 artış kaydetti. Takvim etkisinden arındırılmış üretimdeki değişimin oranı da aynı oldu.
2014'ün ilk on bir ayında 2013'e göre olan değişim ise takvim etkisinden arındırılmamış seriye göre yüzde 3.5, arındırılmış seriye göre yüzde 3.6 olmuştu. Yani on bir aylık dönemde son iki yılın oranları neredeyse aynı düzeyde bir değişime işaret etti.
Büyüme ne olur?
Girişte de belirttik; GSYH'nin dörtte birini oluşturan sanayi üretimindeki değişim, GSYH toplamında haliyle belirleyici oluyor. İlk on aylık üretim değişiminin belli olmasından sonra GSYH'de 2015 yılı artışının yüzde 3.5-3.6 dolayında gerçekleşebileceğine dikkat çekmiştik. Başlangıçta, neredeyse her yıl olduğu gibi yüzde 4 olarak öngörülen büyüme hızında 2016-2018 dönemi orta vadeli programında geçen yılın tahminine yüzde 3 olarak yer verilmişti. Yani sanayi üretiminden büyümeye böylesine bir katkı geleceğini, OVP'nin oluşturulduğu eylül ayında hükümet de beklemiyordu. Ama özellikle ekim ayında işgünü sayısının da etkisiyle takvim etkisinden arındırılmamış üretimde yüzde 15'e yakın artış gerçekleşince, hükümet üyeleri de tahminlerini revize ettiler ve yüzde 3.5 dolayında bir gerçekleşme beklediklerini dile getirmeye başladılar.
Türkiye'nin 2015'i yüzde 3.5-3.6 dolayında bir büyümeyle kapatabilmesi için son çeyrekteki büyüme hızının yüzde 4 olması gerekiyor. Bu, sağlanabilir bir oran olarak görülüyor. Sanayi üretiminin ekim-kasım ayları toplamında yüzde 9 artmış olması bu tahmini güçlendiriyor. Üretim, aralık ayında hiç değişmemiş olsa bile, son çeyrekteki sanayi üretimi yüzde 5.9 artacak.
Bu arada, geçtiğimiz günlerde Dünya Bankası'nın Türkiye'nin 2015 yılına ilişkin büyüme tahminini yüzde 4.2 olarak revize ettiği açıklandı. Bu oran fazla iyimser bir yaklaşımın sonucu gibi. Türkiye'nin 2015'i yüzde 4.2'lik bir büyümeyle kapatabilmesi için son çeyrekteki büyüme hızının yüzde 6.4'e ulaşması gerekiyor. Doğrusu, son çeyrekte yüzde 6.4 büyüme sağlanması da pek mümkün görülmüyor.
31 Mart'ı bekleyelim; şunun şurasında iki buçuk ay kaldı. TÜİK, 31 Mart'ta son çeyreğin, dolayısıyla 2015'in tümüne ilişkin büyüme hızı gerçekleşmesini açıklayacak çünkü.
