Sanayi üretiminde sert düşüş
Türkiye’nin depremlerle sarsıldığı şubat ayında sanayi üretiminde bunun da etkisiyle aylık bazda 6, yıllık bazda da yüzde 8,2 oranında düşüş yaşadı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı şubat ayı sanayi üretim verileri, beklentilerden de olumsuz bir tablo ortaya koydu. Toplam sanayi üretiminde, pandemi dönemi olan Mayıs 2020’den bu yana yıllık bazda (önceki yıl aynı aya göre) en sert düşüş şubatta yaşandı.
Pandemi etkileri ve diğer küresel olumsuzlukların azalması ile birlikte sanayi üretimi özellikle 2020’nin temmuz ayından 2022’nin yaz aylarına kadar her ay yıllık bazda yüksek oranlı artışlar göstermiş, izleyen dönemde hız kesmekle birlikte bu artışlar Ekim ayına kadar sürdürmüştü.
Sanayi üretimi, Kasım 2022’de ise 29 aylık kesintisiz artış sürecinin ardından yüzde 1,1’le ilk kez yıllık bazda düşüş göstermiş, bu eğilim aralıkta da yüzde 0,3 düşüş şeklinde devam etmiş, ancak bu yılın ocak ayında ise yıllık bazda yüzde 4,6 üretim artışı yaşanmıştı.
Madencilikte yüzde 18,2 azalma
2015=100 referans yıllı endekse göre sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, şubat ayında yıllık bazda en sert düşüşün yüzde 18,2 ile madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe olduğu görüldü. Yıllık bazda imalat sanayi sektöründe yüzde 8,2 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektöründe ise yüzde 4,5 azaldı.
Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endekse göre aylık bazda da (önceki aya göre) en sert düşüşü, yüzde 11,2 ile madencilik ve taş ocakçılığı sektörü kaydetti.
Aylık bazda imalat sanayi üretimi de yüzde 6,6 azalırken, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü üretiminde ise yüzde 1,4 oranında bir artış yaşandı. İmalatta en sert düşüş tekstilde İmalat sanayiinin, veri setinde kategorize edilen 23 temel alt sektörünün 15’inde üretim şubat ayında geçen yılın aynı ayına göre azaldı.
En sert düşüşler yüzde 27 ile tekstil, yüzde 25,3 diğer (motorlu kara taşıtları hariç) ulaşım araçları ve yüzde 24,7 ile ana metal sanayiinde yaşandı. Yıllık bazda rafine petrol ürünlerinde yüzde 22, kâğıtta yüzde 18,4, kimyada yüzde 17,1, içecek imalatında yüzde 14,8, kayıtlı medyanın basımı ve çoğaltımında yüzde 14,7, diğer metalik olmayan minerallerde yüzde 13,5’le yüksek oranlı üretim düşüşleri meydana geldi. Şubatta yıllık bazda üretimi en fazla artan alt sektör ise yüzde 36,4’le bilgisayarlar, elektronik ve optik ürünler oldu.
Bunu yüzde 15,8 yıllık üretim artışı ile deri ve deriyle ilgili ürünler ve yüzde 14,5’le makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı alt sektörü izledi. Mevsim ve takvim etkisinden arındırıldığında 19 alt sektörün üretimi önceki aya göre geriledi. Aylık bazda üretimi en fazla düşen alt sektör yüzde 13,8’le ana metal sanayi oldu. Bunu yüzde 12,7 ile rafine petrol ürünleri ve diğer metalik olmayan mineraller, yüzde 11,9’la tekstil, yüzde 11’le deri izledi.
Önceki aya göre bilgisayarlar, elektronik ve optik ürünlerde yüzde 7,4, temel eczacılıkta yüzde 1,3, tütünde yüzde 0,9 olmak üzere 3 alt sektörde üretim artarken, içecek imalatında değişim olmadı. Diğer imalat alt sektörlerinde toplam üretim ise aylık bazda yüzde 6,4 düşerken, yıllık bazda yüzde 4,7 arttı.
Deprem bölgesinde eksik gözlem
Sanayi Üretim Endeksinin hesaplanmasında Aylık Sanayi Üretim Anketi ve Katma Değer Vergisi (KDV) beyannamelerinden elde edilen veriler kullanılıyor. Deprem felaketinden etkilenen illerde mücbir sebep ilan edildi ve beyannameler ertelendi. TÜİK açıklamasına göre bu illerden derlenen anketlerden yüzde 67 oranında yanıt alınabildi. Bu nedenle, 2023 Şubat ayına ilişkin hesaplamalarda eksik gözlemler için e-fatura, e-arşiv fatura verileri gibi alternatif veri kaynakları ve istatistiksel yöntemler kullanılarak tahmin yapıldı. Bu yöntemlerle tahmin edilen büyüklüğün toplam içindeki payı yüzde 1,94 olarak açıklandı.