Sanayi üretiminde şaşırtan sürpriz
Hiç fena olmadı doğrusu; böyle şaşırmalara can kurban! Sanayi üretimi, eylül ayında geçen yıla göre öyle bir artış gösterdi ki, bu yılın en yüksek oranı ortaya çıktı. Eylül'de geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6.2'lik artış gerçekleşti. Bu oran, geçen yılın aralık ayındaki oranın da üstünde. Dolayısıyla sanayi üretiminde son 10 ayın en yüksek artışı gerçekleşmiş oldu. Bu yıl daha önceki en yüksek artış yüzde 5.9 ile mayısta sağlanmış, ağustosta ise yüzde 1.8'lik düşüş olmuştu.
Eylül ayında bu herkesi şaşırtan artışla birlikte 2005 yılı 100 kabul edilerek oluşturulan sanayi üretim endeksi 135.5'e çıktı. Endeks, eylüldeki bu düzeyiyle şimdiye kadarki en yüksek üçüncü düzeye ulaşmış durumda. Sanayi üretim endeksinde rekor 141.3 ile geçen yılın aralık ayında kırılmış, ikinci en yüksek gerçekleşme ise 138.7 ile yine geçen yılın ekim ayında gerçekleşmişti.
Dokuz aylık artış yüzde 3
Sanayi üretimi eylülde bu yılın rekorunu kırarak yüzde 6.2 artış göstermekle birlikte ocak-eylül döneminde gerçekleşen üretim artışı yüzde 3'te kaldı. Belki bundan daha ilginci, çeyrekler itibariyle yapılan değerlendirmenin, en düşük artışın üçüncü çeyrekte sağlandığını ortaya koyması.
Sanayi üretimi ilk çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2.8 oranında arttı. Üretim artışı ikinci çeyrekte yüzde 3.5'i buldu. Eylüldeki yüzde 6.2'lik artışa rağmen, üçüncü çeyrekteki artış yüzde 2.7'de kaldı. Üçüncü çeyrekteki oranın, ilk iki çeyrekten düşük olmasına, özellikle ağustostaki üretimin yılın en düşük düzeyine inmesi ve bu çeyreğin ortalamasını aşağı çekmesi etki yaptı.
Arındırılmış endekslere göre...
Sanayi üretim endeksi, eylülde mevsim etkisinden arındırılmış endekse göre de yüzde 6.2 artış gösterdi. Bu, son 11 ayın en yüksek oranı özelliğini taşıyor.
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış endekse göre ağustosa göre sağlanan artış ise yüzde 3.9'u buldu. 2010 yılının aralık ayında da bir önceki aya göre yüzde 3.9 artış olmuş; aradan geçen sürede mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış endeks bazında bir önceki aya göre böylesine yüksek artışa rastlanmamıştı.
Ekimde ne olur?
Sanayi üretiminin geçen yılın ekim ayında şimdiye kadarki en yüksek ikinci düzeyde gerçekleştiğini daha önce belirttik. Dolayısıyla bu yılın ekim ayındaki üretim, geçen yılın üstüne çıksa bile arada büyük bir fark olmayabileceğini dikkate almak gerekiyor. Bir başka ifadeyle ekimde, eylüldeki yüzde 6.2 gibi bir üretim artışı sağlamanın zorluğu vurgulanıyor.
Bu arada dikkate alınması gereken bir başka veri daha var; kapasite kullanım oranı. Her ne kadar kapasite kullanım oranıyla sanayi üretimindeki eğilim arasında bire bir paralellik kurulamıyorsa da, ekim ayındaki kapasite kullanım oranının eylüle göre 0.9 puan arttığını göz önünde bulundurmakta yarar var. Merkez Bankası verilerine göre, eylül ayında yüzde 74 olan imalat sanayindeki kapasite kullanım oranı, ekimde yüzde 74.9'a çıktı. Ekimdeki bu oran, bu yıl şimdiye kadar kaydedilen en yüksek oran olma özelliğine sahip.
