Sanayi üretiminde ‘baz’ın da etkisiyle rekor artış

Toplam sanayi üretimi şubatta aylık bazda yüzde 3,2 artış kaydetti ve kesintisiz artış süreci üç aya ulaştı. Yıllıkta ise depremler dolayısıyla geçen yılın şubat ayındaki sert düşüşün baz etkisinin de katkısıyla yüzde 11,5’lik yüksek oranlı bir artış kaydedildi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) sanayi üretiminde şubat ayı gerçekleşmelerini açıkladı. Buna göre mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretim endeksi, aylık bazda aralıktaki yüzde 2,9 ve ocaktaki yüzde 0,3’ün ardından şubatta da yüzde 3,2 ile üst üste üç aydır artmış oldu.

Geçen yılın ikinci yarısından beri uygulanan ve izleyen dönemde dozunun daha da artması beklenen “sıkı para politikası”na rağmen sanayinin performansındaki bu seyir, ekonomide “resesyon” senaryolarını desteklemediği gibi, tersine bir trende işaret etti.

Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, şubat ayında madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi önceki aya göre yüzde 3,2 gerilerken, imalat sanayi endeksinin yüzde 3,8 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme sektörü endeksinin de yüzde 0,3 arttığı belirlendi. İmalat sanayii alt sektörlerinden diğer ulaşım araçlarında aylık bazda kaydedilen yüzde 50,6’lık artış, şubat ayında hem bu sektör hem de toplam sanayi üretimindeki performansta etkili oldu. İmalat sanayiindeki aylık yüzde 3,8’lik artışın yüzde 2,1’lik kısmı, tek başına bu sektörden kaynaklandı.

Yıllık artış yüzde 11,5

 Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksinde, büyük depremlerin üretimde sert düşüşe yol açtığı geçen yılın şubat ayına göre ise yüzde 11,5 oranında bir (yıllık) artış kaydedildi.

Bu artışta, geçen yılın aynı ayındaki sert düşüşün baz etkisi bulunuyor. 6-7 Şubat 2023’te yaşanan Kahramanmaraş ve Hatay merkezli üç büyük deprem, aralarında Gaziantep gibi önemli sanayi merkezlerinin de bulunduğu 11 ilde büyük can ve mal kaybına yol açarken üretim süreçlerini de olumsuz etkilemişti. Geçen yıl şubat ayında toplam sanayi üretimi aylık bazda yüzde 6,5, yıllık bazda yüzde 8,8 düşüş kaydetmişti.

Bu yıl şubat ayında üretim, depremlerin yaşandığı geçen yılın aynı ayına göre madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 12,8, imalat sanayiinde yüzde 11,9 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirmede yüzde 7,7 arttı.

Sanayi üretimindeki yıllık artışın yüzde 10,5’lik kısmı tek başına imalat sanayiinden geldi.

Toplam sanayi üretimindeki yıllık artışa madencilik ve taş ocakçılığının katkısı 0,6, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme sektörünün katkısı 0,4 puan oldu.

Otomotiv ve gıda çıtayı yükseltti

Toplam sanayi üretiminde en büyük payı olan imalat sanayiinin şubat ayı performansına bakıldığında, alt sektörlerin çoğunda üretimin bir yıl önceki düzeyinin açık farkla üzerine çıktığı, az sayıdaki sektörün ise henüz toparlanamadığı gözlendi.

Yıllık artış, özellikle diğer ulaşım araçları sektöründe yüzde 117,4’le rekor kırdı. Bu artışın da büyük bölümü aylık bazda şubatta yaşandı. Söz konusu alt sektör bu performansı ile imalat sanayiinin toplam üretimindeki yıllık yüzde 11,9’luk artışa 3,3 puanla en büyük katkıyı yaptı.

Yıllık üretim artışında bu sektörü yüzde 31,4’le tütün ürünleri, yüzde 25,8’le kok kömürü ve rafine petrol ürünleri, yüzde 21,3’le içecek imalatı, yüzde 20,1’le motorlu kara taşıtları, yüzde 18,9’la ana metal sanayii, yüzde 15,5’le diğer metalik olmayan mineraller, yüzde 13,9’la gıda, yüzde 13’le kimya, yüzde 10,1’le tekstil, yüzde 10’la kâğıt izledi. Daha sonra, yüzde 9’la elektrikli teçhizat, yüzde 8,5’le fabrikasyon metal ürünleri, yüzde 7,9’la ağaç ürünleri, yüzde 3,9’la kauçuk-plastik, yüzde 3,7 ile mobilya, yüzde 3,3’le temel eczacılık geldi. Bilgisayar alt sektörü yüzde 18,7 ile yıllık bazda üretimi en fazla düşen alt sektör oldu.

Üretim düşüşünde bu sektörü yüzde 14,1’le deri, yüzde 12,6 ile giyim, yüzde 3,8’le kayıtlı medya ve 3,6 ile başka yerde sınıflandırılmayan makine ve ekipman imalatı alt sektörü izledi. Endeksteki ağırlığı ile orantılı olarak imalat sanayiindeki yıllık yüzde 11,9’luk üretim artışına diğer ulaşım araçlarından sonra en büyük katkıyı 1,8 puanla gıda alt sektörü yaptı.

Bu artışın 1,3 puanı motorlu kara taşıtları, 1,1 puanı ana metal sanayii, 1 puanı diğer metalik olmayan minerallerden geldi. İmalat sanayiindeki yıllık artışa negatif etki yapan alt sektörlerin başında ise eksi 0,8 puanla giyim eşyası ve eksi 0,5 puanla bilgisayar geldi.

İhracat endeksi 3 aydır yükselişte

Türkiye imalat sektörünün ana ihracat pazarlarındaki faaliyet koşullarını ölçen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi'nin Mart 2024 dönemi sonuçları açıklandı. Endekste eşik değer olan 50'nin üzerinde ölçülen tüm rakamlar ihracat ikliminde iyileşmeye, 50'nin altındaki değerler ise bozulmaya işaret ediyor.

Şubatta 51,1 olan İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi, martta 51,6'ya yükselerek üst üste üçüncü ay eşik değer 50'nin üzerinde gerçekleşti. Endeks, ihracat iklimindeki iyileşmenin ılımlı ancak son 10 ayın en belirgin düzeyinde olduğuna işaret etti. Euro Bölgesi'nin en büyük iki ekonomisi olan Almanya ve Fransa'da ekonomik aktivite ilk çeyrek sonunda sert şekilde daralmaya devam ederken diğer bölgelerde talep eğilimleri daha olumlu seyretti.

Birleşik Krallık'ta ekonomik aktivite aylık bazda güçlü artış kaydetmeyi sürdürdü. Üretimin son 14 aydır artış gösterdiği ABD, şubat ayına kıyasla hız kesmekle beraber güçlü büyüme performansını korudu. Türk imalat sanayi sektörünün ana ihracat pazarları içerisinde talep koşullarının en güçlü iyileştiği ülke, ihracat hacminden yüzde 3,5 pay alan Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) oldu. Yunanistan, Suudi Arabistan ve Hindistan'da da ekonomik aktivite keskin artış kaydetti.

Öte yandan, bazı Orta ve Doğu Avrupa ekonomilerinde daha olumsuz bir görünüm ortaya çıktı. Romanya, Polonya ve Çek Cumhuriyeti'nde imalat sanayi üretimi düşüş kaydetti. Bölgedeki genel eğilimden ayrışan Rusya'da ise iktisadi faaliyet son 14 ay boyunca genişleme kaydetti. Diğer BRIC ekonomilerine bakıldığında, Çin ve Brezilya'da güçlü büyüme gözlendi. Çin'de üretim artışı son 10 ayın en yüksek oranında gerçekleşti. Buna karşılık Güney Afrika'da ekonomik aktivitenin daralma eğilimi hızlanarak devam etti.