Sanayi üretimi üçüncü çeyrekte negatif gelecek
Görünen köy kılavuz istemiyor. Sanayi üretiminin üçüncü çeyrekte kötü geleceği aylar öncesinden belliydi. Bunda en büyük etken, Ramazan ve Kurban Bayramları'nın belki de yıllar boyu rastlanmayacak şekilde uzun tatiller yaratacak bir takvimde gelmesiydi. Temmuz ve eylül aylarının üçte biri bayramlar yüzünden tatille geçti. Bu durum tabii ki üretime yansıyacaktı ve temmuzda bu yansımayı gördük de.
Ama hiç hesapta olmayan bir başka etken daha vardı temmuzda. 15 Temmuz darbe girişimi... Bir yandan uzun tatil, bir yandan 15 Temmuz bir araya geldi ve temmuz ayındaki sanayi üretimi arındırılmamış endekse göre geçen yıla kıyasla tam yüzde 8.4 azaldı. Bu, sanayi üretiminde pek görülmüş bir azalma değildi.
Temmuzdan sonra ağustosta bir toparlanma bekleniyordu. Nitekim gerçekleşti de bu toparlanma. Takvim ve mevsim etkisinden arındırılmamış endekse göre geçen yılın ağustos ayına kıyasla üretimde yüzde 2.8'lik bir artış sağlandı. Ama bu artış, sanayi üretiminde köklü bir iyileşmenin işareti olmaktan çok uzak.
Uzak, çünkü üçüncü çeyrek kaybedilen bir dönem ve eylül ayı verileri açıklandığında bunu göreceğiz. Temmuzdaki yüzde 8.4'lük düşüşten sonra ağustosta sağlanan yüzde 2.8'lik artışla birlikte bu iki ay toplamındaki üretim geçen yıla göre yüzde 2.7 düşmüş durumda. Eylül ayında da Kurban Bayramı tatili yüzünden yüzde 5 dolayında bir üretim düşüşü olsa, yılın üçüncü çeyreğindeki gerileme yüzde 3.5'i bulacak.
Aslında üçüncü çeyreğe umut bağlayan kimse de kalmadı ya... Tüm değerlendirmelerde, ekonomide dördüncü çeyrekten itibaren belirgin bir toparlanma olacağı dile getiriliyor. Üçüncü çeyrek yok varsayılıyor adeta. Çünkü biliniyor ki, üçüncü çeyrekte ekonomide yoklar oynandı.
OVP'de ne deniliyor?
Sanayi üretiminin üçüncü çeyrekte çok büyük olasılıkla yüzde 3.5 dolayında negatif gelecek olması, kuşkusuz büyümeyi de etkileyecek. Hatta 27 çeyrektir büyümekte olan Türkiye ekonomisinin, 28'inci çeyrek olan bu yılın üçüncü çeyreğinde ya çok az büyümesi ya da küçülmesi bekleniyor.
2017-2019 dönemine ilişkin orta vadeli programda da bu konuya değinilirken şu görüşlere yer verildi:
"Temmuz ayında sanayi üretimindeki gerileme, tarımda özellikle hububat kaynaklı üretim azalması ve turizm sektöründe yaşanan olumsuzluklar yanında 15 Temmuz menfur darbe girişimi büyüme üzerinde olumsuz etki yaratmıştır. Zamanında alınan tedbirlerle ekonomi hızla normalleşme sürecine girmiş olmakla birlikte, söz konusu gelişmelerin tüketici ve yatırımcı beklentilerine geçici de olsa negatif etkileri nedeniyle 2016 yılı üçüncü çeyreğinde büyümenin nispeten zayıf gerçekleşmesi beklenmektedir.
2016 yılının son çeyreğinde sanayi üretiminin ivme kazanması ve hizmetler sektöründe büyümeyi destekleyici görünümün devam etmesi beklenmektedir. Yılın üçüncü çeyreğinde yavaşlaması beklenen yurt içi talebin alınan tedbirlerle son çeyrekte tekrar canlanması ve büyümeyi desteklemesi öngörülmektedir. Bu gelişmeler ve beklentiler altında 2016 yılında GSYH artış hızının yüzde 3.2 seviyesinde kalacağı tahmin edilmektedir."
Bir kez daha hatırlatmakta yarar var, 2016 yılı büyümesi başlangıçta yüzde 4.5 olarak öngörülmüştü.
Yılın tümündeki büyümenin son tahmin olan yüzde 3.2'nin de altında kalmaması için şimdi tüm umutlar son çeyrekte sağlanacak artışa bağlanmış durumda. Son çeyrekteki artışı da piyasayı canlandırmak üzere atılan adımların sağlayacağı umuluyor. Olur mu, bekleyip göreceğiz. Henüz son çeyreğin çok başındayız çünkü...
